Split payment przy rozliczeniach VAT?

Resort finansów, nawiązując do interpelacji nr 9620 oraz zapytania poselskiego nr 2033 w sprawie nowych rozwiązań dotyczących sposobu płatności VAT, wyjaśnił, że podatek od towarów i usług jest najważniejszym źródłem dochodów budżetu państwa, dlatego też wielkość i stabilność wpływów z tytułu tego podatku jest niezwykle istotna z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa, a także polityki społecznej i gospodarczej państwa.

Wzrost w ostatnich latach luki w VAT (różnica między VAT teoretycznie należnym a VAT faktycznie pobranym) w głównej mierze jest wynikiem wzrostu tzw. czarnej strefy (zorganizowane oszustwa podatkowe) oraz tzw. szarej strefy (unikanie opodatkowania np. przez nierejestrowanie obrotów). Szczególnym zagrożeniem dla systemu VAT, a zatem również dla stabilności strumienia wpływów budżetowych z tego podatku, stał się ostatnimi laty problem narastającej skali oszustw w tym podatku, w tym szczególnie szkodliwego ich rodzaju, jakim są oszustwa karuzelowe. Z problemem nieprawidłowości w podatku VAT borykają się też inne państwa członkowskie UE.

Wprowadzone w ostatnich latach rozwiązania ukierunkowane na zmniejszenie luki w VAT, poprzez eliminację oszustw i nadużyć oraz poprawę ściągalności tego podatku, okazały się niewystarczające, walka z tymi procederami jest nadal jednym z najbardziej palących wyzwań, przed którymi stoi polska administracja podatkowa.

Model dzielonej płatności (ang. split payment) jest jednym ze sposobów gromadzenia należności podatkowych, a jednocześnie jednym z rozwiązań, które ma na celu eliminację oszustw i nadużyć oraz poprawę ściągalności VAT (co przekłada się na zmniejszenie luki w tym podatku). Głównym założeniem tego mechanizmu jest podzielenie płatności za dostarczone towary lub wyświadczone usługi na kwotę netto, która wpłacana jest przez nabywcę na konto dostawcy lub usługodawcy oraz kwotę podatku, która trafia bezpośrednio na odrębne konto bankowe pozostające pod „nadzorem” organu podatkowego. Model ten umożliwia organom podatkowym monitorowanie i blokowanie środków na rachunkach bankowych VAT, eliminując ryzyko znikania podatników wraz z zapłaconym im przez kontrahentów, a nieodprowadzonym podatkiem.

Tak stosowany split payment ma też charakter instrumentu ochronnego dla uczciwych podatników, stanowiąc zabezpieczenie przed negatywnymi skutkami transakcji z oszustami (np. w odniesieniu do ewentualnego kwestionowania prawa do odliczenia podatku naliczonego). Jest to niezmiernie ważne dla tych podatników, ponieważ umożliwia uniknięcia prowadzenia przez nich procedur mających na celu weryfikację, czy przeprowadzana przez kontrahenta-oszusta transakcja służy wyłudzeniu VAT. Wprowadzenie omawianego mechanizmu wymaga szeregu zmian w funkcjonowaniu nie tylko organów podatkowych, ale również samych podatników (np. w zakresie systemów informatycznych dedykowanych obsłudze płatności, czy też rozliczeń księgowych i podatkowych dokonywanych w ramach tego modelu). Niezwykle istotne jest dla resortu finansów, aby przedmiotowe rozwiązanie, jakkolwiek mające na celu wyeliminowanie oszukańczych praktyk i ochronę uczciwych podatników nie prowadziło do nadmiernego obciążania i pogorszenia warunków prowadzenia przez nich działalności gospodarczej. Dlatego też powyższe zagadnienie wymaga przeprowadzenia wnikliwej, wielopłaszczyznowej analizy, obejmującej zarówno aspekt ekonomiczny, prawny, jak i organizacyjny tego modelu i poszczególnych jego wariantów. Taka analiza jest obecnie prowadzona w resorcie finansów, ostateczne decyzje co do wariantu i zakresu stosowania w praktyce przedmiotowego mechanizmu nie zostały jednak jeszcze podjęte.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Mechanizm split payment jest jednym z analizowanych przez resort finansów rozwiązań nakierowanych na zmniejszenie luki w VAT. Biorąc pod uwagę, że najbardziej efektywnym działaniem w tym zakresie byłoby wprowadzenie pakietu rozwiązań wzajemnie się uzupełniających, w sposób kompleksowy eliminujących nieprawidłowości w rozliczaniu tegoż podatku, przedmiotem analiz są także inne koncepcje w tym zakresie.

Autor: A. Jeleńska