Fundacja rodzinna, nowa w polskim prawie instytucja, zasługuje na uwagę ze względu na możliwość kumulacji, reinwestowania oraz wypłacania kapitału na korzystnych podatkowo warunkach. W artykule zostaną przedstawione przypadki, w których warto rozważyć utworzenie fundacji rodzinnej, a także jej sposób opodatkowania oraz korzyści, jakie przynosi.
Fundacje rodzinne – dla kogo?
Na wstępie warto podkreślić, że nowe przepisy nie są zarezerwowane wyłącznie dla wielkich majątków rodzinnych. Co więcej, aby z nich skorzystać nie trzeba nawet mieć rodziny – można być zarazem fundatorem i beneficjantem fundacji rodzinnej. Jest to instrument, który może posłużyć mniejszym, w tym jednoosobowym firmom.
W jakim celu zakłada się fundacje rodzinne?
To atrakcyjny wehikuł służący kumulowaniu i ochronie majątku, uzyskiwanie dochodów pasywnych i prowadzenie - w pewnym zakresie - działalności gospodarczej. Reinwestowanie kapitału jest opodatkowane bardzo rozsądnie i – co najważniejsze – dopiero przy wypłacie środków beneficjentom.
Fundacja rodzinna może działać w obrocie gospodarczym:
- będąc wspólnikiem w innych spółkach,
- inwestując w papiery wartościowe i prawa o podobnym charakterze,
- wynajmując i dzierżawiąc majątek nieruchomy i ruchomy,
- udzielając pożyczek beneficjentom i „swoim” spółkom.
Najważniejsze zalety fundacji rodzinnej
- Relatywnie niska wartość funduszu założycielskiego – 100 000 zł, nie w tylko w formie środków finansowych, ale także nieruchomości czy mienia ruchomego.
- Nieskomplikowane reguły zarządzania fundacją, w dużej mierze ustalone przez samego fundatora.
- Możliwość prowadzenia w określonym zakresie działalności gospodarczej.
- Opodatkowanie na rozsądnym poziomie.
Oszczędności podatkowe w fundacji rodzinnej
Jedną z najważniejszych korzyści z prowadzenia fundacji rodzinnej jest korzystne opodatkowanie, zwłaszcza gdy wniesiony majątek, fundator i beneficjenci znajdują się w kręgu najbliższej rodziny.
Już na etapie zakładania fundacji rodzinnej można skorzystać z preferencji – wniesienie przez fundatora mienia do fundacji nie skutkuje opodatkowaniem podatkiem od podatków i darowizn, ani podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT) i od osób prawnych (CIT). W pewnych przypadkach może natomiast pojawić się podatek VAT (np. przy nieodpłatnym przekazaniu na rzecz fundacji nieruchomości nowych).
W trakcie funkcjonowania fundacji jej bieżące dochody nie są opodatkowane CIT-em.
Dochody zgromadzone przez fundację na etapie wypłaty beneficjentom są opodatkowane 15% CIT. W przypadku najbliższych krewnych (z grupy „0”) nie ma dodatkowego opodatkowania PIT.
Fundacja rodzinna dysponując nieruchomościami i wykorzystując je w działalności gospodarczej płaci podatek od nieruchomości na zasadach ogólnych. Podlega także opodatkowaniu podatkiem od przychodów z budynków.
Ustawa o fundacji rodzinnej wchodzi w życie 22 maja 2023 r.
Ustawa o fundacji rodzinnej została podpisana przez Prezydenta, jej przepisy mają wejść w życie 22 maja 2023 r. Warto zaznaczyć, że dwa tygodnie po podpisaniu ustawy rozpoczęto prace nad jej nowelizacją, które nadal trwają - przepisy są więc w trybie zmian.
Należy pamiętać, że skorzystanie z tego rozwiązania powinno być poprzedzone analizą – czy fundacja jest dla nas najlepszym rozwiązaniem? Być może inne, dostępne w naszym systemie prawnym, instytucje będą w konkretnym przypadku korzystniejsze. Analiza pomoże też ustrzec się przed pułapkami, w które przypadkiem może wpaść fundator i beneficjenci.
Wojciech Pławiak, doradca podatkowy, radca prawny, Partner w LITIGATO Spory podatkowe Kancelaria Prawno-Podatkowa Wojciech Pławiak.
Izabela Andrzejewska-Czernek, doktor nauk prawnych, radca prawny.