Odpowiedzialność solidarna w podatku VAT

Solidarna odpowiedzialność VAT. Nabywanie towarów od kontrahentów ma swoje konsekwencje podatkowe. W większości przypadków przedsiębiorcy dokonują w takiej sytuacji odliczenia podatku VAT na podstawie otrzymanych faktur. Ustawa o VAT przewiduje jednak tzw. solidarną odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe kontrahenta w określonych przypadkach. Dodatkowo coraz bardziej popularny staje się nurt należytej staranności, który – co warto zaznaczyć na wstępie – nie doczekał się jeszcze ustawowej definicji. Te dwie instytucje są kluczowe, jeżeli chodzi o odpowiedzialność podatkową nabywcy towarów na tle ustawy o VAT.

W połowie marca 2020 roku Instytut Studiów Podatkowych sformułował prognozę dochodów podatkowych budżetu państwa na ten rok, uwzględniającą skutki zamrożenia gospodarki, spadku przychodów podatników; summa summarum – recesji wywołanej naszą wersją narodowej szamotaniny z zarazą. Przypomnę, że spadek dochodów podatkowych w 2020 roku (ponoć optymistycznie) oszacowano wówczas na ok. 15% w stosunku do prognozy budżetowej.

Ministerstwo Finansów przygotowało wzór zawiadomienia o zapłacie należności na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów VAT (tzw. białej liście podatników VAT). Wzór zawiadomienia (ZAW-NR) będzie obowiązywał od 1 stycznia 2020 r.

1 listopada 2019 r. wchodzą w życie znowelizowane przepisy ustawy o VAT określające solidarną odpowiedzialność nabywców niektórych towarów.

Jaki wpływ na wzrost dochodów z VAT miały odwrotne obciążenie, solidarna odpowiedzialność i jednolity plik kontrolny – ocenia profesor Witold Modzelewski.

Już od 1 listopada 2019 r. split payment stanie się obowiązkowy w niektórych branżach oraz zmienią się zasady solidarnej odpowiedzialności za VAT. Ekspercie podkreślają, że jeśli faktura będzie dotyczyła nabycia smartfona za 100 zł, to sprzedawca będzie musiał oznaczyć ją słowami "mechanizm podzielonej płatności", nawet gdyby wartość pozostałych zakupów, nieobjętych tych mechanizmem, była wielokrotnie większa.

Zmiany w solidarnej odpowiedzialności są powiązane z wprowadzeniem obowiązkowego split payment od 1 września 2019 r. Wynika z nich, że przedsiębiorca, który kupi, choćby za złotówkę, elektronikę, biżuterię, węgiel lub części do samochodu odpowie solidarnie ze sprzedawcą za nierozliczony VAT.

Już z początkiem września 2019 roku rząd utworzy ogólnodostępną bazę wszystkich podatników VAT, która ma być aktualizowana w każdy dzień roboczy. W bazie znajdą się takie dane, jak numery rachunków bankowych wszystkich przedsiębiorców, nazwa firmy lub imię i nazwisko, NIP, REGON, PESEL (którego publikacja może budzić szczególne wątpliwości), adres siedziby, imiona i nazwiska osób reprezentujących podmiot, jak również numery NIP i PESEL tych osób, data rejestracji, odmowy rejestracji albo wykreślenia z rejestru jako podatnika VAT, numery rachunków bankowych wskazanych w zgłoszeniu identyfikacyjnym.

Zakres odwróconego obciążenia w VAT ulegnie rozszerzeniu o takie towary jak: sztaby, pręty, kształtowniki, blachy, folie z takich metali jak: nikiel, aluminium, ołów, cynk, cyna, blachy i folie z miedzi. W przypadku natomiast odpowiedzialności solidarnej zakres zostanie rozszerzony o m.in. rury, przewody rurowe, łączniki z takich metali jak: miedź, nikiel, aluminium, ołów, cynk, cyna.

Instytucja, która w ramach regresu ubezpieczeniowego dostanie zapłatę w split payment, ponosi solidarną odpowiedzialność ze swoim klientem za nierozliczony VAT.

Ustawodawcy zadbali, aby wprowadzenie split payment przyniosło przedsiębiorcom pewne korzyści. Jedną z najistotniejszych jest fakt, że zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności powoduje wyłączenie tak zwanej solidarnej odpowiedzialności.

Od 1 stycznia 2017 r. poszerzony został katalog towarów, których dostawa powoduje powstanie po stronie nabywcy solidarnej odpowiedzialności wraz z podmiotem dokonującym tej dostawy za jego zaległości w VAT. Solidarna odpowiedzialność nabywcy będzie dotyczyć tej części podatku VAT, która proporcjonalnie będzie przypadała na dokonywaną na jego rzecz dostawę.

Nowa sankcja, która może być wymierzona podatnikowi w wysokości aż 100% stwierdzonej nieprawidłowości, to tylko przykład uprawnień jakie otrzymały organy podatkowe do walki z oszustwami w VAT. Cel jest słuszny. Jednak jak zwykle w takich sytuacjach powstaje pytanie czy uczciwi podatnicy mogą spać spokojnie?

Senat przyjął projekt tzw. "dużej" nowelizacji ustawy o VAT. Zmiany mają przyczynić się do ograniczenia nadużyć w VAT oraz spowodować uszczelnienie systemu jego poboru, a w efekcie doprowadzić do zwiększenia wpływów z VAT poprzez m.in. przywrócenie tzw. sankcji administracyjnej i ograniczenie rozliczeń kwartalnych. Nowe regulacje mają obowiązywać od 1 stycznia 2017 r., z wyjątkiem części przepisów, które wejdą w życie 1 stycznia 2018 r.

W ustawie o VAT mają nastąpić od 2017 roku zmiany w przepisach dotyczących solidarnej odpowiedzialności nabywcy za zaległości podatkowe podmiotu dokonującego dostaw określonych towarów i kaucji gwarancyjnej. Natomiast w ustawie o VAT i Ordynacji podatkowej wprowadzone mają zostać nowe przepisy dotyczące solidarnej odpowiedzialności pełnomocnika rejestrującego podatnika za zaległości podatkowe podatnika powstałe w ciągu 6 miesięcy od dnia zarejestrowania tego podatnika jako podatnika VAT.

Projekt ustawy o VAT przygotowywany przez Prawo i Sprawiedliwość jest zbyt radykalny, podnosi ryzyka prowadzenia firm oraz niesie niepotrzebne koszty dostosowania do nowych przepisów – uważają przedsiębiorcy z Konfederacji Lewiatan.