Nadpłatą jest m.in. kwota nadpłaconego lub nienależnie pobranego podatku (art. 72 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej). Jest to więc nienależne świadczenie podatkowe wpłacone lub pobrane na rzecz organu podatkowego bez podstawy prawnej.
W przypadku gdy dokonana przez podatnika nienależna wpłata dotyczyła zaległości podatkowej, na równi z nadpłatą traktuje się także część wpłaty, która została zaliczona na poczet odsetek za zwłokę (art. 72 § 2 Ordynacji podatkowej). Jeżeli więc podatnik wpłacił całą zaległość wraz z odsetkami, a kwota ta była nienależna, nadpłatą jest cała wpłacona kwota.
PRZYKŁAD
W wyniku przeprowadzonego postępowania urząd skarbowy określił kwotę zaległości podatkowej oraz odsetek za zwłokę. Podatnik wpłacił kwotę zaległości oraz odsetek. Decyzja została uchylona przez izbę skarbową. W związku z tym cała wpłacona przez podatnika nienależnie kwota staje się nadpłatą. Nie ma znaczenia, że kwota ta została zaliczona na zaległość oraz odsetki za zwłokę.
Kiedy powstaje nadpłata
W przypadku podatników podatku dochodowego i akcyzowego nadpłata powstaje z dniem złożenia:
- zeznania dla podatników podatku dochodowego (np. PIT-36, PIT-37, PIT-38),
- deklaracji podatku akcyzowego dla podatników tego podatku.
W tych przypadkach wysokość nadpłaty określa podatnik.
Nadpłata może również powstać w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Wówczas w stosunku do zobowiązań podatkowych powstających z mocy prawa (np. podatków dochodowych, VAT) podatnik powinien złożyć wniosek o zwrot nadpłaty (wysokość nadpłaty podatnik określa we wniosku). Równocześnie powinien złożyć skorygowaną deklarację, jeśli miał obowiązek składania deklaracji (art. 74 Ordynacji podatkowej).
W przypadkach innych niż wymienione wysokość nadpłaty określa organ podatkowy.
Gdy podatnik kwestionuje wysokość pobranego podatku, powinien zatem wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty. W przypadku pozytywnego rozpatrzenia sprawy przez organ podatkowy nadpłata podlega zwrotowi z urzędu.
Wniosek o stwierdzenie nadpłaty
Prawo do wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty określa art. 75 Ordynacji podatkowej. Jeżeli podatnik wykazał nienależny podatek w deklaracji, wraz z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty powinien złożyć skorygowaną deklarację (zeznanie) - art. 75 § 3 Ordynacji. NSA w wyroku z 9 września 2005 r., sygn. akt III SA/Wa 1275/05), stwierdził m.in., że:
Użyte w art. 75 § 3 (Ordynacji podatkowej) pojęcie „równoczesności” należy rozumieć (...) funkcjonalnie, tzn. jak konieczność łącznego spełnienia dwóch warunków: złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty i złożenia, niekoniecznie w tej samej chwili, towarzyszącej temu wnioskowi skorygowanej deklaracji.
W art. 75 § 1 Ordynacji wystąpienie z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty podatku jest wskazane jako prawo podatnika (cyt. „jeżeli podatnik kwestionuje (...) wysokość pobranego podatku, może złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty podatku”). Należy podkreślić, że gdy podatnik chce ustalić nadpłatę, złożenie wniosku jest konieczne. Wniosek ten jest bowiem podstawą dla organu podatkowego do rozstrzygnięcia kwestii nadpłaty. Warto też wiedzieć, że brak precyzyjnego określenia wniosku jako „wniosku o stwierdzenie nadpłaty podatku” nie zwalnia organu podatkowego od prawidłowego jego zakwalifikowania i załatwienia.
Wzór wniosku
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Jeżeli prawidłowość skorygowanej deklaracji lub zeznania nie budzi wątpliwości, organ podatkowy zwraca nadpłatę bez wydania decyzji stwierdzającej nadpłatę (art. 75 § 4 Ordynacji podatkowej).
