W niektórych przypadkach nawet jednokrotne wykorzystanie pojazdu do celów prywatnych pozbawi prawa do odliczonej części VAT (50%), jednocześnie podatnik nie będzie zobowiązany do naliczenia VAT od tego wykorzystania. Takie wnioski wynikają z wyjaśnień MF.
Polecamy: Samochód po zmianach od 1 kwietnia 2014 - multipakiet
VAT od samochodów osobowych 2014 - samochody służbowe używane do celów prywatnych
Nadal obowiązuje zasada, że opodatkowaniu VAT jako odpłatne świadczenie usług podlega również użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych (art. 8 ust. 2 ustawy o VAT).
Zasada ta ma zastosowanie również w przypadku użycia samochodów do celów prywatnych. Po zmianie przepisów od tej zasady przewidziano wyjątek (można stosować z mocą wsteczną od 1 stycznia 2014 r.). Podatnik nie ma obowiązku opodatkowania nieodpłatnego użycia samochodów, gdy od ich nabycia przysługiwało prawo do ograniczonego odliczenia VAT. Za nabycie towarów uznaje się również przyjęcie ich w używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze.
Przypadki, kiedy nie trzeba naliczać VAT przy nieodpłatnym świadczeniu usług na cele osobiste
| W jakiej wysokości odliczono VAT | Czy trzeba naliczyć VAT od nieodpłatnego wykorzystania samochodu na cele osobiste podatnika i pracowników |
| 50% podatku naliczonego, nie więcej niż 5000 zł | Nie |
| 60% podatku naliczonego, nie więcej niż 6000 zł | Nie |
| 50% podatku naliczonego | Nie |
| Nie odliczono w ogóle | Nie |
| Nie odliczono w ogóle, ale odliczono 50% kwoty podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia części składowych do tych pojazdów | Nie |
Jak z tego wynika, podatnik ma obowiązek opodatkować użycie samochodu do celów prywatnych, gdy od nabycia przysługiwało mu prawo do odliczenia 100% VAT od jego nabycia czy leasingu. Dotyczy to sytuacji, gdy podatnik odliczył 100% VAT zarówno przed, jak i po 1 kwietnia 2014 r. Od 1 kwietnia 2014 r. możemy wyróżnić trzy kategorie pojazdów, od zakupu których odliczymy 100% VAT.
Podyskutuj o tym na naszym FORUM
Pojazdy samochodowe uprawniające od 1 kwietnia 2014 r. do pełnych odliczeń
| Kategoria 1 | Kategoria 2 | Kategoria 3 |
| Pojazdy, których nie możemy zaliczyć do pojazdów samochodowych | Pojazdy samochodowe w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony | Pojazdy samochodowe w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, jeśli: • będą wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika • konstrukcyjnie będą przeznaczone do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą (autobusy) |
W przypadku pojazdów wymienionych w kategorii 3, czyli pojazdów wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, wyróżniamy dwa ich rodzaje:
1) pojazdy uważane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika ze względu na sposób wykorzystywania,
2) pojazdy uważane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika ze względu na konstrukcję.
W przypadku pierwszej grupy pojazdów podatnik deklaruje, że wykorzystuje pojazd wyłączne do działalności. W tym celu musi złożyć VAT-26. Powstaje pytanie, czy w tym przypadku jednokrotne wykorzystanie pojazdu do celów prywatnych powoduje, że tracimy prawo do odliczenia 50% odliczonego i nie musimy naliczać podatku na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy? Czy może trzeba naliczyć VAT, ale nie tracimy prawa do odliczenia 50% VAT? Zgodnie z wyjaśnieniami MF pierwsze stanowisko jest prawidłowe.
