Czym jest honorowanie darczyńcy?
Pod pojęciem uhonorowania darczyńcy (ang. naming opportunities) funkcjonuje popularne zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych narzędzie pozyskiwania funduszy na rzecz działalności instytucji niekomercyjnych. Metoda ta polega na dobrowolnym zamieszczeniu informacji o tym, że darczyńca uczestniczył w sfinansowaniu przedsięwzięcia. Należy podkreślić, iż umieszczenie np. na tablicach informacyjnych nazw darczyńców ma na celu ich uhonorowanie, a nie reklamę.
Rozliczenie wsparcia w świetle podatku VAT
Honorowanie darczyńcy stanowi ciekawy wyjątek od zasady powszechności opodatkowania VAT. W praktyce bowiem korzyści jakie otrzymuje darczyńca pozostają zbliżone do odpłatnego nabycia usług promocyjno-reklamowych. Mamy więc do czynienia z sytuacją, w której analogiczne czynności (np. umieszczanie nazwy i logo sponsora na stronie internetowej, umieszczanie logo na koszulkach, tablicach informacyjnych) prowadzące do porównywalnych skutków marketingowych u darczyńcy mogą prowadzić do odmiennych konsekwencji podatkowych.
W obydwu sytuacjach pozostajemy w obszarze działalności marketingowej. Budowanie wizerunku w przypadku przekazania darowizny odbywa się dzięki samemu faktowi przekazaniu funduszy na pewien cel, przy czym sam darczyńca nie ma aktywnego wpływu na skutek marketingowy. Efekt w postaci reklamy nie zawsze będzie zatem wynikiem świadczenia usługi. Skutki w VAT będą zależeć głównie od tego, czy obdarowany wykonuje czynności dobrowolnie czy też jako zobowiązany do świadczenia wzajemnego.
Kiedy mamy zatem do czynienia ze świadczeniem usług?
Jak wynika z praktyki organów podatkowych, jak również orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskie świadczenie usług następuje za wynagrodzeniem i w związku z tym podlega opodatkowaniu podatkiem VAT wyłącznie wtedy, gdy istnieje stosunek prawny pomiędzy stanowiącym usługę, a jej odbiorcą, w ramach którego świadczący usługę uzyskuje świadczenie wzajemne, przy czym otrzymane przez niego wynagrodzenie stanowi wartość przekazywaną w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy (por. wyrok TSUE z 3.03.1994 r. w sprawie C-16/94).
Co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy o VAT stanowi zatem każde świadczenie niebędące dostawą towarów, kiedy w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia oraz świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy - wynagrodzenie.
W analizowanym modelu pozyskiwania funduszy obdarowany nie zobowiązuje się do wykonywania jakichkolwiek świadczeń wzajemnych na rzecz darczyńcy. Może natomiast dobrowolnie zdecydować się na umieszczenie informacji, że darczyńca uczestniczył w sfinansowaniu danego przedsięwzięcia. Czynności te nie noszą jednak znamion usług reklamowych. Bedą to natomiast działania, w ramach których obdarowany honoruje donatora, ale czyni to wyłącznie według własnych, wynikających z wewnętrznych ustaleń, zasad oraz w formie zależnej jedynie od własnego uznania. W zamian za darowiznę darczyńca nie może oczekiwać na określone zachowanie, czy też świadczenie wzajemne drugiej strony. Takie przekazanie środków nie powinno być uznane za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, nie będzie przy tym stanowiło również dostawy towarów w myśl art. 7 ust. 1 lub art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. W takiej sytuacji, należy stwierdzić, iż instytucja zamieszczająca informację o darczyńcy nie świadczy usług opodatkowanych podatkiem VAT na rzecz darczyńcy, zaś samo przekazanie środków finansowych przez finansującego ma cechy darowizny, gdyż w zamian za przekazane wsparcie obdarowany nie jest zobligowany do jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego.
Powyższe stanowisko potwierdzają interpretacje podatkowe, m.in. interpretacja indywidualna wydana przez Izbę Skarbową w Poznaniu z 20 grudnia 2016 r., sygn. 3063-ILPP1-2.4512.155.2016.2.MR, czy też interpretacja indywidualna z 2 października 2017 r., sygn. 0111-KDIB3-2.4012.419.2017.1.SR, w której Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, iż: "Mając powyższe na uwadze w rozpatrywanej sprawie, w sytuacji gdy obdarowywany (Wnioskodawca) nie będzie zobowiązany do jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego na rzecz darczyńcy (Sponsora) i Wnioskodawca nie otrzyma jakiegokolwiek wynagrodzenia za wykonywane czynności - nie będzie to czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bowiem w tym przypadku nie dojdzie do odpłatnej dostawy towarów ani odpłatnego świadczenia usług. Zatem nie występuje tutaj czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem VAT, wymieniona w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.”
Należy podkreślić, że wskazane konkluzje nie dotyczą przypadków umów sponsoringowych lub podobnych, w których sponsorowany jest zobowiązany do konkretnych czynności (zwłaszcza reklamowych) mających postać świadczenia wzajemnego na rzecz przekazującego środki. Co do zasady, typowe umowy sponsoringu są opodatkowane podatkiem VAT.
Kamila Gancarz, konsultant podatkowy w Taxeo Komorniczak i Wspólnicy sp. k.