Świadczenia socjalne gwarantowane w Kodeksie pracy

Gwarantowane świadczenia socjalne z tytułu utraty pracy

W przypadku szczególnych okoliczności ustania stosunku pracy, opisanych w Kodeksie pracy, pracownikowi przysługuje szereg odszkodowań i odpraw. Charakterystyka rodzajów świadczeń oraz podstawy ich udzielenia wyglądają następująco:

• Odszkodowanie z tytułu „wadliwego” zakończenia stosunku pracy w przypadku umowy o pracę na czas nieokreślony (art. 47¹ k.p.).
  • Przysługuje pracownikowi w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy,  w zależności od właściwego okresu wypowiedzenia.
  • Właściwą wysokość ustala sąd pracy.
• Odszkodowanie za skrócenie 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia (art. 36¹ § 1 k.p.).
  • Dotyczy jedynie umowy o pracę na czas nieokreślony oraz określony, dla których okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące.
  • Skrócenie okresu wypowiedzenia możliwe jest maksymalnie do 1 miesiąca.
  • Przysługuje w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia.
  • Wypowiedzenie następuje z powodu upadłości/likwidacji pracodawcy lub innych przyczyn niezależnych od pracownika.
• Odprawy pieniężne z tytułu zwolnień grupowych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1474)
  • Wysokość odprawy zależna jest od długości świadczenia pracy u danego pracodawcy i kształtuje się następująco:
    • krócej niż 2 lata - odprawa w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia,
    • od 2 do 8 lat - odprawa w wysokości 2-miesięcznego wynagrodzenia,
    • powyżej 8 lat - odprawa w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia.
• Odszkodowanie z tytułu niewydanego/niewydanego w terminie/niewłaściwego świadectwa pracy (art. 99 § 2 k.p.).
  • Wysokość odszkodowania równa jest wynagrodzeniu za okres pozostawania bez pracy pracownika (maksymalnie 6 tygodni), spowodowanego niewłaściwym lub nieterminowym wydaniem świadectwa pracy przez pracodawcę.
• Odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę przez pracownika, bez okresu wypowiedzenia (art. 55 § 1¹ k.p.).
  • W przypadku umowy na czas nieokreślony, wysokość odszkodowania równa jest wynagrodzeniu za przysługujący okres wypowiedzenia.
  • W przypadku umowy na czas określony, wysokość odszkodowania przysługuje za czas do końca trwania umowy, jednak nie może być wyższa od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
  • Jedynie w przypadku rozwiązania umowy przez pracownika z tytułu dopuszczenia się przez pracodawcę ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika.
• Odprawa pieniężna związana z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do wykonywania pracy (art. 92¹ § 1 k.p.).
  • Przysługuje w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia.
  • Może być wyższa w przypadku postanowienia układów zbiorowych lub regulaminu wynagrodzenia obowiązujących w zakładzie pracy.

Odprawy rentowe i emerytalne

Dla osób uprawnionych do otrzymywania renty z tytułu niezdolności do pracy oraz osób spełniających warunki Kodeksu pracy do przejścia na emeryturę, wysokość odprawy wynosić musi minimalnie wysokość 1-miesięcznego wynagrodzenia. W przypadku postanowienia układów zbiorowych zakładu pracy lub jego regulaminu może być jednak dowolnie wyższa. Do uzyskania odprawy konieczne jest spełnienie określonych warunków, czyli przede wszystkim faktyczne przejście na emeryturę lub rentę po ustaniu stosunku pracy oraz zaistnienie związku czasowego pomiędzy rozwiązaniem umowy o pracę a przejściem na emeryturę/rentę. Fakt przejścia na emeryturę lub rentę w znaczeniu czysto prawnym, czyli uzyskanie określonego prawa, wydanego przez odpowiedni organ, nie uprawnia do pobrania odprawy.

Odprawa rentowa i emerytalna jest jednorazowa, co oznacza, że w przypadku wznowienia pracy i późniejszego ponownego jej zakończenia, pracownik nie może pobrać odprawy ponownie. Informacja o wydaniu odprawy powinna znaleźć się w świadectwie pracy.

Odprawa pośmiertna

Przysługuje ona rodzinie pracownika w okoliczności jego śmierci podczas trwania stosunku pracy. Jej wysokość zależna jest od długości stażu pracy i przedstawia się następująco:

• okres pracy poniżej 10 lat - wysokość 1-miesięcznego wynagrodzenia,
• okres pracy powyżej 10 lat - wysokość 3-miesięcznego wynagrodzenia,
• okres pracy powyżej 15 lat - wysokość 6-miesięcznego wynagrodzenia.

Odprawa pośmiertna nie przysługuje, jeżeli pracodawca ubezpieczył pracownika na życie. Wysokość odszkodowania nie może być jednak niższa niż wysokość przysługującej odprawy. W takim przypadku pracodawca zobowiązany jest pokryć różnicę w wysokości świadczeń. Odprawa pośmiertna jest niezależna od wypłacanego przez ZUS zasiłku pogrzebowego.

Szymon Kwasigroch
SYSTIM.PL

[RAPORT] KORONAWIRUS – podatki, prawo pracy, biznes

Polecamy: Tarcza antykryzysowa – Podatki i prawo gospodarcze. Pakiet 5 ebooków