Ustawa o rachunkowości w art. 34 ust. 1 ustala zasady wyceny materiałów. Spółka może wyceniać:
1) materiały i towary - w cenach zakupu,
2) produkty w toku produkcji - w wysokości bezpośrednich kosztów wytworzenia lub tylko materiałów bezpośrednich bądź nie wyceniać ich w ogóle
- jeżeli nie zniekształca to stanu aktywów oraz wyniku finansowego jednostki.
Na dzień bilansowy spółka rzeczowe składniki aktywów obrotowych wycenia według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od cen ich sprzedaży netto na dzień bilansowy.
Jeżeli w związku z zakupem materiałów spółka ponosi koszty zakupu, to w polityce rachunkowości musi określić zasady ich rozliczenia. Koszty zakupu obejmują w szczególności:
● koszty przewozów, przewoźników, spedytorów,
● koszty składowania, załadunku, przeładunku i wyładunku,
● wynagrodzenie i obciążenia pracodawcy wypłacane w związku z czynnościami transportowania materiałów,
● koszty opakowań,
● koszty ubezpieczenia materiałów,
● inne koszty związane z transportem.
Jak ewidencjonować przekazanie wyrobów na własne potrzeby jednostki
Zasady ewidencji i rozliczenia kosztów zakupu zdeterminowane są przyjętymi rozwiązaniami w zakresie wyceny materiałów i ich zużycia (rozchodów). W zależności od tego, które rozwiązanie wybierze spółka w polityce rachunkowości, różne będą sposoby rozliczenia kosztów zakupu. Ustawa o rachunkowości zawiera stosowne rozwiązania, a mianowicie:
● zgodnie z art. 28 ust. 1 pkt 6 materiały wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy – według cen nabycia – oznacza to, że przypadające na zakupione materiały koszty zakupu rozliczane są równomiernie na stan końcowy materiałów oraz na ich zużycie lub sprzedaż,
● zgodnie z art. 34 ust. 1 pkt 1 dopuszcza uproszczone zasady wyceny, pozwalając na dokonanie wyceny zapasów materiałów według cen zakupu (zamiast cen nabycia) – jeżeli nie zniekształca to aktywów oraz wyniku finansowego – oznacza to, że spółka rezygnuje z aktywowania odpowiedniej części kosztów zakupu w wartości zapasu nabytych materiałów i rozlicza koszty zakupu w całości na zużyte materiały.
Spółka musi więc określić sposób rozliczania kosztów zakupu. W przypadku rozwiązania zgodnego z art. 34 u.r. do ewidencji kosztów zakupu stosuje się konto 520 Koszty zakupu. Na koncie 520 ewidencjonuje się całe poniesione w okresie sprawozdawczym koszty zakupu, a następnie dokonuje się rozliczenia wprost w ciężar kosztów, na których ujęto zużyte materiały.
Polecamy: Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian (książka)
Innym rozwiązaniem będzie, zgodnie z art. 28 u.r., zwiększenie bezpośrednio o poniesione koszty zakupu wartości zakupionych materiałów i zaewidencjonowanie ich w cenach nabycia. Wydanie materiałów do zużycia będzie więc dokonywane w cenie nabycia.
Również zgodnie z art. 28 u.r. spółka może całość poniesionych kosztów zakupu ująć na koncie 640 Rozliczenie międzyokresowe kosztów, w analityce konto Rozliczenie kosztów zakupu, a następnie sukcesywnie odnosić je w ciężar odpowiednich kosztów zespołu 5.
Reasumując, przy wyborze ewidencji materiałów w rzeczywistych cenach zakupu, spółka musi więc wybrać sposób rozliczenia kosztów zakupu, tj.:
● jednorazowo – w miesiącu poniesienia,
● stopniowo, za pośrednictwem konta 640. ©?
Nabyte usługi hostingowe - ewidencja księgowa, rozliczenie VAT
PRZYKŁAD
Materiały
Spółka nabywa materiały, które zużywa do produkcji wyrobów gotowych. Część zbędnych materiałów (na skutek zmiany zamówienia przez odbiorcę) spółka sprzedaje. Materiały wycenia:
Wariant 1 - w cenie zakupu – koszty zakupu jako nieistotne odnosi w ciężar kosztów zespołu 5 w miesiącu poniesienia;
Wariant 2 – w cenie nabycia – do wartości zakupionych materiałów w cenie zakupu dolicza koszty zakupu;
Wariant 3 – w cenie nabycia – koszty zakupu ewidencjonuje do rozliczenia w czasie i sukcesywnie rozlicza na rozchód materiałów.
