Mało kto wie, że jednymi z pierwszych ludzi, którzy wpadli na pomysł ubezpieczania się oraz wypłaty odszkodowań w razie nieszczęścia byli... rzymscy gladiatorzy. Od tamtego czasu pomysł ten znacząco wyewoluował. Jak zatem wygląda kwestia odszkodowań w naszym kraju obecnie? A dokładnie: kto może się o nie ubiegać?
Odszkodowanie powypadkowe. Szerokie grono uprawnionych
Chcąc określić zakres podmiotów, którym przysługuje prawo do ubiegania się o odszkodowanie, należy najpierw przyjrzeć się samej istocie odszkodowania; otóż jest to świadczenie, o które może ubiegać się każdy, kto został poszkodowany w wyniku zdarzenia, któremu w żaden sposób nie zawinił. Takie zdarzenie może być spowodowane przez działanie innego człowieka bądź siły natury.
Wymienienie wszystkich rodzajów takich zdarzeń jest po prostu niemożliwe, dlatego ograniczymy się do tych występujących najczęściej; tak więc o odszkodowanie mogą ubiegać się ci, którzy:
- ulegli wypadkowi komunikacyjnemu
- ulegli wypadkowi w pracy/w drodze do pracy
- ponieśli szkodę na skutek błędu medycznego
- padli ofiarą przestępstwa
- ponieśli straty na skutek działania sił przyrody
W zależności od osoby sprawcy, rodzaju i okoliczności zdarzenia, podmiotem wypłacającym odszkodowanie może być osoba fizyczna, instytucja państwowa, firma ubezpieczeniowa.
Jednakże jednym, ogólnym i najważniejszym warunkiem ubiegania się o rekompensatę jest nie przyczynienie się w jakikolwiek sposób do powstania szkody (kierowca powodujący wypadek pod wpływem alkoholu, pracownik nie przestrzegający zasad BHP, osoba korzystająca z usług „znachora” a nie lekarza prawa do odszkodowania nie uzyskają).
Odszkodowanie powypadkowe. Pozostałe świadczenia rekompensujące szkody
Istnieje cały szereg innych okoliczności, skutkujących powstaniem roszczeń co do świadczeń rekompensujących negatywne konsekwencje nieszczęśliwych zdarzeń (innych niż właściwe odszkodowanie), a co za tym idzie, poszerzających grono osób, które o takie świadczenia mogą się ubiegać. A zatem:
Osoba poszkodowana na skutek utraty zdrowia psychicznego lub fizycznego ma prawo do zadośćuczynienia, czyli finansowego pokrycia strat, ale tylko zdrowotnych, nie materialnych.
Jeżeli w rezultacie nieszczęśliwego zdarzenia poszkodowany utracił możliwość osiągania regularnych dochodów, przysługuje mu zwrot tychże utraconych dochodów, i to w dwóch aspektach: damnum emergens, czyli straty jednorazowej (np. braku możliwości ukończenia jednego zlecenia), oraz lucrum cessans, czyli potencjalnych strat wynikających z niemożliwości wykonywania pracy w przyszłości (np. na skutek wypadku drogowego pianista traci władzę w dłoniach).
Kiedy wskutek zdarzenia, dana osoba traci częściowo lub całkowicie zdolność do pracy, może ubiegać się o przyznanie renty.
W razie śmierci bądź braku z innych przyczyn osoby zapewniającej rodzinie godziwe utrzymanie, rodzinie takiej przysługuje renta alimentacyjna.
Śmierć osoby bliskiej także skutkuje powstaniem możliwości ubiegania się o konkretną rekompensatę dwojakiego rodzaju: pierwszym jest roszczenie po śmierci bliskiej osoby stanowiące rodzaj odszkodowania za cierpienie psychiczne, oraz „stosowne odszkodowanie”, przyznawane rodzinom, których poziom życia znacząco obniżył się po śmierci osoby bliskiej.
Osoby, które nie mają wystarczających środków finansowych na pokrycie kosztów pogrzebu członka rodziny, mogą ubiegać się o zwrot kosztów pochówku.
Biorąc pod uwagę bardzo szeroki zakres potencjalnych nieszczęśliwych zdarzeń i wypadków, połączony z równie dużą liczbą życiowych sytuacji skutkujących negatywnymi konsekwencjami, grono podmiotów uprawnionych do ubiegania się o odszkodowania i inne świadczenia rekompensujące jest doprawdy imponujące. Jednakże w przypadku właściwych odszkodowań, istnieje jeden warunek: nie można być sprawcą powstałego zdarzenia.