Poszerzony katalog towarów objętych instytucją solidarnej odpowiedzialności

Autopromocja

Wprowadzone zmiany zostały uzasadnione przez ustawodawcę potrzebą uszczelnienia systemu podatkowego oraz licznymi nieprawidłowościami, do jakich wcześniej dochodziło w obrocie tzw. „towarami wrażliwymi”. Katalog tych towarów określony jest w załączniku nr 13 do ustawy o VAT.

Nowe towary objęte procedurą

Do tej pory wśród towarów objętych powyższymi przepisami znaleźć można było m.in. elementy stalowe czy paliwa. Do dotychczasowego katalogu towarów objętych procedurą odwrotnego obciążenia dołączyły następujące towary:

• oleje i tłuszcze zwierzęce i roślinne – wyłącznie olej z rzepaku,
• płyty, arkusze, folie, taśmy i pasy z tworzyw sztucznych, niewzmocnionych, nielaminowanych ani niepołączonych z innymi materiałami – wyłącznie folia typu stretch,
• jednostki pamięci – wyłącznie dyski twarde (HDD),
• półprzewodnikowe urządzenia pamięci trwałej – wyłącznie dyski SSD,
• pakiety oprogramowania systemów operacyjnych – wyłącznie dyski SSD,
• pakiety pozostałego oprogramowania użytkowego – wyłącznie dyski SSD,
• pozostałe filmy i nagrania wideo na dyskach, taśmach magnetycznych itp. nośnikach – wyłącznie dyski SSD.

Odpowiedzialność nabywcy

Należy zwrócić uwagę, że podatnik, na rzecz którego dokonano dostawy towarów określonych w załączniku nr 13 do ustawy, odpowiada solidarnie wraz z podmiotem dokonującym tej dostawy za jego zaległości podatkowe, ale jedynie w części podatku proporcjonalnie przypadającej na dostawę dokonaną na rzecz tego podatnika jednak tylko w sytuacji, gdy:

Autopromocja

Nowelizacja VAT 2025.
Praktyczny webinar INFORAKADEMII

Sprawdź

• wartość towarów nabywanych od jednego podmiotu dokonującego ich dostawy, bez kwoty podatku przekroczyła w danym miesiącu kwotę 50 000 zł, oraz
• w momencie dokonania dostawy towarów podatnik wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę tych towarów lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego.

Kiedy nabywca mógł przewidzieć brak opłacenia podatku VAT

Zdaniem ustawodawcy podatnik miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę towarów lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego, jeżeli okoliczności towarzyszące tej dostawie towarów lub warunki, na jakich została ona dokonana, odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie tymi towarami. W praktyce sprowadza się to do analizy ceny za dostarczone towary, która bez uzasadnienia ekonomicznego była niższa od ich wartości rynkowej.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Solidarna odpowiedzialność nie powstaje, jeżeli nabycie towarów nastąpiło w określonych miejscach (np. na stacjach paliw lub stacjach gazu płynnego, do standardowych zbiorników pojazdów używanych przez podatników nabywających te towary, do napędu tych pojazdów). Dodatkowo nie można wymagać solidarnego ponoszenia odpowiedzialności od przedsiębiorcy, gdy powstanie zaległości podatkowych nie wiązało się z uczestnictwem podmiotu dokonującego dostawy towarów w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej.

Wykaz podmiotów składających kaucję gwarancyjną

Przedsiębiorcy powinni również rozważyć zakup towarów od podmiotów, które na dzień dokonania tej dostawy były wymienione w wykazie podmiotów dokonujących dostawy towarów, które złożyły kaucję gwarancyjną. Wykaz ten jest udostępniany w Biuletynie Informacji Publicznej ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Kupując od powyższych podmiotów, przedsiębiorcy nie ponoszą solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania dostawcy.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Ważne jest również zwrócenie uwagi na wysokość kaucji gwarancyjnej. Jeżeli na dzień dokonania dostawy odpowiadała ona co najmniej jednej piątej kwoty podatku należnego przypadającej na dostawy towarów dokonane w danym miesiącu na rzecz danego podatnika lub kaucja ta wynosiła co najmniej 3.000.000 zł, po stronie nabywcy nie powstanie solidarna odpowiedzialność za podatek VAT.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Kaucja gwarancyjna