Kiedy organ podatkowy dokona zaliczenia nadpłaty
Stwierdzenie nadpłaty nie zawsze oznacza, że zostanie ona zwrócona podatnikowi. Nadpłata nie zostanie zwrócona, jeżeli:
- podatnik ma zaległości podatkowe lub
- złoży wniosek o zaliczenie nadpłaty na poczet bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych.
Wprawdzie art. 76 Ordynacji stanowi, że nadpłata z urzędu podlega zaliczeniu na poczet bieżących zobowiązań podatkowych, ale informacje na temat bieżących zobowiązań podatkowych podatnika ma tylko on sam. Tylko podatnik ma zatem możliwość poinformowania organu podatkowego, jakie ma bieżące należności podatkowe w celu zaliczenia nadpłaty na poczet tych należności. W pozostałych przypadkach nadpłata zostanie zwrócona z urzędu, bez obowiązku składania osobnego wniosku o zwrot.
WAŻNE!
W praktyce podatnik może złożyć wniosek o zaliczenie nadpłaty na poczet bieżących zobowiązań podatkowych (np. zaliczek na podatek dochodowy). We wniosku podatnik wskazuje organowi podatkowemu, które z bieżących zobowiązań podatkowych mają być pokryte nadpłatą.
Wzór wniosku
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
W sprawach zaliczenia nadpłaty na poczet zaległych lub bieżących zobowiązań podatkowych organ podatkowy powinien wydać postanowienie. Podatnik powinien być bowiem poinformowany, czy nastąpiło zaliczenie i w jakiej kwocie. Po otrzymaniu postanowienia podatnik ma prawo wnieść zażalenie (art. 76a ust. 1 Ordynacji podatkowej).
Wniosek o zaliczenie nadpłaty podatnik składa do organu podatkowego właściwego dla zobowiązania podatkowego, z którego wynika nadpłata. Jednak w przypadku podlegania właściwości dwóch organów podatkowych nie ma przeszkód, aby nadpłatę zaliczyć na poczet zobowiązania, które podlega właściwości drugiego organu. W praktyce, aby uniknąć nieporozumień, podatnicy jednak zawiadamiają urząd skarbowy o tym, że dana należność będzie pokryta nadpłatą.
PRZYKŁAD
Podatnik prowadzi działalność gospodarczą i podlega właściwości dwóch urzędów skarbowych (dla podatku dochodowego i dla VAT). Powstałą nadpłatę w podatku dochodowym postanowił zaliczyć na poczet zobowiązania podatkowego w VAT. W tym celu złożył wniosek o takie zaliczenie nadpłaty. Podleganie właściwości dwóch urzędów skarbowych nie stanowi przeszkody.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Nadpłaty, których wysokość nie przekracza kosztów upomnienia
Jeżeli wysokość nadpłaty nie przekracza kosztów upomnienia (obecnie koszty te wynoszą 8,80 zł), podatnik otrzyma zwrot tylko na pisemny wniosek. Jeżeli nie wystąpi o zwrot, nadpłata będzie podlegała z urzędu zaliczeniu na poczet:
- zaległości podatkowych,
- odsetek za zwłokę,
- bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych
(art. 76 § 2 Ordynacji podatkowej).
Kiedy urząd zwróci nadpłatę
Organ podatkowy powinien zwrócić nadpłatę w ściśle określonych terminach. Przedstawiamy je w tabeli.
Szczególne zasady obowiązują w przypadku nadpłaty zaliczek na podatek dochodowy. Jeśli nadpłata wynika z zaliczek na podatek, to podlega ona zwrotowi po zakończeniu okresu, za który rozlicza się podatek (tj. w przypadku podatku dochodowego po zakończeniu roku podatkowego). Wyjątkowo organ podatkowy może, na wniosek podatnika, dokonać zwrotu nadpłaty zaliczki w przypadkach uzasadnionych jego ważnym interesem (art. 77a Ordynacji podatkowej).
