Komisja ma zająć się wyłudzeniami podatku od towarów i usług, do jakich doszło w latach 2007–2017, głównie za rządów koalicji PO-PSL. Minister Finansów szacuje, że budżet państwa utracił w tamtym okresie od 200 do 250 miliardów złotych. Morawiecki jest oburzony procederem i indolencją ówczesnych władz, licząc w myślach pieniądze, które teraz mogłyby sfinansować budowy dróg i program 500 plus. W jego opinii odnalezienie winnych pomoże również wyjaśnić społeczeństwu, dlaczego rząd nie ma pieniędzy na realizację wyborczych obietnic. O krok dalej idzie Prokurator Generalny.
Instrukcja dla prokuratorów
10 sierpnia b.r. Zbigniew Ziobro wydał specjalne Wytyczne Prokuratora Generalnego w sprawie zasad prowadzenia postępowań przygotowawczych w sprawach o przestępstwa związane z procederem wyłudzania nienależnego zwrotu podatku od towarów i usług (VAT) oraz innych oszukańczych uszczupleń w tym podatku. Przestępstwa te określił mianem najgroźniej uderzających w interesy finansowe państwa. Za główny cel minister wskazuje prokuratorom doprowadzenie do postawienia w stan oskarżenia „osób odgrywających wiodącą rolę w przestępczym procederze”. Tym samym Ziobro nie chce, by jego podwładni skupiali się na tzw. płotkach. Priorytetem jest odzyskanie pieniędzy utraconych przez skarb państwa. Prokuratorzy mają w tym celu szybko i skutecznie doprowadzać do ogłoszenia zarzutów i postanowień o zabezpieczeniu majątkowym, a w przypadku podejrzanych nadal prowadzących lub zarządzających działalnością gospodarczą – do zakazania im tego.
Główny cel nowych pomysłów ministra Ziobry:
- ustalenie i oskarżenie winnych wyłudzeń VAT;
- pozbawienie ich uzyskanych korzyści;
- odzyskanie wyłudzonych należności.
Wyspecjalizowane służby ścigania
Pomysł Zbigniewa Ziobry nie przewiduje udziału laików, wyraźnie zastrzegając, by nie włączać do jego realizacji jednostek policji niższych szczebli. Sprawami wyłudzeń VAT mają zajmować się prokuratorzy wyspecjalizowani w zwalczaniu przestępczości gospodarczej z prokuratur regionalnych i okręgowych. Postępowania prowadzone przeciwko grupom zorganizowanym mają być delegowane do Wydziałów Zamiejscowych Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Prokuratury Krajowej.
Ale to tylko wierzchołek góry lodowej – siatka funkcjonariuszy obejmować ma bowiem włączenie i koordynację działań zarządów CBŚ, wydziałów do spraw przestępczości gospodarczej Komend Wojewódzkich Policji, delegatur ABW, CBA oraz naczelników urzędów celno-skarbowych. Prokuratorzy mają w szczególności nadzorować kooperację tych służb ze służbami Krajowej Administracji Skarbowej. Armia urzędników ma być tak dalece wyspecjalizowana, że minister sugeruje nawet prokuratorom stałe uczestnictwo w ukierunkowanych na zagadnienie wyłudzeń podatkowych szkoleniach.
Organy delegowane do ścigania wyłudzeń VAT:
- prokuratorzy regionalni i okręgowi,
- Prokuratura Krajowa (w sprawach przestępczości zorganizowanej),
- CBŚ,
- Komendy Wojewódzkie Policji,
- ABW,
- CBA,
- urzędy celno-skarbowe,
- Krajowa Administracja Skarbowa.
Odebranie majątku nawet bez wyroku
Prokuratorzy i funkcjonariusze wspomnianych służb już na wstępnym etapie postępowania mają za zadanie dążyć do ustalenia majątku podejrzanych. Wszystko po to, by móc następnie ustanowić na nim zabezpieczenie. W przypadku podejrzanych o uzyskanie korzyści majątkowej znacznej wartości (ponad 200 tys. zł) w wyniku wyłudzenia nienależnego VAT, pod lupę będzie brany cały ich majątek, uzyskany w czasie popełniania przestępstwa, po nim oraz nawet do 5 lat przed nim. Ciężar udowodnienia, że majątek został nabyty legalnie spoczywać będzie na podejrzanym. Służby przyjrzą się także operacjom majątkowym podejrzanych, dokonanych w tym okresie na rzecz osób trzecich. Podejrzenie przestępstwa prania pieniędzy w powiązaniu z uszczupleniem VAT ma skutkować niezwłocznym wstrzymaniem takiej transakcji i blokadą rachunku.
Polecamy książkę: Jednolity Plik Kontrolny
W tej sytuacji uzasadnione są obawy, że tak jednoznaczne wytyczne ministra Ziobry mogą prowadzić do nadużyć przynoszących w ostatecznym rozrachunku więcej strat niż korzyści. W czasach PRL władze, zagarniając majątki, nazywały przedwojennych arystokratów wyzyskiwaczami i reakcyjną szlachtą. Gdy po latach pokrzywdzeni mogli dochodzić swoich roszczeń – upomnieli się o nie, a uszczerbek na tym poniósł przede wszystkim skarb państwa.
