Wartość nieodpłatnego świadczenia z tytułu udzielenia spółce kapitałowej nieodpłatnego poręczenia przez jej udziałowca bądź akcjonariusza (podmiot powiązany) trzeba ustalić na podstawie:
- art. 12 ust. 6 pkt 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – tekst jednolity Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397, z późn. zm. (ustawa o CIT) - tj. wg cen stosowanych wobec innych odbiorców – jeżeli poręczyciel świadczy takie usługi w ramach działalności gospodarczej lub
- art. 12 ust. 6 pkt 4 ustawy o CIT, czyli na podstawie cen rynkowych – w pozostałych przypadkach.
Tak uznał Minister Finansów w wydanej 27 kwietnia 2012 r. interpretacji ogólnej.
Minister w tej interpretacji zajął stanowisko:
- (na wniosek podatnika) w kwestii przedstawionego przez wnioskodawcę zagadnienia w zakresie powstania przychodu podatkowego, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT, w przypadku korzystania przez spółkę kapitałową z udzielonego jej nieodpłatnie przez udziałowca, bądź akcjonariusza (podmiot powiązany, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o CIT), poręczenia spłaty kredytu (pożyczki), oraz
- (z urzędu) w zakresie sposobu ustalenia wartości nieodpłatnego świadczenia z tego tytułu,
Ogólne interpretacje podatkowe 2012
Ogólne interpretacje podatkowe Ministra Finansów
W praktyce obrotu gospodarczego (zwłaszcza wśród międzynarodowych grup kapitałowych) dość częstą sytuacją jest udzielanie poręczeń pomiędzy podmiotami powiązanymi.
Poręczenia takie udzielane są również nieodpłatnie i dlatego na gruncie przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych powstała wątpliwość, co do skutków podatkowych korzystania z takiego nieodpłatnego poręczenia.
Minister Finansów zauważył, że w interpretacjach organów podatkowych pojawiały się rozstrzygnięcia uznające, iż samo udzielenie nieodpłatnego poręczenia - za wyjątkiem sytuacji, gdy poręczającym byłby podmiot profesjonalnie zajmujący się tego rodzaju działalnością - nie stanowi dla osoby, której udzielono poręczenia, nieodpłatnego świadczenia. Wyrażano wówczas pogląd, iż przepis art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT może znaleźć zastosowanie dopiero w momencie realizacji udzielonego poręczenia (np. spłaty poręczonego kredytu). Analogiczne poglądy były prezentowane w orzeczeniach niektórych wojewódzkich sądów administracyjnych (np. wyrok WSA w Gliwicach z 20 maja 2008 r. sygn. akt I SA/Gl 35/08; wyrok WSA w Łodzi z 4 kwietnia 2008 r. sygn. akt I SA/Łd 57/08; wyrok WSA w Gliwicach z 19 czerwca 2008 r. sygn. akt I SA/Gl 248/08.).
Jednak w opinii Ministra Finansów przyjęcie powyższej wykładni jest nieuzasadnione.
Nieodpłatne świadczenie członka zarządu dla spółki - jak obliczyć jego wartość
Na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, co do zasady, jest przychodem podatkowym.
Zdaniem Ministra Finansów dla prawidłowej interpretacji powyższego przepisu istotne znaczenie ma wykładnia pojęcia „nieodpłatnych świadczeń”.
Przepisy ustawy o CIT nie zawierają legalnej definicji pojęcia „nieodpłatne świadczenia”, zatem należy przyjąć takie rozumienie tego przepisu, jakie ukształtowało się w orzecznictwie sądowo-administracyjnym.
W orzecznictwie tym prezentowany jest pogląd, zgodnie z którym, pojęcie to na gruncie podatkowym, posiada szerszy zakres niż w prawie cywilnym i obejmuje „wszelkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.” (por. m.in. uchwała NSA z dnia 18.11.2002 r. sygn. akt FPS 9/02 oraz uchwała NSA z dnia 16.10.2006 r. sygn. akt II FPS 1/06.)
