Zwolnienie z VAT dla małych firm. Minister Finansów szykuje istotne zmiany w ustawie o VAT

• Obecnie: zwolnienie podmiotowe z VAT tylko dla małych firm z siedzibą w Polsce
• Potrzeba wdrożenia przepisów unijnych
• Zwolnienie z VAT dla małych firm. Co się zmieni?
• Procedura SME
• Nowe zasady określania miejsca świadczenia
• VAT od dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków 
• Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?

Obecnie: zwolnienie podmiotowe z VAT tylko dla małych firm z siedzibą w Polsce

Aktualnie ustawa o VAT obecnie daje możliwość stosowania zwolnienia podmiotowego w VAT podatnikom posiadającym siedzibę działalności gospodarczej na terytorium Polski, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. W przypadku podatników rozpoczynających działalność gospodarczą limit ten jest liczony proporcjonalnie do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w trakcie roku. Jednocześnie ustawa nie daje możliwości stosowania tego zwolnienia podatnikom nieposiadającym siedziby działalności gospodarczej na terytorium Polski, bez względu na wielkość sprzedaży, którą rocznie osiągają. A zatem w aktualnym stanie prawnym podatnicy bez siedziby działalności gospodarczej w Polsce rozliczają VAT od pierwszej sprzedaży dokonanej na terytorium Polski.

Potrzeba wdrożenia przepisów unijnych

Omawiane tu zmiany w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2024 r. poz. 361 - ustawa o VAT), wynikają z konieczności implementacji do polskiego porządku prawnego przepisów dyrektywy Rady (UE) 2020/285 z dnia 18 lutego 2020 r. zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w odniesieniu do procedury szczególnej dla małych przedsiębiorstw oraz rozporządzenie (UE) nr 904/2010 w odniesieniu do współpracy administracyjnej i wymiany informacji do celów monitorowania i prawidłowego stosowania procedury szczególnej dla małych przedsiębiorstw [1], zwaną dalej „dyrektywą 2020/285”, do 31 grudnia 2024 r.

Zwolnienie z VAT dla małych firm. Co się zmieni?

Minister Finansów przygotowuje nowelizację ustawy o VAT, implementującą dyrektywę 2020/285, która ma pozwolić na korzystanie ze zwolnienia podmiotowego w VAT również przez małe przedsiębiorstwa mające siedzibę działalności gospodarczej w państwach członkowskich innych niż to, w którym VAT jest należny.
Nowe przepisy mają więc umożliwić korzystanie ze zwolnienia w VAT w Polsce przez małe przedsiębiorstwa mające siedzibę działalności gospodarczej w innym państwie członkowskim UE. 

Ale też polskie małe firmy będą mogły korzystać ze zwolnienia z VAT w innych państwach członkowskich UE. 

Takie zmiany mają być istotnym uproszczeniem, zmniejszając obowiązki administracyjne dla małych firm nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium państwa, w którym prowadzona jest działalność gospodarcza.

Procedura SME

Rozszerzenie procedury szczególnej dla małych przedsiębiorstw, zwanej dalej „procedurą SME”, na podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej w państwie zwolnienia likwiduje nieproporcjonalne obciążenia związane z przestrzeganiem przepisów, z którymi borykają się małe przedsiębiorstwa.

Małe przedsiębiorstwa będą mogły korzystać ze zwolnienia transgranicznie pod warunkiem rejestracji w państwie siedziby działalności gospodarczej oraz składania kwartalnie informacji o obrotach osiąganych w każdym państwie członkowskim UE. 

A ponadto podatnicy korzystający ze zwolnienia w państwie członkowskim, w którym nie posiadają siedziby działalności gospodarczej, będą obowiązani – poza limitem krajowym zwolnienia – do przestrzegania także ogólnego limitu unijnego (100 tys. euro). Po przekroczeniu jednego z tych limitów prawo do zwolnienia przestanie przysługiwać.

Polska (tj. polskie organy administracji skarbowej) działająca jako państwo członkowskie siedziby działalności gospodarczej będzie obsługiwać sprawy polskich podatników ubiegających się lub korzystających ze zwolnienia VAT w innych państwach członkowskich UE w ramach procedury SME.
Równocześnie Polska działająca jako państwo członkowskie zwolnienia będzie potwierdzać kwalifikację do zwolnienia podatnikom posiadającym siedzibę działalności gospodarczej w państwie członkowskim UE innym niż Polska.

Oczywiście nadal możliwe będzie dalsze stosowanie zwolnienia w Polsce przez podatników posiadających siedzibę na terytorium kraju, którzy będą korzystali ze zwolnienia tylko w Polsce.

W omawianym projekcie znajdą się też zmiany w ustawie o VAT mające na celu implementację dyrektywy Rady (UE) 2022/542 z 5 kwietnia 2022 r. w sprawie zmiany dyrektyw 2006/112/WE i (UE) 2020/285 w zakresie stawek podatku od wartości dodanej.

Nowe zasady określania miejsca świadczenia

Nowe zasady określania miejsca świadczenia dotyczyć mają (po pierwsze) świadczonych na rzecz podatników usług, takich jak usługi wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, oraz usługi pomocnicze związane z usługami wstępu na te imprezy, w przypadku gdy obecność ostatecznego odbiorcy (podatnika lub niepodatnika) takich usług jest wirtualna.
Po drugie, nowe zasady określania miejsca świadczenia obejmują również usługi związane z działalnością kulturalną, artystyczną, sportową, naukową, edukacyjną, rozrywkową lub podobną, taką jak targi i wystawy, w tym również świadczenie usług przez organizatorów takiej działalności, a także usługi pomocnicze do ww. usług, w przypadku gdy są one świadczone na rzecz osoby niebędącej podatnikiem (konsumenta), jeżeli usługa jest transmitowana lub w inny sposób udostępniana wirtualnie.

Nowe przepisy mają przeciwdziałać negatywnemu zjawisku w postaci zakłócenia konkurencji, z uwagi na ryzyko przenoszenia siedziby działalności gospodarczej przedsiębiorstwa do państwa członkowskiego stosującego niższe stawki VAT lub do państw trzecich w celu uzyskania realnej korzyści podatkowej przy kalkulacji ceny brutto usługi.

VAT od dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków 

W zakresie procedury szczególnej dotyczącej dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków projekt przewiduje:
1) ustalenie stawki podstawowej do dostawy dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków oraz
2) możliwość zastosowania szczególnej procedury do dostawy:
- dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków uprzednio przez niego zaimportowanych,
- dzieł sztuki nabytych od ich twórców lub spadkobierców twórców,
- dzieł sztuki nabytych od podatnika niekorzystającego z procedury oraz od podatnika podatku od wartości dodanej innego niż podatnik podatku od wartości dodanej odpowiadający podatnikowi korzystającemu ze szczególnej procedury, jeżeli dzieła sztuki, przedmioty kolekcjonerskie i antyki zaimportowane lub nabyte przez tego podatnika nie podlegały opodatkowaniu wg obniżonej stawki.
To również zmiany implementujące ww. dyrektywę 2022/542.

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?

Zgodnie z założeniami, omawiany projekt nowelizacji ustawy o VAT ma być przyjęty przez Radę Ministrów w III kwartale 2024 r. Zatem nie jest wykluczone, że nowe przepisy wejdą w życie jeszcze w 2024 roku. 

Źródło: Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (UC56).