Zmiany w rachunkowości w 2019 r.
Nowe propozycje zawiera projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym, który został przyjęty przez rząd w dniu 25 września 2018 r. i w tym samym dniu skierowany do Sejmu. W dniu 3 października 2018 r. miało miejsce pierwsze czytanie projektu na posiedzeniu Sejmu. Natomiast 22 października 2018 r. sejmowa Komisja Nadzwyczajna do spraw deregulacji zarekomendowała przyjęcie noweli. Ustawa w większości ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2019 r.
Zmiany obejmują modyfikację wielu przepisów w kilku aktach prawnych, których głównym celem jest uproszczenie i ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej. Zaproponowano wprowadzenie regulacji skierowanych na redukcję obciążeń administracyjnych nakładanych na przedsiębiorców i rozszerzenie już obowiązujących uprawnień na szerszą kategorię podmiotów. Projekt wyjaśnia również pewne ujawnione wątpliwości interpretacyjne związane z wykonywaniem działalności gospodarczej oraz wprowadza zwolnienia podatkowe dla przedsiębiorców, jak również narzędzia minimalizujące ryzyko związane z obciążeniami podatkowymi oraz prowadzeniem kontaktów biznesowych z kontrahentami, którzy okazali się nierzetelni.
Jedną z ustaw, która zostanie zmieniona jest ustawa o rachunkowości. Zakres tych zmian jest szeroki, przewiduje się:
a) wprowadzenie uproszczeń przewidzianych dla jednostek mikro dla większej niż dotychczas liczby jednostek (nieobjętych dyrektywą w sprawie rachunkowości – jednostek prowadzonych przez osoby fizyczne) poprzez podniesienie progów wartościowych (z 2 mln euro do 3 mln euro),
b) zwiększenie zakresu jednostek (objętych i nieobjętych dyrektywą w sprawie rachunkowości) mogących korzystać z uproszczeń dla małych jednostek poprzez podniesienie progów dla tej kategorii jednostek z 17 mln zł na 25,5 mln zł w przypadku sumy aktywów bilansu oraz z 34 mln zł na 51 mln zł w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów,
c) zwiększenia progów uprawniających jednostki do stosowania uproszczeń w ewidencji księgowej w zakresie:
- klasyfikowania umów leasingu w sposób uproszczony, tj. według zasad określonych w przepisach podatkowych,
- stosowania uproszczonych zasad kalkulacji kosztu wytworzenia produktu,
- niestosowania rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych,
- odstąpienia od ustalania aktywów i tworzenia rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego,
d) wprowadzenie możliwości odstąpienia przez jednostki mikro, jednostki małe, określone organizacje pozarządowe (w tym fundacje i stowarzyszenia), z wyłączeniem spółek objętych dyrektywą w sprawie rachunkowości (np. spółek kapitałowych) od tworzenia rezerw na zobowiązania i odpisów aktualizujących wartość aktywów,
e) wprowadzenie możliwości stosowania przez jednostki, o których mowa w lit. d, przepisów podatkowych w zakresie amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych do prowadzenia ksiąg rachunkowych i sprawozdawczości finansowej,
f) wprowadzenie możliwości nietworzenia przez jednostki, o których mowa w lit. d, biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów dotyczących przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych,
g) skrócenie okresu obowiązkowego przechowywania zatwierdzonych sprawozdań finansowych z trwałego przechowywania do 5 lat.
Przyjrzyjmy się szczegółom tych rozwiązań.
Informowanie o prowadzeniu ksiąg rachunkowych
Projekt wprowadza zmianę art. 2 ust. 2 ustawy o rachunkowości, która polega na dodaniu po wyrazie „obowiązani” sformułowania „o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej” dotyczy osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, którzy skorzystali z możliwości stosowania zasad określonych ustawą o rachunkowości od początku następnego roku obrotowego, pomimo że osiągnięte przez nich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro.
