Biała lista podatników VAT, czyli lepsza weryfikacja kontrahentów

Autopromocja

Należyta staranność przy weryfikacji dostawców w przypadku podatku od towarów i usług ma bardzo istotne znaczenie. Zwracają na to uwagę sądy administracyjne, które wskazują, że podatnicy powinni przykładowo weryfikować płatność na rachunek bankowy, pozyskiwać informacje o statusie podatnika na podstawie art. 96 ust. 13 ustawy o VAT oraz sprawdzać miejsce, gdzie kontrahent ma siedzibę.

Dochowanie należytej staranności

W ustawie brak jakichkolwiek przepisów determinujących czynności, których podjęcie może świadczyć o dochowaniu należytej staranności. Ministerstwo Finansów dostrzegło tę problematykę i w związku z tym w dniu 14 lutego 2018 r. opublikowana została „Metodyka w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych”. Nie rozwiązuje to jednak całkowicie kwestii dochowania należytej staranności. Podnoszą się głosy, iż dokument ten ma walor dodatni jedynie dla urzędów kontrolujących, gdyż mogą one wykorzystywać go w trakcie weryfikacji podatników. W związku z powyższym Ministerstwo Finansów planuje wprowadzić zmiany ustawą z dnia 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw. Projekt został już przekazany do Senatu. Co do zasady ustawa ma wejść w życie z dniem 1 września 2019 r., z wyjątkiem przepisów dotyczących podatków dochodowych (od 2020 r.).

Wykaz z danymi o podatnikach VAT

Głównym celem nowelizacji ustawy jest dalsze uszczelnianie systemu podatku od towarów i usług oraz zminimalizowanie ryzyka nieświadomego udziału podatników w karuzelach VAT. W związku z tym planowane jest połączenie w jeden oraz rozszerzenie dwóch wykazów: podatników, w odniesieniu do których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji lub którzy zostali wykreśleni z rejestru, jako podatnicy VAT oraz podatników, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona. W ten sposób ułatwiony i przyśpieszony ma zostać proces wyszukiwania danych o podmiotach zawartych w tym wykazie przez zainteresowanych kontrahentów. Informacje zamieszczone w wykazie będzie można wyszukiwać według numeru NIP lub fragmentu nazwy (nazwiska) wyszukiwanego podmiotu. Wykaz będzie aktualizowany na bieżąco, tj. w każdy dzień roboczy, raz na dobę.

Autopromocja

Webinar:
KSeF – na co warto przygotować firmę?

Sprawdź

Nowelizacja ma jednak także ukryty cel, jakim jest karanie przedsiębiorców nie dochowujących należytej staranności przy weryfikacji swoich dostawców oraz płatności na ich rzecz. Z pewnością nowe regulacje będą przedmiotem licznych kontroli podatkowych oraz kwestionowania przez fiskusa kosztów podatkowych czy szerszego korzystania z regulacji odpowiedzialności solidarnej w VAT.

Odpowiedzialność solidarna

Nowelizacja przepisów przewiduje, że w przypadku gdy zapłata należności zostanie przekazana na rachunek inny niż rachunek zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie, podatnik (nabywca) będzie odpowiedzialny solidarnie z dostawcą towaru lub usługi, całym majątkiem. Odpowiedzialność będzie miała charakter proporcjonalny do kwoty zapłaty. Oznacza to, że podatnik będzie odpowiadał solidarnie za zaległości podatkowe kontrahenta, ale tylko do kwoty podatku od towarów i usług związanego z konkretną dostawą towarów lub świadczeniem usług, za które płatność nie została dokonana na rachunek podatnika zawarty w wykazie.

Polecamy: VAT 2019. Komentarz

Zmiany w podatku dochodowym

Powyższe zmiany pociągają za sobą także konsekwencje w zakresie podatku dochodowego. Otóż z nowelizacji ustawy wynika, że podatnicy nie zaliczą do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji została dokonana na rachunek inny niż zawarty w wykazie podmiotów. Jeżeli natomiast kontrahent zrealizuje płatność w kilku transzach i płatność jedynie jednej transzy zostanie dokonana na inny rachunek niż wskazany w wykazie, zastosowanie znajdzie zasada proporcjonalności i ograniczenie będzie odnosiło się tylko do tej transzy. Dla weryfikacji, czy rachunek kontrahenta znajduje się w wykazie, decydujący będzie dzień zlecenia przelewu bankowi lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, a nie dzień obciążenia rachunku nabywcy bądź uznania rachunku sprzedawcy. Należy wskazać, że przepisy w zakresie podatków dochodowych mają obowiązywać dopiero od 2020 r.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Co przy kompensacie?

W przypadku kompensat wyrównywanie wzajemnych roszczeń i należności następuje w innej formie niż zapłata na rachunek bankowy. Tym samym do takich rozliczeń nie będą miały zastosowanie przepisy projektowanej ustawy. Podobnie wygląda kwestia w przypadku potrąceń, płatności kartą kredytową czy kartą płatniczą. Ustawa nie ma też zastosowania w przypadku transakcji barterowych. Jeżeli więc w pierwszym okresie funkcjonowania nowych regulacji okaże się, że występują problemy z potwierdzaniem rachunków bankowych, a banki nie wdrożyły żadnych rozwiązań, podatnicy będą mogli wybrać inną formę regulowania swoich zobowiązań niż zapłata na rachunek bankowy.

Co w przypadku pomyłki?

Ustawodawca przewidział sytuację, gdy podatnik pomyli się, dokonując przelewu na niewłaściwy (inny niż zawarty w wykazie) rachunek bankowy. W takim przypadku, gdy podatnik złoży zawiadomienie o zapłacie należności na ten rachunek do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu, sankcje związane z brakiem możliwości zaliczenia do kosztów nie będą miały zastosowania.

Co zrobić?

Nowe regulacje, choć dają podatnikowi narzędzie do weryfikacji kontrahentów, tak naprawdę nakładają liczne sankcje. W dalszym ciągu pozostają wątpliwości, czy podatnicy nie będą zwolnieni z konieczności dalszego dochowywania należytej staranności przy weryfikacji dostawcy i transakcji, nawet jeśli uprzednio skorzystają z narzędzia Ministerstwa. Tymczasem negatywne konsekwencje płatności na niewłaściwy rachunek będą obciążały podatników. Dlatego już teraz warto zastanowić się nad aktualizacją/wdrożeniem procedur dotyczących płatności. Można przypuszczać, że banki wprowadzą rozwiązania umożliwiające weryfikację rachunku bankowego z danymi w wykazie, niemniej dla dochowania należytej staranności warto wypracować procedurę, wdrożyć kontrole wewnętrzne i ukształtować procesy w firmie. W tym celu pożądane byłoby skontaktowanie się z doradcą podatkowym posiadającym odpowiednie doświadczenie.

Kancelaria Prawna Skarbiec