Przy „typowym” eksporcie towarów przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie pozostawiają wątpliwości – podlega on opodatkowaniu VAT. Regulacja w tym zakresie zawarta została w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług.
Natomiast pojawiają się wątpliwości czy przepis ten ma zastosowanie w sytuacji, gdy sprzedaż na rzecz kontrahenta spoza Wspólnoty odbywa się z wolnego obszaru celnego.
Wątpliwości te wynikają przy tym z tego czy wolny obszar celny należy traktować jako część terytorium kraju, czy też jest on z tego terytorium wyłączony.
Jest bowiem tak, iż jednym z kryteriów zakwalifikowania sprzedaży jako dostawy eksportowej jest wywóz towarów z terytorium kraju poza terytorium Unii Europejskiej.
Czynny podatnik podatku VAT prowadzi działalność gospodarczą na terenie wolnego obszaru celnego. W ramach działalności dokonuje on sprzedaży (poza procedurą składu celnego) nowych samochodów osobowych sprowadzonych z terytorium Unii Europejskiej. Odbiorcą pojazdów jest kontrahent z Ukrainy. Samochody są objęte dozorem celnym i są ujęte w wymaganej przepisami ewidencji towarów prowadzonej przez podatnika. W związku z powyższym pojawia się pytanie czy przedmiotowa sprzedaż będzie się mieściła w zakresie czynności podlegających opodatkowaniu, czy też z uwagi na szczególny charakter miejsca, z którego jest prowadzona nie podlega opodatkowaniu?
Kluczowe z punktu widzenia odpowiedzi na powyższe pytanie będzie ustalenie pojęcia „terytorium kraju” oraz wyjaśnienie czy wolny obszar celny w terytorium tym się „mieści”.
Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług w art. 2 pkt 1 określają, iż przez „terytorium kraju” rozumie się terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Polecamy: Otrzymane zaliczki wliczamy do limitu sprzedaży wysyłkowej
Brak jest przy tym dalszych regulacji co kryje się pod pojęciem terytorium RP, w konsekwencji zastosowanie mieć będą przepisy ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej.
Odstępując od szczegółowego powołania zawartych tam regulacji, na potrzeby niniejszego artykułu stwierdzić należy, iż nie zawarto tam wyłączenia spod terytorium kraju wolnego obszaru celnego.
Podobnie zresztą rzecz się przedstawia w ustawie o podatku od towarów i usług.
W konsekwencji za słuszny należy przyjąć wniosek, iż wolny obszar celny jest traktowany przez ustawodawcę jako część terytorium Polski. Przedstawiona w przykładzie sprzedaż samochodów dokonywana więc jest z terytorium kraju – co ma znaczenie z punktu widzenia dalszych regulacji dotyczących opodatkowania eksportu.
Co to jest eksport w świetle VAT?
Wskazać w tym miejscu należy, iż zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:
1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Ustawodawca w ustawie o podatku od towarów i usług wyjaśnił pojęcie eksportu towarów.
Polecamy: Jak ustanowić przedstawiciela podatkowego?
Zgodnie z art. 2 ust. 8, gdy w przepisach o VAT jest mowa o eksporcie towarów - rozumie się przez to potwierdzony przez urząd celny określony w przepisach celnych wywóz towarów z terytorium kraju poza terytorium Unii Europejskiej w wykonaniu czynności określonych w art. 7, jeżeli wywóz jest dokonany przez:
a) dostawcę lub na jego rzecz, lub
b) nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju, lub na jego rzecz, z wyłączeniem towarów wywożonych przez samego nabywcę dla celów wyposażenia lub zaopatrzenia łodzi rekreacyjnych oraz prywatnych statków powietrznych lub innych prywatnych środków transportu, w tym środków transportu, o których mowa w art. 16 rozporządzenia Rady (WE) nr 1777/2005 z dnia 17 października 2005 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 77/388/EWG w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 288 z 29.10.2005, str. 1), zwanego dalej "rozporządzeniem nr 1777/2005";
Zgodnie z przywołanym powyżej art. 7 przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.
