Wprowadzona do Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) nowa definicja kontroli, która będzie obowiązywać od stycznia 2014 roku, jest szersza i dokładniejsza niż obecnie stosowana. W konsekwencji, zmianie może ulec zakres spółek objętych skonsolidowanymi sprawozdaniami finansowymi. W sprawozdaniach znajdzie się też więcej informacji dotyczących podejścia do konsolidacji poszczególnych podmiotów wchodzących w skład grup kapitałowych. Zmiany w MSSF 10, 11 i 12 dotyczą głównie konsolidacji spółek, które mają kilku udziałowców - funduszy inwestycyjnych oraz przedsiębiorstw, które zarządzają także spółkami zależnymi. Zdaniem ekspertów firmy doradczej Deloitte zmiany są na tyle ważne, że powinny znacząco wpłynąć na przejrzystość skonsolidowanych sprawozdań finansowych. Za brak ich stosowania grożą kary finansowe.
Zobacz: Rozporządzenie Komisji (UE) nr 313/2013
Jak często należy zmieniać biegłego rewidenta badającego roczne sprawozdania finansowe
Obowiązek stosowania MSSF
W Polsce obowiązek stosowania MSSF mają instytucje finansowe oraz spółki giełdowe. Wydanie przez Radę ds. Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (IASB) zmienionych MSSF w dużym stopniu związane jest z następstwami występujących w ostatnich latach kryzysów finansowych, spektakularnych upadków wielkich firm i pojawiających się głosów krytycznych wobec dotychczasowych regulacji w zakresie rachunkowości. „Zaczęto podnosić argumenty, że obowiązujące standardy nie gwarantują odzwierciedlenia w skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych pełnego narażenia na ryzyko związanego chociażby z inwestycjami w jednostki specjalnego przeznaczenia oraz inne struktury finansowe” - wyjaśnia Monika Jakubczyk, Dyrektor w Dziale Audytu Deloitte.
Nowa definicja kontroli
Najważniejszą zmianą jest wprowadzenie nowej definicji kontroli w MSSF 10. Polega ona na tym, że dla wszystkich przedsięwzięć, w które zainwestował podmiot sporządzający skonsolidowane sprawozdanie finansowe, będą obowiązywać te same kryteria określania kontroli. W praktyce oznacza to włączenie do konsolidacji tych inwestycji, które do tej pory jej nie podlegały lub odwrotnie.
Sprawozdania finansowe coraz trudniej dostępne
Kto będzie dotknięty tymi zmianami? Przede wszystkim udziałowcy, którzy posiadają mniej niż 50 proc. prawa do głosu w danej inwestycji (głównie między 40 a 50 proc.), a w której pozostały akcjonariat jest rozdrobniony (tzw. kontrola de facto) lub udziałowcy posiadający potencjalne prawo głosu (np.: opcje na akcje). Poza tym nowy przepis może dotknąć również udziałowców posiadających jednostki specjalnego znaczenia (SPV), takich, którzy w swoim portfolio mają spółki komandytowe lub komandytowo-akcyjne lub funduszy inwestycyjnych. Nowością jest także to, że zgodnie z MSSF 10 sprawowanie kontroli można zlecić innemu podmiotowi.
Poprzednia definicja kładła nacisk na aspekty formalne. Teraz nacisk położony jest na treść ekonomiczną powiązań między spółkami.
- Te przepisy powodują, że o kontroli będzie rozstrzygać już nie tylko prawo głosu. Nowa definicja posługuje się szerokim pojęciem uprawnień udziałowców, jak choćby rozkład ryzyka, a także prawo do zwrotu z inwestycji. Podstawowe znaczenie będzie mieć profesjonalna, ale subiektywna ocena. Wszystkie te zmiany mają spowodować, by poza bilansem danej grupy nie znajdowały się obszary i spółki, na które decydujący wpływ ma nadal grupa - wyjaśnia Przemysław Zawadzki, Starszy Menedżer w Dziale Audytu Deloitte.
