Zakup szczepionek na grypę dla pracowników – co z PIT i ZUS?

Szczepionki na grypę a PIT

Należy podkreślić, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) nie regulują szczegółowo kwestii szczepień ochronnych czy innych świadczeń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, lecz odsyłają w tym zakresie do odrębnych regulacji ustawowych oraz przepisów wykonawczych wydanych na ich podstawie.

Wyjaśnijmy więc, że zgodnie z art. 207 § 2 pkt 3 ustawy Kodeks pracy, pracodawca ma obowiązek ochrony życia i zdrowia pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, w tym obowiązek reagowania na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywania środków podejmowanych w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy.

Natomiast, stosownie do art. 222¹ § 1 Kodeksu pracy, w razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych pracodawca stosuje wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie, a jeżeli jest to niemożliwe – ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Pracodawca prowadzi rejestr prac narażających pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych oraz rejestr pracowników zatrudnionych przy takich pracach (art. 222¹ § 2 Kodeksu pracy).

Szczepionki przeciw grypie otrzymywane przez pracowników nie będą opodatkowane PIT - poinformowało PAP 16 września 2020 r. Ministerstwo Finansów. Jak zapewniono, prace nad rozporządzeniem w tej sprawie są finalizowane >>> Szczepionki przeciw grypie dla pracowników bez podatku

Zgodnie z art. 222¹ § 3 Kodeksu pracy, minister właściwy do spraw zdrowia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, uwzględniając zróżnicowane działanie czynników biologicznych na organizm człowieka oraz konieczność podjęcia niezbędnych środków zabezpieczających przed zagrożeniami wynikającymi z wykonywania pracy w warunkach narażenia na działanie czynników biologicznych, określi w drodze rozporządzenia:

1. klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników biologicznych;
2. wykaz prac narażających pracowników na działanie czynników biologicznych;
3. szczegółowe warunki ochrony pracowników przed zagrożeniami spowodowanymi przez szkodliwe czynniki biologiczne, w tym rodzaje środków niezbędnych do zapewnienia ochrony zdrowia i życia pracowników narażonych na działanie tych czynników, zakres stosowania tych środków oraz warunki i sposób monitorowania stanu zdrowia narażonych pracowników;
4. sposób prowadzenia rejestrów prac i pracowników, o których mowa w § 2, oraz sposób przechowywania i przekazywania tych rejestrów do podmiotów właściwych do rozpoznawania lub stwierdzania chorób zawodowych.

Pracodawca jest więc obowiązany stosować w tym zakresie przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. Rozporządzenie to, w zał. Nr 1 jako szkodliwe czynniki biologiczne określa m.in. wirusy grypy typu A, B i C. Szczepienie przeciwko grypie może być więc szczepieniem wynikającym z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy (bhp). Załącznik Nr 2 ww. rozporządzenia, określa także rodzaje prac, które narażają pracowników na wpływ czynników biologicznych, w tym także wirusa grypy.

Wracając do kwestii opodatkowania, powyższe oznacza, że w przypadku gdy pracodawca nie jest zobowiązany do szczepienia pracowników na podstawie przepisów bhp, wartość szczepienia jest przychodem ze stosunku pracy, podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wartość tego świadczenia (przyjmuje się, że jest to najczęściej koszt zakupu szczepionki) opłaconego za pracownika pracodawca ma obowiązek doliczyć do wynagrodzenia za miesiąc, w którym odbyło się szczepienie, i od łącznej wartości obliczyć i odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy (takie stanowisko potwierdza m.in. interpretacja indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 16 lutego 2017 r., sygn. 1462-IPPB2.4511.768.2016.1.MG).

Natomiast w sytuacji gdy pracodawca jest zobowiązany do szczepienia pracowników na podstawie przepisów bhp, wówczas wartość szczepienia nie jest przychodem pracownika. Potwierdzają to organy podatkowe, przykładowo interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 18 stycznia 2017 r., sygn. 0461-ITPB2.4511.853.2016.1.RS. Podobnie stwierdził także Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 21 października 2019 e., sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.484.2019.1.GG, uznając, że „pokrywanie przez Wnioskodawcę pracownikom kosztów szczepień nie powoduje u pracowników powstania przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż zgodnie z art. 207 § 2 i § 2¹ Kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, a koszty działań podejmowanych przez pracodawcę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w żaden sposób nie mogą obciążać pracowników”.

Polecamy: PIT 2020. Komentarz

Dodatkowo, dokonując oceny czy sfinansowanie pracownikom przez pracodawcę kosztów szczepień przeciwko grypie prowadzi do powstania przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy kierować się wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2014 r., sygn. akt K 7/13 (Dz. U. z 2014 r., poz. 947), w którym stwierdzono, że za przychód pracownika mogą być uznane świadczenia, które:

- po pierwsze, zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie),

- po drugie, zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść,

- po trzecie, korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).

Z wyroku TK wynika, że bez elementu realnego w postaci otrzymania korzyści przez pracownika nie uzyskuje on przychodu. Nie występuje zdarzenie, z którym ustawa wiąże powstanie obowiązku podatkowego. Tym bardziej, bez skonkretyzowanego i indywidualnie przypisanego świadczenia, brak jest podstaw do określenia jego wysokości. Sfinansowanie z własnych środków pracodawcy szczepionki przeciw grypie dla wszystkich pracowników nie oznacza uzyskania przychodu przez pracownika, gdyż brak jest podstaw, by świadczenie adresowane do wszystkich przypisać poszczególnym pracownikom, jako ich wymierną korzyść.

Szczepionki na grypę a ZUS

Wartość nieobowiązkowych szczepień, jako przychód ze stosunku pracy, podlegać będzie uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Przy czym, szczepienia dla pracowników mogą nie podlegać oskładkowaniu ZUS przy spełnieniu warunków wynikających z § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Wskazuje się w nim, że podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie stanowią korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.

Wobec czego, co potwierdza interpretacja indywidualna ZUS z 27 maja 2015 r. (WPI/200000/43/590/2015), gdy pracownicy ponoszą częściową odpłatność za otrzymywane świadczenie w postaci szczepionki na grypę, a uprawnienie do skorzystania z niego oraz obowiązek współfinansowania szczepienia przez pracownika wynika z zapisów zawartych w obowiązujących w firmie przepisów o wynagradzaniu, świadczenia w postaci szczepienia przeciwko grypie w części finansowanej przez pracodawcę nie podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu stosunku pracy.

Dopuszczalne jest zatem przeznaczenie środków z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych na sfinansowanie pracownikom szczepień ochronnych, jednak przyznanie prawa do skorzystania ze świadczenia musi wynikać z postanowień regulaminu gospodarowania zfśs. Poza tym, musi następować na podstawie kryterium socjalnego, czyli z uwzględnieniem sytuacji życiowej, rodzinnej oraz materialnej pracowników i innych osób uprawnionych, do których świadczenie będzie skierowane.