Jak często należy zmieniać biegłego rewidenta badającego roczne sprawozdania finansowe

Badanie sprawozdania finansowego przez biegłego rewidenta

Ustawa o rachunkowości nie reguluje tej kwestii. Organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki może wybrać ten sam podmiot, który badał poprzednio Państwa sprawozdania finansowe. Jedyne obostrzenie w tym zakresie dotyczy spółek zainteresowania publicznego, w których tzw. kluczowy biegły rewident nie może dokonywać czynności rewizji finansowej w tej samej jednostce w okresie dłuższym niż 5 lat. Jest to jednak obowiązek leżący po stronie podmiotu badającego jednostki zainteresowania publicznego, a nie jednostki zobowiązanej do poddania sprawozdania finansowego badaniu. Szczegóły - w uzasadnieniu.

Czwarty kwartał roku to m.in. czas wyboru przez organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki podmiotu uprawnionego do badania rocznego sprawozdania finansowego i podpisanie z nim umowy o badanie. Termin ten wynika pośrednio z art. 66 ust. 5 ustawy o rachunkowości, w którym stwierdza się, że:

(...) kierownik jednostki zawiera z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych umowę o badanie lub przegląd sprawozdania finansowego w terminie umożliwiającym jego udział w inwentaryzacji znaczących składników majątkowych.

Kto jest odpowiedzialny za sprawozdanie finansowe

Takie sformułowanie przepisu powoduje, że wybór podmiotu przeprowadzającego badanie i zawarcie umowy powinny zostać dokonane najpóźniej w IV kwartale (tak, by biegły rewident mógł wziąć udział w inwentaryzacji). Przypomnijmy, że organem zatwierdzającym (a więc i dokonującym wyboru podmiotu uprawnionego do badania) jest:

• właściciel - w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą,

• wspólnicy - w przypadku spółek cywilnych, jawnych, partnerskich i komandytowych,

• walne zgromadzenie (akcjonariuszy i komplementariuszy) - w przypadku spółki komandytowo-akcyjnej,

• zwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy - w przypadku spółki akcyjnej,

• zwyczajne zgromadzenie wspólników - w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,

• walne zgromadzenie spółdzielców - w przypadku spółdzielni,

• rada pracownicza (lub organ założycielski w przypadku braku rady pracowniczej) - w przypadku przedsiębiorstwa państwowego.

Badanie i składanie sprawozdania finansowego - najważniejsze zagadnienia

Zapraszamy na forum o rachunkowości

Ustawa o rachunkowości nie narzuca żadnych obowiązków w zakresie zmieniania (lub ewentualnie rotacji) podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych. Organ zatwierdzający może zatem wybrać ten sam podmiot uprawniony do badania sprawozdania, niezależnie od tego, ile razy w przeszłości dana jednostka była przez ten podmiot badana. Jedyne obostrzenie w tym zakresie dotyczy jednostek zainteresowania publicznego, w których tzw. kluczowy biegły rewident (na podstawie art. 89 ust. 1 ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym; dalej: ustawa o biegłych rewidentach) nie może dokonywać czynności rewizji finansowej w tej samej jednostce w okresie dłuższym niż 5 lat.

Należy przy tym zauważyć, że umowa o badanie może być wielokrotnie (nawet w nieskończoność) zawierana z tym samym podmiotem uprawnionym, gdyż przepisy ustawy o biegłych rewidentach wskazują jedynie na konieczność rotacji tylko kluczowego biegłego rewidenta, a nie całego podmiotu uprawnionego. Zorganizowanie odpowiedniej rotacji kluczowego biegłego rewidenta jest zatem obowiązkiem leżącym po stronie podmiotu badającego jednostki zainteresowania publicznego, a nie podmiotu badanego. Kluczowy biegły rewident może ponownie wykonywać czynności rewizji finansowej w danej jednostce zainteresowania publicznego po upływie co najmniej 2 lat (art. 89 ust. 2 ustawy o biegłych rewidentach).

