Większość przepisów w niej zawartych wchodzi w życie 1 kwietnia 2011 r. Niektóre z nich wejdą w życie później - 1 września 2011 r. a nawet 1 stycznia 2012 r. a niektóre wstecznie od 1 stycznia 2011 r.
Nieodpłatne świadczenia
Ustawodawca zdecydował się na zmianę regulacji związanych z opodatkowaniem nieodpłatnych wydań towarów oraz nieodpłatnego świadczenia usług.
Zgodnie z nowym brzmieniem art. 7 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług (zwanej dalej ustawa o VAT), przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa [brak celu przekazania], w szczególności:
1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2) wszelkie inne darowizny
- jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych towarów.
W konsekwencji od 1.04.2011 r. każde nieodpłatne przekazanie towarów, jeżeli uprzednio podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, będzie wiązało się z koniecznością opodatkowania w VAT
Spółka A prowadząca hurtownię zakupiła towary handlowe w celu ich sprzedaży. Przy zakupie odliczyła podatek naliczony z otrzymanej faktury VAT. Niemniej, zgodnie z wewnętrznymi wytycznymi część z zakupionych towarów ma przekazać wybranym kontrahentom z którymi łączą je dość istotne kontrakty handlowe. Czy w związku z powyższym zobowiązana będzie do opodatkowania transakcji w VAT?
Tak. W analizowanym przypadku (zakładając oczywiście, że przepisy zostaną wprowadzone do porządku prawnego) zobowiązana będzie do uznania nieodpłatnego przekazania towarów jako transakcji podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT. Czynność należy udokumentować w drodze wystawienia faktury wewnętrznej VAT, zgodnie z dyspozycją art. 106 ust. 7 tej ustawy.
Poza zakresem opodatkowania pozostaną jedynie przekazywane nieodpłatnie drukowane materiały reklamowe i informacyjne, prezenty o małej wartości i próbki (mimo, iż podatnikom przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego przy ich nabyciu).
Jednocześnie, zgodnie z projektowaną zmianą art. 8 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:
a) użycie towarów stanowiących część majątku przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza jego przedsiębiorstwa, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych towarów,
b) nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza przedsiębiorstwa podatnika.
W pierwszym przypadku za nieodpłatne świadczenie usług uznawać będziemy każde użycie towarów do celów innych niż działalność gospodarcza, jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego (w całości lub części) przy zakupie tych towarów.
Spółka umożliwiła pracownikowi wykorzystanie maszyny budowlanej w celach prywatnych. W konsekwencji skoro uprzednio dokonała odliczenia podatku naliczonego, obecnie powinna czynność opodatkować na gruncie przepisów ustawy o VAT i wystawić fakturę wewnętrzną.
Druga część przepisu nakazuje traktować na równi ze świadczenie odpłatnym, usługi świadczone bez wynagrodzenia na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, a także wszelkie inne nieodpłatne świadczenia usług do celów innych niż działalność gospodarcza, bez względu na okoliczność czy podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego czy też nie.
Dodany został ponadto w art. 8 nowy ust. 2a, zgodnie z którym: W przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej,bierze udział w świadczeniu usług,przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi.
Pełna treść nowelizacji ustawy o VAT z 18 marca 2011 r.
Nieodpłatne lub odpłatne przekazanie (najczęściej) pracownikom pakietów medycznych
Do ustawy zostały wprowadzone przepisy pozwalające na zachowanie zwolnienia od podatku VAT przy odpłatnym lub nieodpłatnym przekazywaniu przez pracodawców pakietów medycznych swoim pracownikom i ich rodzinom.
Do art. 43 ust. 1 ustawy o VAT zostanie bowiem dodany pkt 19a, zgodnie z którym zwalnia się od podatku świadczenie usług, o których mowa w pkt 18 i 19 (czyli usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia), jeżeli usługi te zostały nabyte przez podatnika (tutaj pracodawcę) we własnym imieniu ale na rzecz osoby trzeciej (tutaj pracownika i jego rodzinę) od podmiotów, o których mowa w pkt 18 i 19 (czyli od zakładu opieki zdrowotnej lub lekarzy i lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych, osób wykonujących inne zawody medyczne, psychologów).
