Chodzi o ustawę z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, która w ciągu zaledwie jednego dnia (17 kwietnia) został uchwalona przez Sejm, podpisana przez prezydenta oraz opublikowana w Dzienniku Ustaw i weszła w życie, z nielicznymi wyjątkami, z dniem następującym po dniu ogłoszenia, czyli 18 kwietnia.
Zasadnicza część ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (dalej "ustawa") odnosi się do pomocy dla firm. Przewidziano w niej, że Agencja Rozwoju Przemysłu (ARP) zaoferuje przedsiębiorcom różne instrumenty wspierające ich bieżącą płynność finansową.
W przepisach art. 2-12 ustawy określone zostały zasady, warunki oraz tryb oferowania przedsiębiorcom, na zasadach rynkowych, wsparcia niezbędnego dla utrzymania i kontynuacji prowadzonej działalności gospodarczej, zagrożonej na skutek ekonomicznych następstw dla przedsiębiorcy, wynikających z wprowadzonych na podstawie odrębnych przepisów zakazów oraz ograniczeń w celu zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania zakażenia wirusem SARS-CoV-2 oraz rozprzestrzeniania się choroby wywołanej tym wirusem (COVID-19). Prześledźmy te regulacje.
Przedsiębiorcy objęci pomocą
Jak wynika z art. 2. ust. 1 ustawy, nowe przepisy mają zastosowanie do przedsiębiorców, w rozumieniu art. 4 ust. 1 lub 2 ustawy – Prawo przedsiębiorców, prowadzących działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Zgodnie z art. 4 ust. 1 lub 2 ustawy – Prawo przedsiębiorców:
1. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą.
2. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Przepisów nie stosuje się do przedsiębiorców, których trudna sytuacja finansowa nie jest następstwem okoliczności związanych z koronawirusem oraz do przedsiębiorców, wobec których ogłoszono upadłość, oraz przedsiębiorców, wobec których otwarte zostało postępowanie restrukturyzacyjne. W przypadku przedsiębiorców, względem których złożono wnioski w postępowaniach, o których mowa w zdaniu pierwszym, do czasu ich prawomocnego rozpatrzenia procedura udzielenia wsparcia określona w ustawie ulega zawieszeniu.
Cel wsparcia
Celem oferowanego przez Instytucję (tj. Agencję Rozwoju Przemysłu) wsparcia jest przeciwdziałanie skutkom gospodarczym COVID-19 poprzez zapewnienie beneficjentowi płynności finansowej przez okres trwania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz przez okres 12 miesięcy następujący po odwołaniu tego stanu, do czasu ustania negatywnych skutków ekonomicznych dla przedsiębiorców.
1) Przez pojęcie "Instytucja" użyte w ustawie należy rozumieć Agencję Rozwoju Przemysłu Spółkę Akcyjną (ARP S.A.) oraz spółkę zależną ARP S.A., w rozumieniu art. 4 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 505, z późn. zm.)), której ARP S.A. powierzyła wykonywanie zadań, o których mowa w niniejszej ustawie; w takim przypadku przepisy dotyczące wykonywania tych zadań przez Instytucję stosuje się odpowiednio do tej spółki zależnej.
2) Przez "wsparcie" należy rozumieć wszelkie formy oferowania przedsiębiorcom na warunkach rynkowych instrumentów finansowego wsparcia zwrotnego udzielanego przez Instytucję na rzecz przedsiębiorców, w tym w szczególności pożyczki, gwarancje, poręczenia oraz inne instrumenty, których przedmiotem jest finansowanie działalności gospodarczej, z wyłączeniem instrumentów zastrzeżonych dla podmiotów wykonujących działalność bankową oraz ubezpieczeniową; szczegółowy wykaz instrumentów finansowych oferowanych przez Instytucję jest publikowany na stronie internetowej Agencji Rozwoju Przemysłu S.A.
3) Przez "stan zagrożenia epidemicznego albo stanie epidemii" należy rozumieć stan zagrożenia epidemicznego oraz stan epidemii, w rozumieniu ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2019 r. poz. 1239 i 1495 oraz z 2020 r. poz. 284, 322, 374 i 567) oraz inne stany nadzwyczajne, o ile konieczność ich wprowadzenia związana będzie z zapobieganiem oraz zwalczaniem zakażenia wirusem SARS-CoV-2 i rozprzestrzenianiem się choroby zakaźnej u ludzi, wywołanej tym wirusem.
4) Przez "beneficjenta" należy rozumieć przedsiębiorcę, który otrzymał wsparcie na podstawie ustawy.