Badanie i składanie sprawozdania finansowego - najważniejsze zagadnienia
Zapraszamy na forum o rachunkowości
MSSF 10 ma działanie retrospektywne, tzn. jeżeli w świetle nowej definicji kontroli zakres konsolidowanych podmiotów będzie szerszy, konieczna będzie zmiana danych porównawczych.
Nowy standard MSSF 11
MSSF 11 dotyczy tzw. wspólnych ustaleń umownych. Jego zastosowaniem powinni zainteresować się przede wszystkim ci inwestorzy, którzy wraz z innymi partnerami biznesowymi prowadzą wspólne przedsięwzięcie lub spółkę. Takie przypadki zdarzają się przede wszystkim w branżach: energetycznej, telekomunikacyjnej czy budowlanej oraz wszędzie tam, gdzie inwestycje wymagają dużego zaangażowania kapitałowego. Dotychczasowy standard MSR 31 wyodrębniał wspólną kontrolę nad aktywami, działaniami oraz jednostkami. Nowy MSSF dopuszcza ustalenia umowne obejmujące wyłącznie: wspólne działania (zastępuje wspólnie kontrolowaną działalność oraz aktywa) oraz wspólne przedsięwzięcia (zastępuje wspólnie kontrolowane jednostki).
Zatwierdzenie sprawozdania finansowego
W praktyce oznacza to, że MSSF 11 likwiduje możliwość ujmowania udziału we wspólnym przedsięwzięciu metodą proporcjonalną. Wprowadza możliwość rozliczania takiej inwestycji wyłącznie metodą praw własności. Zmiany te dotkną przede wszystkim te grupy, w których udziałowcy stosowali dotychczas konsolidację proporcjonalną, a także te, w których spółki współkontrolowane sprzedające całą produkcję swoim inwestorom były ujmowane metodą praw własności. Spółka takie według nowych przepisów mogą bowiem zostać zaklasyfikowana jako wspólne działania.
Nowy standard MSSF 12
Ostatni z nowych standardów MSSF 12 (o ujawnianiu udziałów w innych spółkach), który także zacznie obowiązywać w styczniu 2014, w całości dotyczy informacji ujmowanych w notach do sprawozdania finansowego. MSSF 12 wprowadza wymóg, by spółka ujawniła informacje umożliwiające czytelnikom jej sprawozdania finansowego ocenę charakteru i ryzyka inwestycji oraz wpływu inwestycji na sytuację finansową inwestora i przepływy pieniężne. Obowiązkiem stosowania MSSF 12 będą objęte wszystkie spółki posiadające spółki zależne, wspólne ustalenia umowne, jednostki stowarzyszone lub nieobjęte konsolidacją jednostki strukturyzowane.
W związku z tym, że ogłoszenie o wprowadzeniu nowych przepisów nastąpiło już kilkanaście miesięcy temu, grupy kapitałowe miały czas, aby przygotować się do tej zmiany. Jak przyznają eksperci Deloitte większość z nich podjęła już odpowiednie kroki, sprawdzające czy standardy MSSF 10,11 i 12 dotykają także ich działalności.
- Nowe przepisy oznaczają większą przejrzystość sprawozdań, a także doprecyzowują obszary budzące dotąd wątpliwości. Na dwa miesiące przed wejściem w życie nowych regulacji przedsiębiorcy powinni się przyjrzeć czy w ich firmach zakres konsolidowanych podmiotów nie powinien być szerszy. Jeśli tak, przełoży się to na konieczność uzupełnienia obrazu grup kapitałowych o dane finansowe podmiotów, które wcześniej nie podlegały obowiązkowi konsolidacji” - podsumowuje Monika Jakubczyk.
Kto ma podpisać sprawozdanie finansowe, gdy zmieniła się główna księgowa
Zapraszamy na forum o Rachunkowości