Zalecenie dotyczące wzmocnienia siatek bezpieczeństwa socjalnego
Chociaż we wszystkich państwach członkowskich istnieją siatki bezpieczeństwa socjalnego, postępy w zapewnianiu ich dostępności i adekwatności są nierówne. Rada UE zaleca więc, aby państwa członkowskie zapewniły i, w razie potrzeby, wzmocniły solidne siatki bezpieczeństwa socjalnego poprzez połączenie odpowiedniego wsparcia dochodu – w formie świadczeń zapewniających dochód minimalny i innych towarzyszących świadczeń pieniężnych – ze świadczeniami rzeczowymi oraz poprzez zapewnienie dostępu do usług wspierających i podstawowych. Państwom członkowskim zaleca się ustalenie poziomu dochodu minimalnego za pomocą przejrzystej i solidnej metodologii, zgodnie z prawem krajowym i przy udziale stosownych stron, uwzględniającej wszystkie źródła dochodu, konkretne potrzeby i trudną sytuację gospodarstw domowych, niskie i minimalne uposażenie, stopę życiową i siłę nabywczą, a także poziomy cen i ich zmiany. Rada zaleca ponadto, aby istniała możliwość ubiegania się o przyznanie dochodu minimalnego poszczególnym członkom gospodarstwa domowego, co ma służyć wspieraniu równości, bezpieczeństwa dochodów oraz niezależności ekonomicznej kobiet, młodych dorosłych i osób z niepełnosprawnościami.
Zaleca się również, aby państwa członkowskie stopniowo osiągnęły odpowiedni poziom wsparcia dochodu, najpóźniej do 2030 r., przy jednoczesnym zabezpieczeniu stabilności finansów publicznych. Państwa członkowskie powinny ponadto regularnie dokonywać przeglądu poziomu dochodu minimalnego i, w stosownych przypadkach, dostosowywać go w celu utrzymania jego adekwatności. W razie pogorszenia koniunktury gospodarczej elastyczność w kształtowaniu dochodu minimalnego może odegrać ważną rolę w łagodzeniu negatywnych skutków społecznych i stabilizująco działać na gospodarkę.
Dochód minimalny: sposób na wyzwolenie z ubóstwa i wykluczenia
Jak wskazuje Rada UE, dochód minimalny stanowi jeden z głównych elementów strategii wyzwolenia z ubóstwa i wykluczenia. Przyczynia się również do wspierania trwałego ożywienia gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu w czasach kryzysu gospodarczego. Solidne siatki bezpieczeństwa socjalnego mogą nie tylko przyczynić się do poprawy warunków społecznych i zdrowotnych osób najbardziej oddalonych od rynku pracy, lecz także zapewnić trwałe korzyści społeczno-ekonomiczne całej Unii Europejskiej, co przełoży się na bardziej sprawiedliwe, spójne i odporne społeczeństwa.
Pomimo postępów poczynionych w ostatnim dziesięcioleciu w 2021 r. ponad 95,4 mln osób nadal było zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, a ryzyko to w większym stopniu dotyczyło kobiet. Pandemia Covid-19 uwidoczniła społeczne i gospodarcze korzyści płynące z odpowiednich i ukierunkowanych siatek bezpieczeństwa socjalnego, przy czym środki powstrzymujące rozprzestrzenianie się wirusa miały nieproporcjonalnie duży wpływ na kobiety i grupy w szczególnie trudnej sytuacji, zwłaszcza pod względem dostępu do opieki zdrowotnej i edukacji. W wyniku niczym nieuzasadnionej i bezprawnej agresji wojskowej Rosji wobec Ukrainy gospodarstwa domowe o niskich i niższych średnich dochodach zostały dotknięte gwałtownymi podwyżkami cen energii i wynikającą z nich inflacją.
Kontekst
Zalecenie przyjęte na posiedzeniu 30 stycznia 2023 r. opiera się na zaleceniu Rady 92/441/EWG w sprawie wspólnych kryteriów dotyczących wystarczających zasobów i pomocy społecznej w systemach ochrony socjalnej, które zastąpi. Uzupełnia również zalecenie Komisji 2008/867/WE w sprawie aktywnej integracji osób wykluczonych z rynku pracy. W konkluzjach z 9 października 2020 r. Rada wezwała do wzmocnienia ochrony dochodu minimalnego, by walczyć z ubóstwem i wykluczeniem społecznym podczas pandemii Covid-19 i po niej.
Projekt tego zalecenia Komisja przedstawiła Grupie Roboczej do Spraw Społecznych 7 października 2022 r. Po przeanalizowaniu tekstu przez grupę roboczą osiągnięto porozumienie w sprawie tekstu kompromisowego podczas prezydencji czeskiej. Ponieważ czas potrzebny na weryfikację prawno-językową nie pozwolił na formalne przyjęcie tekstu w grudniu, Coreper i Rada osiągnęły porozumienie polityczne w sprawie tekstu na posiedzeniu Coreperu 30 listopada 2022 r. i na posiedzeniu Rady EPSCO 8 grudnia 2022 r. Zalecenie zostało formalnie przyjęte jako punkt A na posiedzeniu Rady 30 stycznia 2023 r.
Źródło: Rada UE