5) Natomiast przez "spadku obrotów gospodarczych" należy rozumieć spadek sprzedaży towarów lub usług w rozumieniu art. 15g ust. 9 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, 567, 568 i …).
Możliwość ubiegania się o wsparcie
O udzielenie wsparcia, na zasadach i w trybie określonych w ustawie, mogą ubiegać się przedsiębiorcy, którzy w związku z ogłoszeniem stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej.
Wielkość oraz rodzaj wsparcia są uzależnione od faktycznych skutków finansowych, jakie przedsiębiorca poniósł na skutek ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, jak również skali prowadzonej działalności.
Formy wsparcia
Ustawodawca wskazuje, że wsparcie może być przyznane w szczególności w formie pożyczek, gwarancji lub poręczenia oraz leasingu lub innych instrumentów związanych z finansowaniem prowadzonej działalności gospodarczej, na warunkach rynkowych.
Wsparcie może być również udzielone w formie innych zwrotnych finansowych instrumentów dłużnych, o ile strony umowy tak postanowią.
Wsparcie będzie udzielane w sposób sukcesywny, przez wypłatę poszczególnych transz pożyczki lub innych form finansowania, mając na względzie cel ustawy (poza przypadkami gdy udzielenie wsparcia polega na zawarciu umowy leasingu lub innej umowy, która wymaga przekazania finansowania w całości, lub gdy jest to uzasadnione okolicznościami jego udzielenia).
Umowa o wsparcie
W praktyce, Agencję Rozwoju Przemysłu (dalej także "ARP" lub "Instytucja") określi w umowie z przedsiębiorcą (dalej także "beneficjent") cel, na jaki może być przeznaczone wsparcie.
Przy czym, udzielone wsparcie nie może być przeznaczone na regulowanie zobowiązań beneficjenta wobec podmiotów dominujących i zależnych w rozumieniu art. 4 § 1 pkt 4 ustawy – Kodeks spółek handlowych, wspólników, akcjonariuszy, członków rodziny oraz osób bliskich beneficjentów.
Złożenie wniosku, wezwanie do uzupełnienia braków formalnych
Postępowanie związane z udzieleniem wsparcia, w tym w szczególności złożenie wniosku, wezwanie do uzupełnienia braków formalnych wniosku, uzupełnienie braków formalnych wniosku, odrzucenie wniosku oraz inne czynności w toku postępowania związanego z udzieleniem wsparcia, z wyjątkiem zawarcia umowy wsparcia, może być prowadzone za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną lub za pomocą innych środków łączności, mając na względzie interes strony oraz konieczność sprawnego prowadzenia postępowania.
Określone w ustawie terminy (o których poniżej) rozpatrzenia wniosku o udzielenie wsparcia oraz zawarcia umowy wsparcia mają charakter instrukcyjny. Terminy te mogą być przedłużone w przypadku, gdy liczba składanych wniosków oraz rozpatrywanych spraw to uzasadnia.
Wyłączenie przepisów o zamówieniach publicznych
W ustawie przewidziano, że przez okres trwania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, a także przez okres kolejnych trzech miesięcy od dnia odwołania tego stanu, do zamówień, których przedmiotem są towary lub usługi nabywane przez Instytucję, niezbędne do zapewnienia realizacji procesu udzielania wsparcia, o którym mowa w niniejszej ustawie można nie stosować przepisów ustawy – Prawo zamówień publicznych.
Wniosek z oświadczeniem do ARP
Przedsiębiorca, w celu uzyskania wsparcia, musi złożyć wniosek do ARP. Wraz z wnioskiem o udzielenie wsparcia przedsiębiorca składa oświadczenie potwierdzające trudną sytuację finansową, stanowiącą podstawę przyznania wsparcia oraz dane dotyczące sytuacji finansowej. Oświadczenie składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.
Do wniosku o udzielenie wsparcia przedsiębiorca dołącza informację zawierającą opis planowanych przez przedsiębiorcę działań w celu ustabilizowania jego sytuacji ekonomicznej.
We wniosku o udzielenie wsparcia przedsiębiorca wyraża zgodę na pozyskiwanie przez ARP danych dotyczących jego sytuacji finansowej, gromadzonych przez upoważnione do tego organy oraz instytucje, takie jak Krajowy Rejestr Sądowy czy organy administracji skarbowej.
