Co to jest Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych (ZFŚS)?
Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych (ZFŚS) wiąże się z obowiązkiem naliczania i odprowadzania odpisu, a także gospodarowania tymi środkami. Do jego utworzenia zobowiązane są podmioty:
- które zatrudniają przynajmniej 50 osób (50 pełnych etatów),
- prowadzące działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników).
Dla pracodawców zatrudniających mniej niż 50 pracowników (50 pełnych etatów), utworzenie funduszu jest dobrowolne.
Stan liczby pracowników, z którą pojawia się obowiązek utworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, liczy się na dzień 1 stycznia danego roku.
Wysokość odpisów dla podmiotów niebudżetowych (bez względu czy ZFŚS został utworzony dobrowolnie (poniżej 50 pracowników (pełnych etatów)), czy obowiązkowo (powyżej 50 pracowników (pełnych etatów))) może być dowolnie kształtowana przez układy zbiorowe lub regulaminy wynagradzania w danym zakładzie.
Dla jednostek budżetowych wysokość odpisów na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych jest dokładnie określony w ustawie o ZFŚS (Dz. U. 1994 Nr 43 poz. 163 z dnia 4 marca 1994 r.) Wysokość podstawowego odpisu na jednego pracownika zatrudnionego w normalnych warunkach wynosi 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego (w sytuacji, gdy przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą). Odpis podstawowy na pracownika świadczącego pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynosi 50% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
Naliczanie odpisu na ZFŚS dla pracowników młodocianych uzależnione jest od roku nauki:
- I rok nauki - 5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego,
- II rok nauki - 6% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego,
- III rok nauki - 7% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
Możliwe jest również zwiększenie wysokości odpisu na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych (od 6,25% do 43,75% podstawy wymiaru) dla pracowników z orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności. Zwiększenie wysokości odpisu na ZFŚS jest również możliwy dla emerytów oraz rencistów.
Ustawa o ZFŚS wskazuje dwa terminy konieczności przekazania odpisów i zwiększeń na wyodrębniony rachunek bankowy Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Według jej zapisów 75% odpisów podstawowych na zatrudnionych w normalnych warunkach, wykonujących prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze i na pracowników młodocianych, pracodawca jest zobowiązany przelać na rachunek bankowy do 31 maja danego roku, a pozostałą część odpisów do 30 września danego roku.
Na koniec roku każdy pomiot zobowiązany jest do korekty odpisów, która polega na przeliczeniu faktycznie zatrudnionych w tym roku pracowników i przekazanych w związku z tym odpisów.
Zmiany prawne na czas stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego
Zmiany dotyczące Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych zostały zawarte w art. 15ge ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. (Dz. U. z 2020 r. poz. 374 ze zm.).
Według przepisów nowej ustawy przedsiębiorcy zobowiązani do tworzenia Funduszu oraz odprowadzania odpisów mogą podczas czasu trwania epidemii lub stanie zagrożenia epidemicznego zawiesić obowiązki (w porozumieniu ze związkami zawodowymi):
- tworzenia i funkcjonowania Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych,
- odprowadzania obowiązkowych odpisów,
- wypłaty świadczeń urlopowy.
Skorzystać z zawieszenia swoich obowiązków będzie mógł jednak skorzystać jedynie przedsiębiorca, który wykaże wystąpienie spadku obrotów gospodarczych lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń.
Szymon Kwasigroch
Systim.pl