Zmiany w prawie podatkowym i gospodarczym
Nowe propozycje zawiera projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym, który został przyjęty przez rząd w dniu 25 września 2018 r. i w tym samym dniu skierowany do Sejmu. W dniu 3 października 2018 r. miało miejsce pierwsze czytanie projektu na posiedzeniu Sejmu. Ustawa w większości ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2019 r.
Nowelizacja przewiduje zmiany w kilku aktach prawnych ważnych dla przedsiębiorców (m.in. ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych), których głównym celem jest uproszczenie i ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej. Zakłada się wprowadzenie regulacji skierowanych na redukcję obciążeń administracyjnych nakładanych na przedsiębiorców i rozszerzenie już obowiązujących uprawnień na szerszą kategorię podmiotów. Projekt wyjaśnia również pewne ujawnione wątpliwości interpretacyjne związane z wykonywaniem działalności gospodarczej oraz wprowadza zwolnienia podatkowe dla przedsiębiorców, jak również narzędzia minimalizujące ryzyko związane z obciążeniami podatkowymi oraz prowadzeniem kontaktów biznesowych z kontrahentami, którzy okazali się nierzetelni.
Jeżeli chodzi o zakres zmian w podatkach dochodowych, w projekcie przewiduje się m.in.:
a) likwidację obowiązków, które bezpośrednio nie wpływają na rozliczenia podatkowe i dotyczą okoliczności, których ustalenie możliwe jest w oparciu o inne dokumenty posiadane przez podatnika, w tym obowiązków:
- informacyjnych m.in. o okresie zawieszenia wykonywania działalności, o prowadzeniu księgi przychodów i rozchodów,
- odrębnego powiadomienia m.in. o wyborze sposobu ustalania daty powstania przychodu w przypadku pobrania wpłat na poczet dostaw towarów i usług, o wyborze przez podatnika rozliczania różnic kursowych ustalanych w oparciu o przepisy o rachunkowości, złożeniu zawiadomienia o zamiarze prowadzenia ksiąg rachunkowych w roku następnym, o wyborze sposobu wpłacania zaliczek,
- dokumentacyjnych m.in. prowadzenia indywidualnych (imiennych) kart przychodów pracowników, ewidencji wyposażenia, ewidencji zatrudnienia,
b) wydłużenie terminów na dokonanie wyboru sposobu i formy opodatkowania podatkiem dochodowym dochodów/ przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (co do zasady z 20 stycznia roku podatkowego do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód),
c) podwyższenie progu przychodów uprawniającego do uzyskania statusu „małego podatnika” z 1,2 mln euro do 2 mln euro,
d) wprowadzenie możliwości jednorazowego rozliczenia straty podatkowej do wysokości 5 mln zł,
e) wprowadzenie zwolnienia z podatku dochodowego kwot odszkodowań przeznaczonych na odtworzenie zniszczonego majątku;
f) zwolnienie od podatku dochodowego alternatywnych spółek inwestycyjnych (ASI) od zbycia udziałów lub akcji spółek, o ile ASI przez co najmniej 2 lata posiadała nie mniej niż 10% udziałów lub akcji w kapitale spółki.
Jedna ze zmian zakłada modyfikację przepisów w zakresie kosztów uzyskania przychodów, która przewiduje wprowadzenie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wartości pracy małżonka podatnika, współpracującego z tym małżonkiem – przedsiębiorcą, w podatku dochodowym od osób fizycznych, jak i na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych. Propozycja ta to z pewnością dobra wiadomość przede wszystkim dla niewielkich firm rodzinnych. Przyjrzyjmy się zatem szczegółom proponowanych nowych regulacji.