Wariant 1
- w cenie zakupu – koszty zakupu jako nieistotne odnosi w ciężar kosztów zespołu 5 w miesiącu poniesienia
Objaśnienia:
1. Faktura za zakupione materiały:
a) netto – 200 000 zł (10 000 szt. x 20 zł/szt.);
b) VAT – 46 000 zł;
c) brutto – 246 000 zł;
2. Faktura za transport zakupionych materiałów:
a) netto – 20 000 zł;
b) VAT – 4600 zł;
c) brutto – 24 600 zł;
3. PZ – przyjęcie materiałów do magazynu - w cenie zakupu – 200 000 zł;
4. Przeniesienie kosztów zakupu – 20 000 zł;
a) Przeniesienie do rozliczenia – 20 000 zł;
5. Wydanie materiałów do zużycia:
a) w produkcji - 80 000 zł (4000 szt. x 20 zł/szt.);
b) w działalności pomocniczej – 20 000 zł (1000 szt. x 20zł/szt.);
6. WZ - wydanie sprzedanych materiałów – 25 000 zł (1250 szt. x 20zł/szt.);
7. Faktura za sprzedane materiały:
a) netto – 30 000 zł;
b) VAT – 6900 zł;
c) brutto – 36 900 zł;
8. Rozliczenie kosztów zakupu w całości w ciężar kosztów okresu:
WN kz = (KZp + KZm) / (?Mri)
WN kz = 20 000 zł / (125 000 zł) = 0,16
KZ zm = WN kz x Mri
a) KZ produkcja = 80 000 x 0,16 = 12 800 zł
b) KZ działalność pomocnicza = 20 000 zł x 0,16 = 3200 zł
c) KZ sprzedane materiały = 25 000 zł x 0,16 =4000 zł
Wartość materiałów wykazana w bilansie zamknięcia wynosi 75 000 zł. Wszystkie koszty zakupu zostały rozliczone w bieżącym okresie. ©?
Wariant 2
– w cenie nabycia – do wartości zakupionych materiałów w cenie zakupu dolicza koszty zakupu
Objaśnienia:
1. Faktura za zakupione materiały:
a) netto – 200 000 zł (10 000 szt. x 20 zł/szt.);
b) VAT – 46 000 zł;
c) brutto – 246 000 zł;
2. Faktura za transport zakupionych materiałów:
a) netto – 20 000 zł;
b) VAT – 4600 zł;
c) brutto – 24 600 zł;
3. PZ – przyjęcie materiałów do magazynu - w cenie nabycia – 220 000 zł;
4. Wydanie materiałów do zużycia:
a) w produkcji - 88 000 zł (4000 szt. x 22 zł/szt.);
b) w działalności pomocniczej – 22 000 zł (1000 szt. x 22 zł/szt.);
5. WZ - wydanie sprzedanych materiałów – 27 500 zł (1250 szt. x 22 zł/szt.);
6. Faktura za sprzedane materiały:
a) netto – 30 000 zł;
b) VAT – 6900 zł;
c) brutto – 36 900 zł.
Wartość materiałów wykazana w bilansie zamknięcia wynosi 82 500 zł. Koszty zakupu zwiększyły wartość materiałów wykazanych w bilansie. ©?
Wariant 3
– w cenie nabycia – koszty zakupu ewidencjonuje do rozliczenia w czasie i sukcesywnie rozlicza na rozchód materiałów
Operacje gospodarcze:
1. Faktura za zakupione materiały:
a) netto – 200 000 zł (10 000 szt. x 20 zł/szt.);
b) VAT – 46 000 zł;
c) brutto – 246 000 zł;
2. Faktura za transport zakupionych materiałów:
a) netto – 20 000 zł;
b) VAT – 4 600 zł;
c) brutto – 24 600 zł;
3. PZ – przyjęcie materiałów do magazynu - w cenie zakupu – 200 000 zł;
4. Przeniesienie kosztów zakupu - 20 000 zł;
a) przeniesienie do rozliczenia – 20 000 zł;
5. Wydanie materiałów do zużycia:
a) w produkcji - 80 000 zł (4000 szt. x 20 zł/szt.);
b) w działalności pomocniczej – 20 000 zł (1000 szt. x 20 zł/szt.);
6. WZ - wydanie sprzedanych materiałów – 25 000 zł (1250 szt. x 20 zł/szt.);
Ustalanie i ewidencja księgowa świadczenia urlopowego
7. Faktura za sprzedane materiały:
a) netto – 30 000 zł;
b) VAT – 6900 zł;
c) brutto – 36 900 zł;
8. Rozliczenie kosztów zakupu w całości w ciężar kosztów okresu:
WN kz = (KZp + KZm) / (?Mri)
WN kz = 20 000 / (75 000+125 000) = 0,10
KZ zm = WN kz x Mri
d) KZ produkcja = 80 000 x 0,10 = 8000
e) KZ działalność pomocnicza = 20 000 x 0,10 = 2000
f) KZ sprzedane materiały = 25 000 x 0,10 = 2500
Wartość materiałów wykazana w bilansie zamknięcia wynosi 82 500 zł. Koszty zakupu zostaną rozliczone w czasie sukcesywnie do rozchodu. ©?
Gabriela Borek
specjalistka z zakresu rachunkowości
Podstawa prawna:
- Art. 34 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.).