Dlatego też zdaniem Ministra Finansów o uznaniu nieodpłatnego poręczenia za nieodpłatne świadczenie, na gruncie ustawy o CIT, można mówić, jeżeli:
- jedna ze stron otrzymuje materialną korzyść w związku z poręczeniem, której wartość można wycenić,
- udzielenie poręczenia nie pociąga za sobą żadnych kosztów bądź świadczenia wzajemnego ze strony podmiotu je otrzymującego,
- udzielenie poręczenia jest związane z wolą poręczyciela, co oznacza, że jest on gotowy udzielić poręczenia bez wynagrodzenia.
W opinii Ministra Finansów nieodpłatne udzielenie poręczenia nie jest zdarzeniem obojętnym gospodarczo zarówno dla podmiotu poręczającego, jak i podmiotu, którego zobowiązanie jest poręczeniem zabezpieczane.
Udzielenie poręczenia skutkuje przyjęciem przez poręczającego finansowego ryzyka niewywiązania się dłużnika ze swojego zobowiązania względem wierzyciela. Ryzyko to posiada określoną wartość tj. cenę, którą uzyskujący poręczenie w normalnych warunkach rynkowych musiałby poręczycielowi zapłacić.
Korzyść majątkowa po stronie otrzymującego poręczenie może natomiast polegać m.in. na zwiększeniu się jego zdolności kredytowej, uzyskaniu niższego oprocentowania kredytu (pożyczki), czy też samej możliwości jego zaciągnięcia.
Z drugiej strony udzielenie poręczenia zazwyczaj nie pozostaje bez wpływu na możliwość i warunki zaciągania innych zobowiązań przez poręczyciela.
Ocena, czy korzyści beneficjenta mają konkretny wymiar finansowy, wymaga uwzględnienia ogółu dóbr i interesów oraz pozytywnych następstw, a także obciążeń wynikających z umowy poręczenia.
Z powyższych względów Minister Finansów uznał, że udzielenie spółce kapitałowej nieodpłatnego poręczenia przez jej udziałowca bądź akcjonariusza (podmiot powiązany) stanowi, co do zasady, dla tej spółki nieodpłatne świadczenie w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT oraz skutkuje powstaniem przychodu z tego tytułu. Bez znaczenia dla stosowania ww. przepisu pozostaje okoliczność nieprowadzenia przez poręczyciela profesjonalnej działalności w zakresie świadczenia tego rodzaju usług finansowych.
Potwierdzeniem prezentowanego stanowiska Ministra Finansów jest także, ugruntowana obecnie, jednolita linia orzecznictwa sądów administracyjnych.
Tu Minister Finansów wskazuje wyrok NSA z 12 grudnia 2008 r. sygn. akt II FSK 1361/07; wyrok NSA z 8 grudnia 2009 r. sygn. akt II FSK 1156/08; wyrok NSA z 26 stycznia 2010 r. sygn. akt II FSK 1417/08 oraz wyrok NSA z 12 marca 2010 r. sygn. akt II FSK 1776/08.
Zdaniem Ministra Finansów w zakresie sposobu ustalania wartości nieodpłatnego świadczenia z tytułu udzielenia spółce kapitałowej nieodpłatnego poręczenia przez jej udziałowca bądź akcjonariusza (podmiot powiązany), zastosowanie znajdzie przepis art. 12 ust. 6 pkt 1 lub art. 12 ust. 6 pkt 4 ustawy o CIT.
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 12 ust. 6 ustawy o CIT wartość nieodpłatnych świadczeń ustala się:
1) jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców;
2) jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione – według cen zakupu;
3) jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu – w wysokości równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu;
4) w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
Czy koszty eksploatacyjne ponoszone przez najemcę są przychodem wynajmującego
Podwójne opodatkowanie VAT przy dostawie mediów
Źródło: interpretacja ogólna Ministra Finansów z 27 kwietnia 2012 r. (nr DD5/033/2/DZQ/2012/DD-134).