Spółka zakupiła pakiety medyczne na rzecz pracowników i ich rodzin. Pakiety dotyczące bezpośrednio pracowników są im przekazywane nieodpłatnie. Natomiast pakiety dotyczące członków rodzin wydawane są za odpłatnością. Spółka otrzymuje fakturę VAT od faktycznego usługodawcy (ZOZ) z zastosowaniem zwolnienia z opodatkowania. Czy Spółka zobowiązana będzie ww. świadczenia opodatkować?
Tak. Przy czym w obu przypadkach Spółka będzie mogła skorzystać ze zwolnienia od podatku VAT. Sprzedaż na rzecz rodzin pracowników należy potraktować jako odpłatne świadczenie usług, które dzięki nowelizacji korzysta ze zwolnienia od podatku. Natomiast nieodpłatne świadczenie usług na cele prywatne pracowników od 1.4.2011 r. będzie każdorazowo wymagało wystawienia faktury wewnętrznej i rozliczenia tej transakcji.
W tym zakresie bez znaczenia jest czy Spółka odliczyła podatek naliczony. Skoro wyświadczenie usługi jest na cele inne niż prowadzona działalność gospodarcza zobowiązany będzie – co do zasady - świadczenie opodatkować. Przy czym na mocy znowelizowanego art. 43 w tym konkretnym przypadku świadczenie będzie mogło skorzystać ze zwolnienia od opodatkowania.
Dostawa złomu
Ustawodawca zadecydował, że krajowe transakcje sprzedaży złomu będą w większości przypadków opodatkowywane i rozliczane przez ich nabywców.
Do art. 17 ust. 1 ustawy o VAT zostanie dodany pkt 7, zgodnie z którym podatnikami (czyli osobami obowiązanymi do rozliczenia podatku) są również podmioty nabywające złom, jeżeli dokonującym jego dostawy jest podatnik, o którym mowa w art. 15 (podmiot prowadzący działalność gospodarczą), niekorzystający ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 (zwolnienia podmiotowego), a dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 (zwolnieniem dotyczącym towarów używanych).
Spółka A dokonuje sprzedaży złomu na rzecz Spółki B (obie są czynnymi podatnikami VAT nie korzystającymi ze zwolnienia podmiotowego od podatku). Spółka udokumentuje swoją sprzedaż fakturą VAT bez żadnej kwoty i stawki podatku (odpowiednik faktury VAT np.), natomiast nabywca będzie obowiązany wystawić fakturę wewnętrzną i naliczyć na niej od kwoty wynikającej z faktury sprzedaży 23 % podatku VAT. Podatek ten będzie dla Spółki B stanowił jednocześnie podatek naliczony. Spółka A transakcję wykaże w poz. 41 deklaracji VAT-7, natomiast Spółka B zarówno w poz. 41 jak i 42 oraz po stronie podatku naliczonego.
Uchwalone zostały również przepisy pozwalające na pełne wprowadzenie przywołanej zmiany, tj.:
- w przepisach dotyczących faktur zostanie wprowadzony zapis, że w przypadku sprzedaży złomu sprzedawca wystawia fakturę bez stawki i kwoty podatku a nabywca wystawia fakturę wewnętrzną (art. 106 ust. 1a oraz ust. 7);
- nastąpi likwidacja szczególnego momentu powstania obowiązku podatkowego (likwidacja art. 19 ust. 13 pkt 5 ustawy o VAT);
- wprowadzone zostaną zapisy, że podatek naliczony dla nabywcy złomu stanowi podatek należny powstały w tej transakcji (zmiana art. 86 ust. 2 pkt 4 ustawy o VAT);
- wprowadzenie ograniczenia prawa do odliczenia podatku z faktury wystawionej przez sprzedawcę (art. 88 ust. 3a pkt 7 ustawy o VAT);
Agencja celna przedstawicielem podatkowym
Ustawodawca rozszerzył katalog podmiotów, które mogą zostać ustanowione jako przedstawiciele podatkowi firm spoza UE, które chcą w Polsce prowadzić działalność gospodarczą. Obecnie przedstawicielem podatkowym poza osobą prawną lub jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej:
- uprawnioną do zawodowego wykonywania doradztwa podatkowego zgodnie z przepisami o doradztwie podatkowym lub
- do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z przepisami o rachunkowości będzie jeszcze mogła być agencja celna.
Przy czym agencja celna będzie przedstawicielem podatkowym jedynie dla podmiotów spoza UE, które dokonują w Polsce wyłącznie importu towarów, których miejscem przeznaczenia jest terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium Polski i wywóz z Polski jest dokonywany przez importera tych towarów w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.
Agencja celna będąca przedstawicielem podatkowym może wykonywać czynności w zakresie prowadzenia, w imieniu i na rzecz podatników, dla których pełni funkcję przedstawiciela podatkowego, dokumentacji i ewidencji na potrzeby podatku oraz sporządzania, w imieniu i na rzecz tych podatników, deklaracji podatkowych i informacji podsumowujących na potrzeby podatku.
Zwolnienie od podatku
Ustawodawca rozszerzył również katalog czynności zwolnionych od podatku VAT. Dotychczas, tj. od 1.1.2011 r. zwolnione od podatku były m.in. usługi:
- pkt 18) w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, wykonywane przez zakłady opieki zdrowotnej;
- pkt 19) usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, świadczone przez:
a) lekarzy i lekarzy dentystów,
b) pielęgniarki i położne,
c) osoby wykonujące inne zawody medyczne, o których mowa w art. 18d ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89, z późn. zm.),
d) psychologów.
Po zmianach ze zwolnienia korzystały również będą:
- pkt 18a) usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane wynikające bezpośrednio z procesu leczenia, świadczone na rzecz zakładów opieki zdrowotnej na ich terenie.
Dodatkowo 28.02.2011 r. Minister Finansów podpisał rozporządzenie przywracające zwolnienie z VAT usług rehabilitacyjnych świadczonych przez podmioty inne niż zakłady opieki zdrowotnej. Nowelizacja rozporządzenia w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług określa, że zwolnione z VAT są usługi turnusów rehabilitacyjnych świadczone przez podmioty niebędące zakładami opieki zdrowotnej. Oznacza to kontynuację zasad dotyczących opodatkowania tej formy działalności leczniczej obowiązujących w 2010 r.
Zgodnie z nowymi przepisami zwolnieniu z VAT podlegają usługi turnusów rehabilitacyjnych wykonywane przez podmioty wpisane do rejestrów prowadzonych przez wojewodę.
Zwolnienia te obowiązują wstecznie od 1 stycznia 2011 r.
Polecamy: Serwis Urząd Skarbowy
Uchylenie ograniczenia w odliczaniu podatku naliczonego
Ustawodawca uchyla przepis art. 88 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika importu usług, w związku z którymi zapłata należności jest dokonywana bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju wymienionych w załączniku nr 5 do ustawy (tzw. rajów podatkowych).
Zmiana w rozliczaniu proporcji
Zmianie również ulegnie art. 90 ust. 10 oraz 91 ust. 1 ustawy o VAT (czyli przepisy dotyczące obliczania i korygowania struktury). Zgodnie z ich znowelizowanym brzmieniem:
- art. 90 ust. 10 - w przypadku gdy proporcja określona zgodnie z ust. 2–8:
1) przekroczyła 98 % oraz kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, była mniejsza niż 500 zł – podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 100 %;
2) nie przekroczyła 2 % – podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 0%.
- art. 91 ust. 1 - po zakończeniu roku, w którym podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ust. 1, jest on obowiązany dokonać korekty kwoty podatku odliczonego zgodnie z art. 90 ust. 2–10, z uwzględnieniem proporcji obliczonej w sposób określony w art. 90 ust. 2–6 lub 10 lub przepisach wydanych na podstawie art. 90 ust. 11 i 12, dla zakończonego roku podatkowego - ta zmiana oznacza, że podatnik będzie miał obowiązek dokonać korekty podatku naliczonego wg wyliczonej wstępnie proporcji choćby rzeczywista jej wartość nie różniła się o dwa punkty procentowe.