Kaucja gwarancyjna, o której mowa powyżej, stanowi zabezpieczenie zapłaty podatku wraz z odsetkami za zwłokę w związku z dokonywaniem dostaw określonych towarów oraz powstałych po wniesieniu kaucji gwarancyjnej zaległości podatkowych w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa. Z praktyki obrotu wynika, że firmy znajdujące się w wykazie podmiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną, postrzegane są przez kontrahentów jako bardziej wiarygodne. Ze względu na to, że złożenie kaucji może także wyłączyć odpowiedzialność solidarną nabywcy z dostawcą, kontrahenci częściej podejmują współpracę z takimi właśnie kontrahentami.

Kaucja gwarancyjna może być złożona w formie:

• depozytu pieniężnego złożonego na wyodrębniony rachunek urzędu skarbowego;
• gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej;
• pisemnego, nieodwołalnego upoważnienia organu podatkowego, potwierdzonego przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, do wyłącznego dysponowania, do wysokości składanej kaucji gwarancyjnej, środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku prowadzonym w tym banku lub w tej kasie.

Wysokość kaucji gwarancyjnej

Wysokość kaucji gwarancyjnej powinna odpowiadać co najmniej jednej piątej kwoty podatku należnego od przewidywanej przez dostawcę w danym miesiącu wartości sprzedaży towarów, o których mowa w załączniku nr 13 do ustawy, z tym że w niektórych przypadkach nie może ona być niższa niż 200.000 zł (np. w przypadku folii strech) lub 1.000.000 zł (w przypadku paliw).

Nie każdy podatnik może jednak złożyć kaucję gwarancyjną. Aby móc taką kaucję złożyć, należy bowiem spełniać łącznie następujące warunki:

• nie posiadać zaległości podatkowych w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa,
• nie znajdować się w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego lub w trakcie likwidacji,
• upoważnić bank mający siedzibę na terytorium kraju albo spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, której jest członkiem, prowadzące rachunek, wskazany w zgłoszeniu identyfikacyjnym, na który dokonywana jest zapłata z tytułu dostawy tych towarów, do przekazywania organom podatkowym lub organom kontroli skarbowej informacji o wszystkich transakcjach dokonywanych na tym rachunku.

Jak chronić się przed odpowiedzialnością solidarną z dostawcą

Zweryfikowanie, czy przedsiębiorca znajduje się w wykazie pomiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną, jest ważnym etapem transakcji. Jest to podstawowy sposób na uniknięcie odpowiedzialności za zobowiązania dostawcy.

Warto również upewnić się, że istnieje graniczące z pewnością prawdopodobieństwo, iż cała kwota podatku przypadająca na dokonaną dostawę towarów lub jej część zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego. Pomimo tego, że nabywca nigdy nie uzyska pewności, co do wpłaty podatku, możliwe jest podjęcie takich kroków, które nie pozwolą organowi podatkowemu na przyjęcie, iż nabywca w momencie dokonania dostawy towarów mógł przypuszczać lub wiedział o potencjalnym odstąpieniu przez dostawcę od uiszczenia podatku na rzecz urzędu skarbowego. W praktyce obrotu obserwuje się różne sposoby na osiągnięcie wyżej opisanego celu. Nabywcy często żądają od dostawców przedstawienia oświadczenia o aktualności danych w KRS, pochodzeniu towarów, byciu czynnym podatnikiem VAT i braku zaległości w podatkach. Zdarzają się także żądania dostarczenia danych finansowych spółki za określony okres (przykładowo za 2 lata obrotowe wstecz). Niestety tego typu żądnie można uznać za wykraczające poza ogólnie przyjętą w kontaktach z kontrahentami normę.

Autorzy:

Anna Szkudlarek, radca prawny, doradca podatkowy, Kancelaria Prawna Piszcz i Wspólnicy

Karolina Durbacz, prawnik, Kancelaria Prawna Piszcz i Wspólnicy