Ustawodawca definiując pojęcie eksportu dokonał rozróżnienia sytuacji, gdy towar będący przedmiotem wywozu jest wywożony przez:
- dostawcę lub na jego rzecz i na niego są wystawione dokumenty eksportowe – eksport bezpośredni,
- nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub na jego rzecz i na niego są wystawione dokumenty eksportowe – eksport pośredni.
Przepis art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług określa jako miejsce świadczenia przy dostawie towarów wysyłanych lub transportowanych przez dokonującego ich dostawy, ich nabywcę lub przez osobę trzecią - miejsce, w którym towary znajdują się w momencie rozpoczęcia wysyłki lub transportu do nabywcy.
W świetle powołanych przepisów dokonana przez podatnika w przedstawionym przykładzie sprzedaż samochodów na rzecz kontrahenta z Ukrainy stanowić będzie dostawę towarów. Miejscem świadczenia dostawy pojazdów, zgodnie z powołanym wyżej art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT będzie terytorium Polski. W konsekwencji przedmiotowa sprzedaż stanowić będzie eksport towarów.
Stawka VAT przy eksporcie
Przechodząc natomiast do kwestii opodatkowania tej sprzedaży opisanej w przykładzie odnieść się należy do zapisów art 41 ustawy o VAT. Zgodnie z ogólną zasadą przy eksporcie towarów stosuje się 0% stawkę podatku VAT – jej zastosowanie uzależnione jest jednakże od spełnienia określonych warunków.
Polecamy: VAT 2011
Co istotne warunki te nieco inaczej się kształtują przy eksporcie bezpośrednim, a inaczej przy eksporcie pośrednim.
Eksport bezpośredni: stawkę podatku 0 % stosuje się pod warunkiem, że podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy otrzymał dokument potwierdzający wywóz towaru poza terytorium Unii Europejskiej.
Takim dokumentem będzie przede wszystkim ostemplowany dokument SAD. Jeżeli warunek ten nie został spełniony, podatnik nie wykazuje tej dostawy w ewidencji za dany okres rozliczeniowy, lecz w okresie następnym, stosując stawkę podatku 0 %, pod warunkiem otrzymania dokumentu przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za ten następny okres.
W przypadku nieotrzymania tego dokumentu w tym terminie - mają zastosowanie stawki właściwe dla dostawy tego towaru na terytorium kraju.
Z przepisu ust. 8 art. 41 wynika ponadto, że możliwość wykazania dostawy jako eksportowej istnieje także wówczas, gdy podatnik posiada dokument celny potwierdzający procedurę wywozu.
Otrzymanie przez podatnika dokumentu potwierdzającego wywóz towaru poza terytorium Unii Europejskiej w terminie późniejszym upoważnia podatnika do dokonania korekty podatku należnego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym podatnik otrzymał ten dokument.
Eksport pośredni: stosuje się stawkę podatku 0 %, jeżeli podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym dokonał dostawy towarów, posiada kopię dokumentu, w którym urząd celny określony w przepisach celnych potwierdził wywóz tych towarów poza terytorium Unii Europejskiej.
Polecamy:Nie każda dostawa towarów z zagranicy jest importem wg ustawy o VAT
Z dokumentu tego musi wynikać tożsamość towaru będącego przedmiotem dostawy i wywozu.
Jeżeli warunek ten nie został spełniony, podatnik nie wykazuje tej dostawy w ewidencji za dany okres rozliczeniowy, lecz w okresie następnym, stosując stawkę podatku 0 %, pod warunkiem otrzymania kopii dokumentu przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za ten następny okres.
W przypadku nieotrzymania tego dokumentu w tym terminie mają zastosowanie stawki właściwe dla dostawy tego towaru na terytorium kraju.
Otrzymanie przez podatnika dokumentu potwierdzającego wywóz towaru poza terytorium Unii Europejskiej w terminie późniejszym upoważnia podatnika do dokonania korekty VAT należnego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym podatnik otrzymał ten dokument.