Osoby wybierające formę prawną prowadzenia działalności gospodarczej często odrzucają spółkę z o.o. jako jedną z najmniej korzystnych pod względem obciążeń publiczno-prawnych, zwłaszcza w przypadku spółki jednoosobowej. Czy istnieją zatem sposoby, aby prowadzenie działalności w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością stało się trochę bardziej przyjazne dla wspólnika?
Wspólnik spółki z o.o. ma określone prawa
Generalnie rzecz biorąc, wspólnik spółki z o.o. ma więcej praw niż obowiązków. Może przeglądać dokumentację spółki, głosować na zgromadzeniu wspólników, decydując o kluczowych dla niej sprawach, czy w końcu pobierać dywidendę. To ostatnie uprawnienie stanowi największy finansowy profit wspólnika sprawnie działającego podmiotu, bowiem pozwala na realne „odcinanie kuponów” od zysków, które wypracowała spółka dzięki wniesionemu przez wspólnika wkładowi.
Wypłacona wspólnikowi dywidenda stanowi jego przychód i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznym (lub prawnych, jeśli wspólnikiem jest inny podmiot podlegający takiemu opodatkowaniu). Wypłata dywidendy ma jednak swoje niedogodności, ponieważ następuje tylko raz w roku i jest uzależniona zarówno od wyniku finansowego spółki – może być dokonana wyłącznie z zysku spółki, jak i od treści uchwały wspólników. Oczywiście spółka może wypłacać wspólnikowi zaliczki na poczet dywidendy, jednak musi w tym celu spełnić szereg wymogów, o których mowa w art. 194 i 195 KSH.
Ma również obowiązki
Największym i najważniejszym obowiązkiem wspólnika spółki z o.o. jest wniesienie wkładu. Jeśli umowa spółki z o.o. nie nakłada na wspólnika dodatkowych obowiązków, to w gruncie rzeczy wniósłszy wkład, może on czekać z założonymi rękami na pieniądze. Tym niemniej umowa spółki może równie dobrze nałożyć na wspólnika dodatkowe zobowiązania wobec spółki. Wspólnik może się w niej zobowiązać do powstrzymania się od niektórych działań (na przykład od prowadzenia działalności konkurencyjnej), jak również nałożyć na siebie obowiązek wykonywania różnych czynności.
Jednym z obowiązków, które może nakładać na wspólnika umowa spółki, jest obowiązek spełniania wobec spółki powtarzających się świadczeń niepieniężnych. Oczywiście umowa spółki musi być zredagowana w taki sposób, aby jasno określała zakres i rodzaj takich świadczeń. Nie wynika natomiast z żadnego przepisu, aby takie świadczenie miało mieć charakter nieodpłatny. Należy wręcz zauważyć, że gdy wspólnik będzie świadczył coś na rzecz spółki za darmo, to może się okazać, że spółka otrzymała nieodpłatne świadczenie i osiągnęła z tego tytułu przychód podlegający opodatkowaniu.
Jak najkorzystniej?
Wybór najlepszej formy czerpania profitów ze spółki przez jej właściciela winien być zawsze dokonywany indywidualnie, z uwzględnieniem szerokiego spektrum korzyści, ale i potencjalnych zagrożeń, które mogą się z tym wiązać. Jak już wyżej wspomniano, możliwa jest wypłata dywidendy, ale także wynagrodzenie za powtarzające się świadczenia niepieniężne, do których wspólnik obowiązany jest na podstawie postanowień umowy spółki. W niektórych przypadkach wspólnik może być również pracownikiem lub zleceniobiorcą spółki, wykonując na jej rzecz komercyjnie usługi. Każda z form wynagradzania wspólnika spółki z o.o. ma swoje zalety, ale także wady. Dywidenda stanowi najbardziej naturalny sposób wypłaty wspólnikowi wynagrodzenia i jest opodatkowana podatkiem liniowym, jednak należy się tylko raz do roku i tylko w przypadku wypracowania przez spółkę zysku, a skoro wypłacana jest z zysku, to nie wpływa na podstawę opodatkowania dochodu spółki.
Polecamy: Działalność spółek z o.o. w uchwałach wspólników. Wzory i praktyczne wyjaśnienia
Umowa o pracę lub umowa cywilnoprawna, na podstawie której spółka wypłaca wynagrodzenie, jest z kolei traktowana jak każda inna umowa o pracę lub umowa cywilnoprawna i generuje dla spółki konkretne, wynikające z odpowiednich przepisów koszty, których wysokość jest ściśle powiązana z wysokością wynagrodzenia, w tym również odprowadzanie składek na ubezpieczenia społeczne, jednak w określonych przez przepisy podatkowe przypadkach może stanowić koszt uzyskania przychodu spółki, a zatem obniżać podstawę opodatkowania. Warto jednak zauważyć, że nie w każdym przypadku umowa o pracę między spółką z o.o. a jej wspólnikami może być zawarta. Obowiązek wypłaty wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę czy umowy zlecenie nie zależy od wyniku finansowego spółki. Trzecia z opisywanych opcji, tj. wynagradzanie wspólnika za powtarzające się świadczenia niepieniężne, do których wspólnik zobligowany jest przez akt założycielski spółki, to również należność, która przy spełnieniu określonych warunków może być podatkowym kosztem uzyskania przychodu. Wypłata takiego wynagrodzenia również dokonywana jest wcześniej, niż spółka może mówić o zysku, a nawet o dochodzie do opodatkowania.
Zobacz także: Moja firma
Ponadto jest niezależna od osiągnięcia zysków. Co więcej, nie generuje ona, zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązku odprowadzania składek, ponieważ nie znajduje się w zamkniętym katalogu podstaw do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi. Oczywiście rozwiązanie to nie jest pozbawione wad. Jeśli nie odprowadzamy składek na ubezpieczenia społeczne, wówczas nie jesteśmy takimi ubezpieczeniami objęci, chyba że przysługują nam one z innego tytułu.
Jak zrobić to dobrze?
Jak już wyżej wspomniano, wybór optymalnej formy otrzymywania wynagrodzenia przez wspólnika spółki z o.o. winien być poprzedzony wszechstronną analizą, biorącą pod uwagę inne relacje pomiędzy wspólnikiem a spółką, to, czy wspólnik zamierza na rzecz spółki świadczyć faktycznie jakieś usługi lub dostarczać jej jakieś rzeczy, czy chce być objęty systemem ubezpieczeń społecznych, oraz czy wspólnikowi bardziej zależy na stałości własnych dochodów, czy na rozwoju i kondycji finansowej spółki. Oczywiście każdy z wybranych wariantów powinien znaleźć odpowiednie odzwierciedlenie w dokumentacji spółki, a niektóre z nich również w samym akcie założycielskim, aby mogły być wykonywane zgodnie z prawem.
W tym ostatnim wypadku należy pamiętać, że zmiany umowy spółki z o.o. dla swojej skuteczności wymagają wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym. W dokonaniu takiej analizy bardzo przydatna może okazać się pomoc prawnika swobodnie poruszającego się po meandrach przepisów zarówno prawa handlowego, podatkowego, jak i ubezpieczeń społecznych.
Wybrany mądrze i dopasowany do konkretnych okoliczności system wynagradzania wspólnika może okazać się korzyścią nie tylko dla niego samego, ale także dla spółki.
Autor: radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi