Służebność przesyłu to ograniczone prawo rzeczowe ustanawiane na nieruchomości. Zgodnie z tym prawem, nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. Służebność najczęściej dotyczy przesyłu gazu, wody, czy prądu.
Służebność jest zasadniczo ustanawiana za wynagrodzeniem. A zatem, jeżeli nieruchomości udziela podatnik VAT (prowadzący działalność gospodarczą), to służebność powinna być traktowana jak usługa, która podlega opodatkowaniu. Pomimo, iż udzielający nieruchomości nie świadczy aktywnie usługi, nie podejmuje czynności, to jednak zobowiązuje się do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji, co również podlega opodatkowaniu zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Przepis ten stanowi, że przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Ogólnie stwierdzając, przez świadczenie usług należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).
Polecamy: VAT Zmiany od 1 września i 1 listopada 2019 r.
Polecamy: Split payment od 1 listopada 2019 r.
Służebność przesyłu jest natomiast rodzajem służebności gruntowej, którą ustawodawca definiuje w przepisie art. 285 § 1 k.c. Zgodnie z przepisem, nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności. Zakres służebności zależy od potrzeb i konieczności przedsiębiorcy chcącego ustanowić służebność. Ustanowienie służebności przesyłu (jako rodzaju służebności gruntowej) wiąże się ze zobowiązaniem właściciela gruntu do powstrzymania się od dokonania czynności – przykładowo usunięcia linii energetycznej, lub do tolerowania czynności lub sytuacji, a więc niezakłócaniu pracy urządzeń przesyłowych.
Wobec powyższego, służebność będąc jednocześnie czynnością polegającą na wykorzystywaniu towaru (do towarów w świetle art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług zalicza się również grunty) w sposób ciągły dla celów zarobkowych (realizowaną za wynagrodzeniem), zyskuje charakter odpłatnej usługi, w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Wobec tego, wynagrodzenie za służebność przesyłu podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych, tj. według stawki 23% VAT, co powinno zostać stwierdzone fakturą na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego.
Paweł Terpiłowski, Radca prawny, Konsultant podatkowy
ECDP Tax Mazur i wspólnicy sp. k. Spółka doradztwa podatkowego