SŁOWNICZEK

Kluczowy biegły rewident - to biegły rewident odpowiedzialny za wykonywanie czynności rewizji finansowej w imieniu podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, podpisującego opinię lub raport, o których mowa w art. 65 ustawy o rachunkowości.

Jednostkami zainteresowania publicznego są:

• mające siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym państwa Unii Europejskiej, z wyłączeniem jednostek samorządu terytorialnego,

• banki krajowe, oddziały instytucji kredytowych i oddziały banków zagranicznych - w rozumieniu ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z późn. zm.),

• spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe - w rozumieniu ustawy z 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. z 2012 r., poz. 855),

• zakłady ubezpieczeń i główne oddziały zakładów ubezpieczeń oraz zakłady reasekuracji - w rozumieniu ustawy z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. Nr 124, poz. 1151, z późn. zm.),

• instytucje pieniądza elektronicznego - w rozumieniu ustawy z 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (Dz.U. Nr 169, poz. 1385, z późn. zm.),

• otwarte fundusze emerytalne oraz powszechne towarzystwa emerytalne - w rozumieniu ustawy z 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz.U. z 2004 r. Nr 159, poz. 1667, z późn. zm.),

• fundusze inwestycyjne otwarte, specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte oraz fundusze inwestycyjne zamknięte, których publiczne certyfikaty inwestycyjne nie zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym - w rozumieniu ustawy z 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U. Nr 146, poz. 1546, z późn. zm.),

• podmioty prowadzące działalność maklerską z wyłączeniem podmiotów prowadzących działalność wyłącznie w zakresie przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych lub w zakresie doradztwa inwestycyjnego - w rozumieniu ustawy z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. Nr 183, poz. 1538, z późn. zm.).

Badanie i składanie sprawozdania finansowego - najważniejsze zagadnienia

Kto ma podpisać sprawozdanie finansowe, gdy zmieniła się główna księgowa

Zapraszamy na forum o Rachunkowości

Fakt, że przepisy prawa nie narzucają obowiązku zmiany podmiotu uprawnionego do badania, nie oznacza, że taka rotacja nie jest dokonywana. W kwestii tej można spotkać się z dwoma stanowiskami. Zwolennicy pierwszego uważają, że nie powinno się zbyt często zmieniać podmiotu (w tym także biegłego rewidenta) uprawnionego do badania, gdyż dzięki wielokrotnemu badaniu może on dogłębnie poznać specyfikę działalności danej jednostki, przez co wyrażona przez biegłego ocena prawidłowości stosowanego systemu rachunkowości jest pełna. Natomiast zwolennicy drugiego stanowiska, tj. by rotować dość często podmiot uprawniony do badania, twierdzą, że w ten sposób unika się powstawania pewnego rodzaju niepożądanej zażyłości pomiędzy podmiotem badającym a badanym, co może wpływać na rzetelność i prawidłowość oceny sytuacji badanej firmy.

Należy przy okazji wspomnieć, że „Wykaz dobrych praktyk spółek notowanych na GPW” (wydany w formie załącznika do uchwały przez Radę Nadzorczą Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie - www.gpw.pl) wskazuje, że zarządy spółek giełdowych powinny zamieszczać na swoich stronach internetowych między innymi informację o treści obowiązującej w spółce reguły dotyczącej zmieniania podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych lub informację o braku takiej reguły.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 66 ust. 4 i 5 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2013 r., poz. 330; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 613

• art. 89 ustawy z 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym - Dz.U. z 2009 r. Nr 77, poz. 330; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 855

Paweł Muż

ekonomista, redaktor „MONITORA księgowego”, specjalista ds. rachunkowości

„Umowa o badanie rocznego sprawozdania finansowego za rok 2012 - wybór biegłego, podpisanie umowy, ewidencja, sankcje” - Mk nr 17/2012, dostępny na www.mk.infor.pl