Szerszy zakres odwróconego obciążenia i solidarnej odpowiedzialności w VAT

W dniu 14 marca 2019 r. do Sejmu trafił projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Ordynacja podatkowa.

Nowelizacja zakłada wprowadzenie nowej matrycy stawek VAT, zmiany w systemie ryczałtowym dla rolników, wprowadzenie wiążącej informacji stawkowej (WIS), zmiany w systemie odwróconego obciążenia i instytucji solidarnej odpowiedzialności oraz przepisy o charakterze technicznym, polegające na „przełożeniu” obecnego PKWiU 2008 na odpowiednie symbole CN (kody, podpozycje, pozycje lub działy) lub symbole PKWiU 2015 bez zmiany zakresu odpowiednich regulacji.

Wejście w życie ustawy zaplanowane jest na 1 czerwca 2019 r., z wyjątkiem części przepisów, które mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2020 r.

Jednym z elementów nowelizacji jest modyfikacja przepisów w zakresie odwróconego obciążenia i instytucji solidarnej odpowiedzialności w VAT.

Nowy sposób klasyfikacji towarów w VAT

Zastosowanie proponowanego w przepisach projektowanej ustawy sposobu identyfikowania towarów na potrzeby VAT przy użyciu Nomenklatury scalonej (CN), jak wyjaśnia ustawodawca w uzasadnieniu do projektu, wiąże się z koniecznością dokonania odpowiednich zmian w załączniku nr 11 do ustawy o VAT, zawierającym wykaz towarów objętych mechanizmem odwróconego obciążenia, funkcjonującego na podstawie przepisu art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT - określone wyroby z kategorii stali, z niektórych innych metali nieżelaznych i szlachetnych, wyroby z kategorii elektroniki (telefony komórkowe, komputery przenośne, konsole do gier video, procesory), niektóre kategorie odpadów, surowców wtórnych, złomu.

W związku z całkowicie odmienną budową i systematyką klasyfikacji PKWiU oraz CN, jak również szczegółowo określonymi w załączniku nr 11 towarami, wierne „przełożenie” symboli PKWiU na grupowania CN (na zasadzie 1:1) skutkowałoby stworzeniem bardzo skomplikowanej tabeli, której stosowanie w praktyce byłoby bardzo utrudnione. W związku z powyższym, mając na względzie przyświecającą temu projektowi ideę stworzenia jasnych, przejrzystych i czytelnych przepisów podatkowych, w projekcie proponuje się odniesienie zasadniczo do całych grup towarowych.

Analogiczny problem, jak podkreśla ustawodawca, występuje na tle załącznika nr 13, zawierającego wykaz towarów, których dostawa objęta jest (zgodnie z art. 105a ustawy o VAT) instytucją solidarnej odpowiedzialności nabywcy za zaległości podatkowe sprzedawcy. W załączniku tym figurują przykładowo takie towary jak: niektóre wyroby z kategorii stali (inne niż objęte mechanizmem odwróconego obciążenia), paliwa, olej z rzepaku, dyski twarde (HDD i SSD), folia stretch, cyfrowe aparaty fotograficzne (a więc towary szczególnie narażone na oszustwa i nadużycia w VAT). Przy założeniu maksymalnie uproszczonej formy tego załącznika (odniesienie zasadniczo do całych grup towarowych – w układzie dwucyfrowych działów CN), nie sposób było osiągnąć efektu w postaci wiernego przełożenia (na zasadzie 1:1) odpowiednich symboli.

Efekt zaproponowanych zmian

W konsekwencji pojawią się zmiany zakresu stosowanego w obrocie krajowym mechanizmu odwróconego obciążenia oraz instytucji odpowiedzialności solidarnej.

Przykładowo w odniesieniu do obecnie funkcjonującego zakresu objętego mechanizmem reverse charge, rozszerzy się on o takie towary jak: sztaby, pręty, kształtowniki, blachy, folie z takich metali jak: nikiel, aluminium, ołów, cynk, cyna, blachy i folie z miedzi – tak, aby zakres wyrobów z tych metali odpowiadał zakresowi (rodzajom wyrobów) objętych tym mechanizmem wyrobów stalowych.

Polecamy: VAT 2019. Komentarz

Zakres zaś instytucji odpowiedzialności solidarnej rozszerzony zostanie przykładowo o takie towary jak: rury, przewody rurowe, łączniki z takich metali jak: miedź, nikiel, aluminium, ołów, cynk, cyna – analogicznie jak w przypadku załącznika nr 11 – dostosowanie do zakresu (rodzaju) objętych tą instytucją wyrobów stalowych. Odpowiedzialnością solidarną zostaną również objęte wyroby gotowe z żeliwa i stali, miedzi, niklu, aluminium, ołowiu, cynku i cyny (m.in. różnego typu konstrukcje i odlewy, rynny, ramy okien i drzwi, drabiny, wyroby sanitarne i ich części, pojemniki, zbiorniki, cysterny, łańcuchy, tkaniny, kraty, siatki, gwoździe, igły, sprężyny, śruby, różne artykuły gospodarstwa domowego, anody).

Mechanizm odwróconego obciążenia ma również zastosowanie - na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT - do usług wymienionych w załączniku nr 14 do ustawy. Załącznik ten obejmuje, oprócz usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, również cały katalog wybranych usług budowlanych, identyfikowanych w tym celu według PKWiU 2008. W związku z proponowanym zastosowaniem w zakresie usług ich identyfikowania na potrzeby VAT przy użyciu nowej klasyfikacji PKWiU 2015, konieczne stało się odpowiednie „przełożenie” stosownych symboli PKWiU w tym załączniku. Powyższe nie spowoduje jednak zmiany zakresu stosowania reverse charge w tym obszarze.

Split payment na horyzoncie

Dodatkowo planowane jest wprowadzenia w niedalekiej przyszłości do przepisów prawa krajowego w zakresie VAT mechanizmu podzielonej płatności (split payment) o charakterze obligatoryjnym. Mechanizm ten miałby zastosowanie w obszarach szczególnie narażonych na nieprawidłowości i nadużycia w VAT, a więc również w tych, w których obecnie funkcjonują mechanizm odwróconego obciążenia i instytucja solidarnej odpowiedzialności (które wszak były wprowadzone w celu eliminacji nieprawidłowości w określonych sektorach gospodarki).

Stąd też przy konstruowaniu zapisów załączników nr 11 i nr 13 uwzględniono fakt, że ich łączny obecny zakres będzie wyznaczał kierunek stosowania ww. mechanizmu split payment.

Ustawodawca przygotował zapisy wymienionych wyżej załączników w taki sposób, aby przy ich połączeniu w przyszłości na potrzeby stosowania split payment, mechanizmem tym były objęte całe działy CN dotyczące metali (obecnie podzielone – pomiędzy reverse charge a solidarną odpowiedzialnością).

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Ordynacja podatkowa