Wartość pracy małżonka w kosztach - podatek dochodowy od osób fizycznych
W projekcie pojawiły się nowe regulacje dotyczące zasad zaliczania do kosztów uzyskania przychodów, w przypadku podatników podatku dochodowego od osób fizycznych zmiana obejmuje regulacje zawarte w art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Ustawodawca zaproponował wprowadzenie przepisów pozwalających podatnikowi prowadzącemu działalność gospodarczą na uznanie za koszt uzyskania przychodów wartości pracy małżonka lub małoletnich dzieci, a także małżonków i małoletnich dzieci wspólników z tytułów określonych w art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, 8 i 9 lub z tytułu odbywania praktyk absolwenckich, o których mowa w ustawie z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz. U. z 2018 r. poz. 1244), z zastrzeżeniem pkt 55 i art. 22 ust. 6ba. Przestanie tym samym istnieć różnica w zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów wynagrodzenia za pracę osoby małżonka i małoletnich dzieci i wynagrodzenia innych osób zatrudnionych przez przedsiębiorcę.
Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata
Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami za koszt uzyskania przychodów nie uważa się wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, natomiast w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną – także małżonków i małoletnich dzieci wspólników. Art. 23 ust. 1 pkt 10 zawiera zamknięty katalog podmiotów, który obejmuje wyłącznie małżonków i małoletnie dzieci odpowiednio podatnika lub wspólnika. Przepis nie znajduje więc zastosowania w przypadku zatrudnienia przez przedsiębiorców osób pozostających z nimi w nieformalnych związkach, pełnoletnich dzieci czy dalszych krewnych przedsiębiorcy (np. rodzeństwo, rodzice itd.).
Jeżeli przedsiębiorca zatrudnia osoby, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 10, na podstawie umowy o pracę podatek dochodowy od wynagrodzenia tych osób opłacany jest na zasadach ogólnych. W przypadku osób bliskich współpracujących na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło albo innej umowy o zarządzenie przedsiębiorstwem, menadżerskiej czy też innej o podobnym skutku, podatek dochodowy opłacany jest zgodnie z zasadami obowiązującymi dla opodatkowania działalności wykonywanej osobiście (art. 10 ust. 1 pkt 2 i art. 13). W obecnym stanie prawnym, w każdym z tych przypadków wynagrodzenia (netto) nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów przedsiębiorcy. Natomiast „praca” świadczona przez małżonka lub małoletnie dziecko bez wynagrodzenia stanowi nieodpłatny przychód, który jest zwolniony od podatku (art. 14 ust. 2 pkt 8, art. 11 ust. 2–2b i art. 1 ust. 1 pkt 125).
W związku z zatrudnieniem przez przedsiębiorcę osób, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 10, kosztem uzyskania przychodu przedsiębiorcy jest opłacona za małżonka lub małoletnie dziecko składka na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe i wypadkowe) oraz składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w części opłacanej przez pracodawcę (jeżeli pracodawca jest zobowiązany do ich opłacania za zatrudnionych pracowników). Wskazuje na to m.in. w interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 25 lipca 2011 r. (IPPB1/415-369/11-6/KS) oraz interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 24 stycznia 2011 r. (ITPB1/415-1048/10/DP). Przedsiębiorca może też odliczyć składki na ubezpieczenie społeczne od dochodu, składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych mogą być zaliczone przez przedsiębiorcę tylko jako koszty uzyskania przychodu, natomiast składka zdrowotna obniża podatek dochodowy przedsiębiorcy (art. 27b).
Wartość pracy małżonka w kosztach - podatek dochodowy od osób prawnych
Analogiczna zmiana została zaproponowana w przypadku ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie z projektowaną regulację, art. 16 ust. 1 pkt 13c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, za koszt uzyskania przychodu będzie można uznać: „u podatnika będącego wspólnikiem spółki niebędącej osobą prawną – wartości pracy własnej innych wspólników tej spółki będących osobami fizycznymi, a także ich małżonków i małoletnich dzieci; kosztem uzyskania przychodów jest jednak wynagrodzenie małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki, należne z tytułów określonych w art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, 8 i 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych lub z tytułu odbywania praktyk absolwenckich, o których mowa w ustawie z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz. U. z 2018 r. poz. 1244), z zastrzeżeniem pkt 57 i art. 15 ust. 4g”.
Zaproponowane w ustawach o podatkach dochodowym zmiany, według założeń projektodawcy, mają stanowić znaczące ułatwienie prawno-podatkowe szczególnie dla niewielkich firm rodzinnych. Przy czym wartości własnej pracy podatnika nadal nie będzie stanowiła kosztu uzyskania przychodów przedsiębiorcy.