Minister Ziobro w swoich wytycznych wprost sugeruje prokuratorom stosowanie konfiskaty rozszerzonej i przepadku przedsiębiorstwa. Te wprowadzone w kwietniu nowelą Kodeksu karnego instytucje pozwalają przejąć władzę nie tylko nad majątkiem sprawcy, ale i osób trzecich, którym sprawca mienie przekazał nieodpłatnie bądź po zaniżonej cenie. Majątek może zostać skonfiskowany również bez wyroku – np. gdy sprawca umrze lub ciężko zachoruje.
Jesteś przedsiębiorcą? Prokuratura się tobą zainteresuje
Najniebezpieczniejszy i najgroźniejszy dla obrotu gospodarczego i prawnego jest przepadek przedsiębiorstwa. Instytucja ta, wprowadzona nowelizacją do Kodeksu karnego w art. 44a, pozwala na konfiskatę firmy należącej do osoby fizycznej, jeśli służyła ona bezpośrednio lub pośrednio do popełnienia przestępstwa. Rozszerzona wersja tej instytucji pozwala odebrać przedsiębiorstwo nawet nienależące do sprawcy, ale mogące pełnić rolę pomocniczą w popełnieniu przestępstwa. Jak z tego wynika, nie trzeba być przestępcą, by wzbudzić zainteresowanie służb i prokuratury – wystarczy status przedsiębiorcy. Co więcej, gdy już to zainteresowanie wzbudzimy, nie musimy zostać nawet skazani, aby utracić kontrolę nad własnym przedsiębiorstwem. Tym zajmie się bowiem zarządca „zapewniający ciągłość pracy zabezpieczonego przedsiębiorstwa”. Zarządca może zostać ustanowiony w naszej firmie przez prokuratora już na skutek samego podejrzenia popełnienia przestępstwa.
Za kratki za podatki
Chyba najsłynniejszym w dziejach podatnikiem, który trafił do więzienia właśnie za podatki, był Al Capone. Teraz niektórzy rodzimi przedsiębiorcy mogą poczuć się w jego skórze. Minister Ziobro chce, by każdorazowo, gdy postępowanie dotyczy wyłudzeń przekraczających wartość 1 miliona złotych, prokuratorzy regionalni obowiązkowo informowali o tym Dyrektora Departamentu do Spraw Przestępczości Gospodarczej Prokuratury Krajowej. W przypadku tego typu spraw, których przedmiotem jest mienie wielkiej wartości (zgodnie z art. 115 § 6 kk), a szkoda nie została naprawiona, prokuratorzy mają wnioskować o wymierzenie kar bezwzględnego pozbawienia wolności.
Zagrożenia
Instytucja przepadku przedsiębiorstwa spotyka się z falą krytyki i bardzo negatywnymi opiniami. Odbieranie przedsiębiorcom zarządu nad firmami, jeszcze na długo przed uprawomocnieniem wyroku skazującego, może doprowadzić do znacznego pogorszenia sytuacji firmy. Komisaryczny zarządca ma głównie za zadanie umożliwić i pomóc prokuraturze w gromadzeniu materiału dowodowego, a nie przynosić przedsiębiorstwu zysk.
Oprócz pojedynczych „ofiar” pochłoniętych na ołtarzu sprawiedliwości na skutek niezasadnego, a trwającego przecież miesiącami czy latami zarządu komisarycznego, sporą ofiarę złożyć będzie musiał sam skarb państwa. Zaangażowanie personalne takiej rzeszy urzędników do ścigania wyłudzeń podatku, jak i koordynacja ich działań liczone będą zapewne w setkach, jeśli nie w miliardach złotych. Ostatnie z zagrożeń dotyczy wprost samej gospodarki kraju. Trudno bowiem oczekiwać, że zrównani ze statusem przestępcy (lub co najmniej podejrzanego) przedsiębiorcy będą mogli spokojnie skupić się na rozwoju swoich biznesów – szczególnie w sytuacji, gdy muszą szukać dobrego prawnika.
Oto podsumowanie nowych pomysłów ministra Ziobry przez pryzmat powołanej komisji śledczej ds. wyłudzenia VAT:
- Postuluje się uruchomienie potężnej siatki wyspecjalizowanych służb do ścigania przestępstw związanych z uszczupleniem należności podatkowych.
- Za główny cel postawiono dążenie do zabezpieczenia majątku sprawców wyłudzeń dla rekompensaty strat skarbu państwa.
- Ciężar udowodnienia legalności posiadanego majątku może sięgać nawet do 5 lat wstecz i spoczywa na podejrzanym, a w pewnych przypadkach także na osobach trzecich.
- Dopuszcza się możliwość ustanowienia zarządcy komisarycznego w firmie przedsiębiorcy tylko w następstwie samego podejrzenia, już na wstępnym etapie postępowania, a więc bez prawomocnego wyroku.
- Przewiduje się karę pozbawienia wolności dla sprawców wyłudzeń, których wartość przekracza 1 milion złotych.
Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu, w kontrolach podatkowych i celno-skarbowych oraz optymalizacji podatkowej