Kwestia wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą budzi, od początku funkcjonowania estońskiego CIT, spore wątpliwości po stronie podatników.
Estoński CIT - ryczałt od dochodów spółek
Zgodnie z art. 28m ust. 1 pkt. 3 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 2587 ze zm., dalej jako ustawa o PDOP), opodatkowaniu ryczałtem podlega dochód odpowiadający wysokości wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą (dochód z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą).
Wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą
W myśl art. 28m ust. 4a ustawa o PDOP, do wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą, o których mowa w ust. 1 pkt 3, nie zalicza się wydatków i odpisów amortyzacyjnych oraz odpisów z tytułu trwałej utraty wartości, związanych z używaniem samochodów osobowych, środków transportu lotniczego, taboru pływającego oraz innych składników majątku:
- w pełnej wysokości - w przypadku składników majątku wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności gospodarczej;
- w wysokości 50% - w przypadku składników majątku, które nie są wykorzystywane wyłącznie na cele działalności gospodarczej.
Przypomnieć należy, że organy podatkowe rozszerzały stosowanie przepisów dotyczących ukrytych zysków również w stosunku do samochodów wykorzystywanych przez pracowników, niemających prawa do udziału w zysku spółki. Z takim stanowiskiem nie zgadzały się natomiast sądy. Prowadziło to do szeregu problemów w poprawnej identyfikacji podstawy opodatkowania estońskim CIT. Niemniej, wraz z dokonaną z dniem 1 stycznia 2023 r. nowelizacją przepisów, kwestia ta nie budzi już dalszych wątpliwości.
Z kolei w odniesieniu do samego pojęcia wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą, nie zawarto w ustawie jego definicji legalnej. W określeniu tego terminu pomocne mogą być objaśnienia Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2021 r. dotyczące estońskiego CIT, pod tytułem „Przewodnik do Ryczałtu od dochodów spółek”.
Zgodnie z fragmentem tych objaśnień, „sposób kwalifikacji tego dochodu uzależniony jest od indywidualnego stanu faktycznego, w jakim pozostaje spółka. W ocenie wydatków kwalifikujących się do tego rodzaju dochodów można się posiłkować kwalifikacją wydatków do kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, na podstawie art. 15 ust. 1 , wynikającą z praktyki podmiotu jak również bogatego orzecznictwa sądowo-administracyjnego. Wprawdzie pojęcie „wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą” nie jest tożsame z pojęciem „wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów”, jednak należy zwrócić uwagę na podobieństwo, jakie może je cechować. Podobieństwa pomiędzy wydatkami niezwiązanymi z działalnością gospodarczą a wydatkami niestanowiącymi kosztów uzyskania przychodu, należy upatrywać przede wszystkim w celu ich poniesienia”.
Powyższy fragment wskazuje, że analizując ponoszone wydatki w kontekście uznania ich za niezwiązane z działalnością gospodarczą, podatnik jest uprawniony do badania tej kwestii w oparciu o stanowiska organów podatkowych i sądów administracyjnych w zakresie kosztów uzyskania przychodów oraz wyłączeń z kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w art. 15 ust. 1 oraz art. 16 ust. 1 ustawy o PDOP.
Korzystne dla podatników interpretacje
Jak się jednak okazuje, zagadnienie to nadal nie jest jednoznaczne. Pojawiają się interpretacje indywidualne zaskakująco liberalne i korzystne dla podatników.
Wskazać należy, ze zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt. 36 ustawy o PDOP, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wpłat, o których mowa w art. 21 ust. 1 i w art. 23 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (PFRON), natomiast w interpretacji indywidualnej z dnia 1 czerwca 2023 r., znak: 0111-KDIB2-1.4010.149.2023.1.KK organ wskazał, że pomimo , iż te wydatki są wyłączone z kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy o PDOP, to spełniają samą definicję kosztów uzyskania przychodów, a co za tym idzie nie będą podlegały opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek - „mając na uwadze powyższe przepisy prawa oraz opis sprawy, stwierdzić należy, że wpłaty na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, o których mowa w art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, nie są wydatkami niezwiązanymi z działalnością gospodarczą i tym samym nie podlegają opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek”.
Wspomnieć należy również o wyłączeniu z art. 16 ust. 1 pkt. 28 ustawy o PDOP , zgodnie z którym, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów reprezentacji, w szczególności poniesionych na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych, a w podanym zakresie również można wskazać na interpretacje, które nie uznają tych wydatków za wydatki niezawiązane z działalnością gospodarczą. W interpretacji indywidualnej z dnia 8 maja 2023 r., znak: 0111-KDIB1-3.4010.177.2023.1.JG, organ podatkowy uznał, że wydatki na reprezentację obejmujące spotkania z klientami w restauracji i zakup upominków są wydatkami związanymi z działalnością gospodarczą spółki, a co za tym idzie nie będą podlegały estońskiemu CIT.
Cieszy fakt, że mimo nieprecyzyjnych przepisów oraz jednoznacznych, choć mało korzystnych objaśnień Ministra Finansów, organy podatkowe w wydawanych interpretacjach podchodzą indywidulanie do każdego przypadku, stosując, jak się wydaje, wykładnię celowościową. Pozostaje mieć nadzieję, że taka tendencja interpretacyjna się utrzyma.
Mateusz Chrzanowski, młodszy konsultant podatkowy -Taxeo Komorniczak i Wspólnicy sp.k.