Chodzi tutaj o dostosowanie przepisu ustawy o rachunkowości do zmienianego przepisu art. 24a ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie informowania przez wyżej wymienione jednostki o prowadzeniu ksiąg rachunkowych.
Brak takiej zmiany skutkowałoby obowiązkiem podwójnego zawiadamiania o prowadzeniu ksiąg rachunkowych – w świetle przepisów o rachunkowości przed rozpoczęciem roku obrotowego, a w świetle projektu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych w zeznaniu rocznym składanym za rok podatkowy.
Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata
Dzięki temu ustawodawca niweluje obowiązek podwójnego zawiadamiania o prowadzeniu ksiąg rachunkowych przez podatników podatku dochodowego; zawiadomienie nastąpi w zeznaniu rocznym składanym za rok podatkowy. Natomiast inne jednostki niebędące podatnikami podatku dochodowego zawiadomienia będą dokonywać, tak jak dotychczas, w terminie określonym w przepisach ustawy o rachunkowości.
Więcej jednostek mikro skorzysta z uproszczonej rachunkowości
Ustawodawca zaproponował dodanie art. 3 ust. 1a pkt 2a w ustawie o rachunkowości. Zmiana ta dotyczy jednostek nieobjętych dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2013/34/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek, zmieniającą dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/43/WE oraz uchylającą dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG (Dz. Urz. UE L 182 z 29.06.2013, str. 19) – „dyrektywa w sprawie rachunkowości”. Dotyczy ona osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli przychody netto tych jednostek ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych wyniosły równowartość w walucie polskiej nie mniej niż 2 mln euro i nie więcej niż 3 mln euro za poprzedni rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą – w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych, w sposób określony ustawą.
Zmiana ta spowoduje, że większa ilość jednostek będzie mogła być zaliczana do kategorii jednostek mikro, a tym samym będzie mogła korzystać z uproszczeń przewidzianych dla tej kategorii (w zakresie możliwości sporządzania bardzo uproszczonego bilansu, rachunku zysków i strat oraz niesporządzania informacji dodatkowej niestosowania wartości godziwej).
Zarząd sukcesyjny uwzględniony w ustawie o rachunkowości
Będzie miała miejsce zmiana art. 3 ust. 1a pkt 4, dodanie w art. 3 ust. 1a pkt 5, zmiana art. 3 ust. 1c pkt 2 oraz dodanie w art. 3 ust. 1c pkt 3 ustawy o rachunkowości.
Zmiany wymienionych przepisów są wynikiem uwzględnienia zmian wprowadzonych ustawą z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, która wejdzie w życie z dniem 25 listopada 2018 r. Dotyczą one uzupełnienia w przepisach ustawy o rachunkowości katalogu jednostek mikro i małych w zakresie spółek cywilnych osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku oraz przedsiębiorstwa w spadku działającego zgodnie z ustawą o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej.
Podwyższenie progów jednostek małych
Projekt przewiduje zmianę art. 3 ust. 1c pkt 1 ustawy o rachunkowości poprzez podniesienie progów dla kategorii małych jednostek spowoduje, że większa ilość jednostek objętych i nieobjętych dyrektywą w sprawie rachunkowości będzie mogła być zaliczana do kategorii jednostek małych. Oznacza to, że jednostki te będą mogły korzystać z uproszczeń przewidzianych dla tej kategorii w zakresie sprawozdawczości finansowej, tj. możliwości sporządzania uproszczonego bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej, a także zwolnienia ze sporządzania rachunku przepływów pieniężnych, zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz sprawozdania z działalności. Podwyższenie progów dla jednostek małych o 50% związane jest z wykorzystaniem opcji dla krajów członkowskich zawartej w art. 3 ust. 2 ustawy akapit drugi dyrektywy w sprawie rachunkowości.
Zmieni się również art. 3 ust. 6 ustawy o rachunkowości. Modyfikacja polega na podniesieniu progów wartościowych dotyczących sumy aktywów oraz przychodów ze sprzedaży towarów i produktów o 50%. W rezultacie większa ilość jednostek objętych i nieobjętych dyrektywą w sprawie rachunkowości będzie mogła korzystać z uproszczeń przewidzianych dla tych jednostek w ewidencji księgowej w zakresie klasyfikowania umów leasingu w sposób uproszczony, tj. według zasad określonych w przepisach podatkowych.
Dla spójności systemu proponuje się, aby wysokość podwyższonych progów uprawniających do ww. uproszczenia była tożsama z wysokością progów przewidzianych dla małych jednostek.
Tworzenie rezerw na zobowiązania i odpisów aktualizujących
Planowane jest dodanie w art. 7 ust. 2b i 2c w ustawie o rachunkowości. Przepis art. 7 ust. 2b spowoduje możliwość odstąpienia przez określoną grupę jednostek od tworzenia rezerw na zobowiązania i odpisów aktualizujących wartość aktywów. Oznacza to brak konieczności szacowania i tworzenia rezerw na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń, ich ujęcia w księgach rachunkowych i prezentowania w sprawozdaniu finansowym. Analogiczne uproszczenia dotyczą szacowania, tworzenia, ujęcia i prezentowania odpisów aktualizujących wartość aktywów.
Uproszczenia obejmą następujące jednostki:
– jednostki mikro określone w art. 3 ust. 1a i 1b, z wyjątkiem jednostek mikro, określonych w pkt 2 ustępu 1a, bowiem te jednostki mogą już obecnie korzystać z uproszczenia zawartego w art. 7 ust. 2a, tj. możliwości rezygnacji z zachowania zasady ostrożności przy wycenie poszczególnych składników aktywów i pasywów;
– jednostki małe określone w art. 3 ust. 1c i 1d;
– organizacje pozarządowe i inne określone jednostki mogące prowadzić działalność pożytku publicznego, które nie przekraczają kryteriów wielkościowych określonych dla małych jednostek (jednostki te zgodnie z art. 3 ust. 1e pkt 8 ustawy o rachunkowości są wyłączone z kategorii jednostek mikro i jednostek małych).
Natomiast nowy przepis art. 7 ust. 2c ustawy o rachunkowości ma na celu wyłączenie z uproszczeń tych jednostek, które mają formę prawną objętą dyrektywą w sprawie rachunkowości.
Podniesienie progów dotyczących sumy aktywów oraz przychodów ze sprzedaży
Kolejna zmiana art. 28 ust. 4a ustawy o rachunkowości polega na podniesieniu progów wartościowych dotyczących sumy aktywów oraz przychodów ze sprzedaży towarów i produktów o 50%. Spowoduje to, że większa ilość jednostek objętych i nieobjętych dyrektywą w sprawie rachunkowości będzie mogła korzystać z uproszczeń przewidzianych dla tych jednostek w ewidencji księgowej i stosowania uproszczonych zasad kalkulacji kosztu wytworzenia produktu poprzez możliwość doliczenia do kosztów bezpośrednich kosztów pośrednich związanych z wytworzeniem tego produktu, niezależnie od poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych. Proponowana wysokość progów jest zbieżna z wysokością progów dla małych jednostek.
Polecamy: Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu – nowe procedury
Zmiana art. 28b ust. 1 ustawy o rachunkowości polega na podniesieniu progów wartościowych dotyczących sumy aktywów oraz przychodów ze sprzedaży towarów i produktów o 50%. W konsekwencji większa ilość jednostek objętych i nieobjętych dyrektywą w sprawie rachunkowości będzie mogła korzystać z uproszczeń przewidzianych dla tych jednostek w ewidencji księgowej w zakresie niestosowania rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych. Proponowana wysokość progów jest zbieżna z wysokością progów dla małych jednostek.
Dla spójności systemu proponuje się, aby wysokość podwyższonych progów uprawniających do ww. uproszczenia była tożsama z wysokością progów przewidzianych dla małych jednostek.
Amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
Ustawodawca proponuje również dodanie w art. 32 ust. 7 i 8 oraz zmianę art. 33 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Przepisy art. 32 ust. 7 oraz art. 33 ust. 1 mają na celu wprowadzenie możliwości stosowania przez określoną grupę jednostek przepisów podatkowych w zakresie amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych do prowadzenia ksiąg rachunkowych i sprawozdawczości finansowej. Proponowane zmiany mają na celu ułatwienie prowadzenia działalności przez określone jednostki poprzez zbliżenie prawa bilansowego do podatkowego. Oznaczałoby to m.in. łatwość ustalania odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych bez szacowania i uwzględniania okresu ekonomicznej użyteczności środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, ograniczenie potrzeby prowadzenia podwójnej ewidencji dla celów rachunkowych i podatkowych.
Uproszczenia obejmą następujące jednostki:
- jednostki mikro określone w art. 3 ust. 1a i 1b;
- jednostki małe określone w art. 3 ust. 1c i 1d;
- organizacje pozarządowe i inne określone jednostki mogące prowadzić działalność pożytku publicznego, które nie przekraczają kryteriów wielkościowych określonych dla małych jednostek (jednostki te zgodnie z art. 3 ust. 1e pkt 8 ustawy o rachunkowości są wyłączone z kategorii jednostek mikro i jednostek małych).
Natomiast przepis art. 32 ust. 8 ustawy wyłączy z uproszczeń te jednostki, które mają formę prawną objętą dyrektywą w sprawie rachunkowości.
Podniesienie progów wartościowych
Przewiduje się zmianę art. 37 ust. 10 ustawy o rachunkowości, która polega na podniesieniu progów wartościowych dotyczących sumy aktywów oraz przychodów ze sprzedaży towarów i produktów o 50%. Spowoduje to, że większa ilość jednostek objętych i nieobjętych dyrektywą w sprawie rachunkowości będzie mogła korzystać z uproszczeń przewidzianych dla tych jednostek w ewidencji księgowej w zakresie odstąpienia od ustalania aktywów i tworzenia rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Proponowana wysokość progów jest zbieżna z wysokością progów dla małych jednostek.
Dla spójności systemu proponuje się, aby wysokość podwyższonych progów uprawniających do ww. uproszczenia była tożsama z wysokością progów przewidzianych dla małych jednostek.
Natomiast, projektowany przepis art. 39 ust. 6 spowoduje możliwość nietworzenia przez określoną grupę jednostek biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów dotyczących przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych. Będzie to stanowiło znaczne uproszczenie dla tych jednostek, bowiem tworzenie takich rozliczeń jest skomplikowane, a prawidłowe określenie ich wysokości wymaga często skorzystania z usług aktuariuszy.
Uproszczenia obejmą następujące jednostki:
- jednostki mikro określone w art. 3 ust. 1a i 1b;
- jednostki małe określone w art. 3 ust. 1c i 1d;
- organizacje pozarządowe i inne określone jednostki mogące prowadzić działalność pożytku publicznego, które nie przekraczają kryteriów wielkościowych określonych dla małych jednostek (jednostki te zgodnie z art. 3 ust. 1e pkt 8 ustawy o rachunkowości są wyłączone z kategorii jednostek mikro i jednostek małych).
Natomiast przepis art. 39 ust. 7 ustawy wyłączy z uproszczeń te jednostki, które mają formę prawną objętą dyrektywą w sprawie rachunkowości.
Przechowywanie sprawozdań finansowych
Planowana jest także zmiana art. 74 ust. 1 ustawy o rachunkowości, która ma na celu skrócenie okresu obowiązkowego przechowywania zatwierdzonych sprawozdań finansowych z trwałego przechowywania do 5 lat.
Konsekwencją zmiany powyższego przepisu będzie zmniejszenie obciążeń administracyjnych (zmniejszenie kosztów archiwizacji) dla wszystkich jednostek stosujących regulacje ustawy o rachunkowości.