W ustawie wskazano, że ARP określi, w formie komunikatu zamieszczonego na swojej stronie internetowej, wzór wniosku wraz z objaśnieniami co do sposobu jego wypełnienia i złożenia, a także informacją o konieczności dołączenia dokumentów potwierdzających dane i informacje dotyczące przedsiębiorcy i jego sytuacji finansowej oraz tryb jego składania, a także pouczeniem o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń, kierując się w szczególności potrzebą rzetelnego udokumentowania danych niezbędnych do przyznania wsparcia.
Weryfikacja wniosku do 14 dniu
Wniosek przedsiębiorcy o udzielenie wsparcia rozpatrywany jest niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia jego złożenia wraz z wymaganymi załącznikami. W przypadku braków formalnych wniosku ARP wzywa przedsiębiorcę do jego uzupełnienia w terminie nie dłuższym niż 5 dni.
Wsparcie udzielane jest po dokonaniu weryfikacji zasadności wniosku o udzielenie wsparcia, na podstawie umowy wsparcia zawieranej przez Instytucję z beneficjentem.
Jeżeli dla ważności czynności prawnej zastrzeżono formę pisemną, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz jednego miesiąca po jego ustaniu, wsparcie finansowe może być udzielane przez Instytucję, na podstawie umowy zawieranej z beneficjentem w formie dokumentowej.
W przypadku niespełnienia przez przedsiębiorcę warunków udzielenia wsparcia, o których mowa w ustawie, Instytucja odrzuca wniosek i niezwłocznie informuje o tym przedsiębiorcę. Wniosek odrzucony przez Instytucję nie podlega ponownemu rozpoznaniu, o ile oparty jest na tych samych przesłankach.
Polecamy: Tarcza antykryzysowa – Podatki i prawo gospodarcze. Pakiet 5 ebooków
W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku Instytucja przystępuje niezwłocznie do zawarcia umowy wsparcia z beneficjentem.
Umowa wsparcia zawierana jest w terminie do 5 dni od dnia uzgodnienia warunków umowy z beneficjentem.
Zakres umowa wsparcia
Umowa wsparcia określa w szczególności:
1) strony umowy;
2) przedmiot i cel umowy, w tym formę oraz wartość udzielonego wsparcia;
3) zasady oraz terminy przekazywania udzielonego wsparcia;
4) zasady i terminy zwrotu wsparcia;
5) uprawnienia Instytucji w zakresie kontroli należytego wykonywania umowy oraz obowiązki beneficjenta w zakresie informowania oraz raportowania na temat sposobu wykorzystania wsparcia oraz bieżącej sytuacji finansowej beneficjenta;
6) formy zabezpieczenia umowy;
7) zasady raportowania z wykorzystania wsparcia;
8) zasady odpowiedzialności z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy;
9) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.
Wzór wniosku o udzielenie wsparcia wraz z wykazem załączników oraz wzór umowy wsparcia udostępni ARP na swojej stronie internetowej.
Co jeszcze przewiduje ustawa?
Poza powyższym, ustawa zakłada również zwiększenie dostępności pożyczek dla mikroprzedsiębiorców. Będą mogły je dostać podmioty, które nie zatrudniają pracowników. Aby skorzystać z umorzenia pożyczki, mikrofirma będzie musiała prowadzić działalność przez 3 miesiące od dnia udzielenia pożyczki.
Nowe prawo rozszerza też krąg przedsiębiorców, którzy będą uprawnieni do skorzystania z 3-miesięcznych „wakacji składkowych” o firmy zatrudniające do 49 osób. Zastrzeżono, że firmy zatrudniające od 10 do 49 osób będą zwolnione z opłacania składek w wysokości 50 proc. łącznej kwoty nieopłaconych należności z tytułu składek. Zwolnieniem ze składek objęto też wszystkich płatników będących spółdzielniami socjalnymi, bez względu na liczbę pracowników.
Przewiduje również ponowną wypłatę świadczenia postojowego. Zamiast jednokrotnego wsparcia dla przedsiębiorców i osób wykonujących umowy cywilnoprawne, będzie możliwość ponownego przyznania tego świadczenia, nie więcej niż trzykrotnie.
Daje możliwość objęcia pomocą, wsparciem z tarczy antykryzysowej przedsiębiorstw, które powstały między 1 lutego a 1 kwietnia br. Przewiduje też zwolnienie ze składki ZUS wszystkich firm jednoosobowych, bez względu na wysokość przychodu.
Ponadto, zgodnie z ustawą, przychody z tytułu zwolnienia z obowiązku opłacania należności składkowych, nie są przychodem w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych. Podobnie, przychodem takim nie będzie także kwota umorzonej pożyczki stanowiącej wsparcie.
Podstawa prawna:
- USTAWA z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 695).