Autem firmowym do pracy i do domu - odliczenie VAT
Jak fiskus może wykazać, że samochód firmowy był używany do celów prywatnych
Jak czytamy w wyjaśnieniach MF:
Zmiana wykorzystywania pojazdu musi mieć charakter trwały i stały, potwierdzony obiektywnymi okolicznościami, znajdującymi swój wyraz m.in. w zmianie zasad używania pojazdu, określonych przez podatnika. Krótkookresowe (np. tygodniowe) zmiany wykorzystywania pojazdu wskazują na użytek „mieszany” pojazdu od samego początku ponoszenia wydatków związanych z pojazdem - wskazują bowiem na możliwość użytku prywatnego.
(...) Jeśli organ podatkowy stwierdzi w trakcie czynności sprawdzających lub kontrolnych użytek prywatny pojazdu, który miał służyć od 1 kwietnia 2014 r. (data poniesienia pierwszego wydatku) wyłącznie działalności gospodarczej, w sytuacji gdy nie została zgłoszona w stosownym terminie zmiana przeznaczenia tego pojazdu (potwierdzona obiektywnymi okolicznościami), to fakt ten będzie skutkować uznaniem złożonej informacji za niezgodną ze stanem rzeczywistym.
W konsekwencji oznacza to utratę pełnego prawa do odliczenia wszystkich wydatków poniesionych od dnia 1 kwietnia 2014 r., związanych z tym pojazdem.
W takiej sytuacji nie musimy naliczać VAT. Istnieje tylko obowiązek korekty odliczonego VAT (50% odliczonego podatku). Podatnik nie może być dwukrotnie karany.
Ale dotyczy to tylko samochodów nabytych od 1 kwietnia 2014 r. Gdy odliczyliśmy 100% przed zmianą przepisów, to niezależnie od tego, czy obecnie wykorzystujemy go wyłącznie do działalności, czy nie, musimy naliczyć VAT od wykorzystania go do celów prywatnych. Jeśli złożyliśmy VAT-26, czyli zostało zadeklarowane wykorzystanie pojazdu wyłącznie do działalności, a następnie pojazd zostanie wykorzystany, nawet jednorazowo, do celów prywatnych, nie tracimy prawa do 50% VAT od jego nabycia. Tracimy jednak prawo do 100% odliczanego VAT od pozostałych wydatków odliczanych od 1 kwietnia br. Mimo to musimy naliczyć VAT od wykorzystania pojazdu do celów prywatnych.
Obowiązek naliczenia VAT w takiej sytuacji dotyczy również samochodów używanych na podstawie umowy leasingu, która została zarejestrowana w urzędzie do 2 maja br. Wykorzystanie samochodu do celów prywatnych w takiej sytuacji zawsze powoduje obowiązek naliczenia VAT, niezależnie od tego, czy został złożony VAT-26, czy nie.
PRZYKŁAD
Podatnik kupił w styczniu 2014 r. samochód z kratką. Od tego zakupu odliczył 100% VAT. Jeżeli od 1 kwietnia br. wykorzysta go do celów prywatnych, musi naliczyć VAT, niezależnie od tego, czy złożył VAT-26.
Obowiązek naliczenia VAT od prywatnego wykorzystania będzie dotyczył pojazdów uważanych za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika ze względu na konstrukcję. W ich przypadku użycie pojazdów do celów prywatnych nie powoduje utraty prawa do odliczonej części VAT. Dotyczy to samochodów nabytych zarówno przed, jak i po 1 kwietnia 2014 r.
PRZYKŁAD
Pracodawca zgodził się pożyczyć pracownikowi na weekend vana do przeprowadzki. Samochód ten uprawnia do 100% odliczenia VAT ze względu na konstrukcję i pracodawca z tego odliczenia skorzystał. W takiej sytuacji powinien naliczyć VAT od nieodpłatnego wykorzystania pojazdu do celów prywatnych przez pracownika.
PODSTAWA PRAWNA:
• art. 8 ust. 2, 5 i 6, art. 86a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 312
Joanna Dmowska
prawnik, autorka licznych publikacji z zakresu podatku od towarów i usług