PRZYKŁAD
Omyłkowo na konto urzędu skarbowego z tytułu zaliczek na podatek dochodowy została przekazana kwota, która powinna być przeznaczona na wynagrodzenie strategicznego kontrahenta podatnika. Ze względu na sytuację firmy i terminy płatności była to kwota, której brak mógłby doprowadzić do utraty kontrahenta, co w konsekwencji mogło grozić likwidacją firmy. Podatnik wystąpił zatem z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty zaliczki na podatek dochodowy. We wniosku wskazał prawidłową wysokość zaliczki oraz kwotę nadpłaty (w związku z brakiem obowiązku składania deklaracji jest to jedyna podstawa do stwierdzenia nadpłaty w przypadku zaliczek). Opisał również sytuację ekonomiczną firmy z załączeniem umów z kontrahentem strategicznym oraz faktur. Organ podatkowy wydał decyzję stwierdzającą nadpłatę. Zwrot nadpłaty nastąpi w terminie 30 dni od dnia wydania tej decyzji.
Oprocentowanie nadpłaty
Niezwrócona w terminie nadpłata podlega oprocentowaniu w wysokości równej wysokości odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych.
W przypadku wydania decyzji stwierdzającej nadpłatę lub określającej jej wysokość, a także złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty oprocentowanie przysługuje od dnia złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty wraz ze skorygowanym zeznaniem lub deklaracją, jeżeli:
- nadpłata nie została zwrócona w terminie 30 dni od dnia wydania decyzji stwierdzającej nadpłatę,
- decyzja stwierdzająca nadpłatę nie została wydana w terminie 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty, chyba że do opóźnienia wydania decyzji przyczynił się podatnik, płatnik lub inkasent,
- nadpłata nie została zwrócona w terminie 2 miesięcy od złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty wraz ze skorygowanym zeznaniem lub deklaracją (w przypadku zeznań w podatku dochodowym i deklaracji podatku akcyzowego - nie wcześniej niż w terminie 3 miesięcy od złożenia skorygowanego zeznania/deklaracji) - chyba że do opóźnienia w zwrocie nadpłaty przyczynił się podatnik, płatnik lub inkasent.
Oprocentowanie z tytułu nadpłaty przysługuje do dnia:
- zwrotu nadpłaty lub zaliczenia jej na poczet zaległych albo bieżących zobowiązań podatkowych albo
- złożenia wniosku o zaliczenie nadpłaty na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych.
PRZYKŁAD
Podatnik złożył 30 lipca korektę zeznania rocznego z tytułu podatku dochodowego za 2006 r. W wyniku korekty powstała nadpłata. Nadpłata powinna być zwrócona w ciągu 3 miesięcy, czyli do 30 października. Gdyby organ podatkowy do tej daty nadpłaty nie zwrócił, podatnikowi przysługują odsetki od 30 czerwca do dnia zwrotu nadpłaty.
Warto podkreślić, że organ podatkowy, stwierdzając nadpłatę, ma obowiązek orzec o jej oprocentowaniu. Nie ma znaczenia, czy podatnik, wraz z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty, żądał naliczenia od tej kwoty odsetek (wyrok WSA z 12 lutego 2004 r., sygn. akt III SA 808/02, opubl. LEX nr 108579).
Kiedy nie uzyskamy nadpłaty
Prawo do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty wygasa po upływie 5 lat od dnia:
- pobrania przez płatnika podatku nienależnie lub w wysokości większej od należnej,
- złożenia deklaracji lub zeznania,
- dokonania wpłaty podatku, jeśli podatnik, płatnik lub inkasent nie miał obowiązku składania deklaracji.
Prawo do zwrotu nadpłaty podatku wygasa po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin jej zwrotu.
- art. 72-80 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 120, poz. 818
Sławomir Liżewski
konsultant podatkowy