Takie stanowisko zajął Dyrektor Krajowej Izby Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 11 stycznia 2019 r., sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.552.2018.2.DJD.
Organ skarbowy wyjaśnił, że warunkiem, aby stratę w środkach obrotowych zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów jest, by wydatek na ich nabycie stanowił koszt uzyskania przychodów w momencie poniesienia i został prawidłowo wpisany do podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Zasady rozliczania kosztów w czasie
Ogólna zasada rozliczania kosztów uzyskania przychodów wyrażona została w art. 22 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem, koszty uzyskania przychodów są potrącane tylko w tym roku podatkowym, w którym zostały poniesione, z zastrzeżeniem ust. 5, 6 i 10. Oznacza to, że przy stosowaniu tej metody wydatki stanowią koszt uzyskania przychodów w dacie ich poniesienia bez względu na to, jakiego okresu dotyczą.
Podatnik pkpir może również wybrać metodę rozliczania kosztów w czasie, według zasad określonych w art. 22 ust. 5-5c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przewidzianych dla podatników prowadzących księgi rachunkowe. Wynika to z przepisu art. 22 ust. 6 ww. ustawy, zgodnie z którym zasady określone w ust. 5-5c, z zastrzeżeniem ust. 6b, mają zastosowanie również do podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów, pod warunkiem że stale w każdym roku podatkowym księgi te będą prowadzone w sposób umożliwiający wyodrębnienie kosztów uzyskania przychodów odnoszących się tylko do tego roku podatkowego.
Przy tej metodzie ewidencjonowania kosztów, moment zaliczenia wydatków do kosztów uzyskania przychodu uzależniony jest od ich charakteru. Koszty wydatki, dzielą się na koszty bezpośrednio związane z przychodami i koszty, których związek z przychodami jest pośredni.
Stosownie do treści art. 22 ust. 6b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów w przypadku podatników, o których mowa w ust. 6 (podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów), z zastrzeżeniem ust. 5e, 6ba, 6bb i 7b, uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu.
W myśl art. 24a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, wykonujące działalność gospodarczą, są obowiązane prowadzić pkpir, z zastrzeżeniem ust. 3 i 5, albo księgi rachunkowe, zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, w tym za okres sprawozdawczy, a także uwzględniać w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacje niezbędne do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych zgodnie z przepisami art. 22a-22o.
Towary handlowe w pkpir
Szczegółowe zasady prowadzenia pkpir regulują przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2017 r., poz. 728, z późn. zm.).
Zgodnie z § 3 pkt 1 lit. a) rozporządzenia, towarami handlowymi są wyroby przeznaczone do sprzedaży w stanie nieprzerobionym; towarami handlowymi są również produkty uboczne uzyskiwane przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej.
Moment ujęcia zakupu towarów handlowych w pkpir określa § 17 ust. 1 rozporządzenia, w myśl którego zakup materiałów podstawowych oraz towarów handlowych musi być wpisany do księgi, z zastrzeżeniem § 30, niezwłocznie po ich otrzymaniu, najpóźniej przed przekazaniem do magazynu, przerobu lub sprzedaży. Przy czym zgodnie z § 26 cyt. rozporządzenia, zapisy w księdze dotyczące wydatków (kosztów) są dokonywane na podstawie dowodów, o których mowa w § 12-16.
Jak wynika z treści Objaśnień do podatkowej księgi przychodów i rozchodów, stanowiących załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, kolumna 10 jest przeznaczona do wpisywania zakupu materiałów oraz towarów handlowych według cen zakupu.
Natomiast zgodnie z pkt 13 tych Objaśnień: kolumna 13 jest przeznaczona do wpisywania pozostałych kosztów (poza wymienionymi w kolumnach 10-12), z wyjątkiem kosztów, których zgodnie z art. 23 ustawy o podatku dochodowym nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów. W kolumnie tej wpisuje się w szczególności takie wydatki, jak: czynsz za lokal, opłatę za energię elektryczną, gaz, wodę, c.o., opłatę za telefon, zakup paliw, wydatki dotyczące remontów, amortyzację środków trwałych, składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe pracowników w części finansowanej przez pracodawcę, składki na ubezpieczenie wypadkowe pracowników, wartość zakupionego wyposażenia (). Określenie w szczególności oznacza, że w punkcie tym nie wymieniono wszystkich pozostałych kosztów, które należy wpisać w kolumnie 13 podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Polecamy: Elektroniczna dokumentacja podatkowa
Polecamy: Instrukcje księgowego. 71 praktycznych procedur z serwisem internetowym
Wskazać należy, że Wnioskodawca dokonując zakupu ww. towaru handlowego (cysterny) zobowiązany był ująć go w podatkowej księdze przychodów i rozchodów w kol. 10 zakup towarów handlowych (), jako wydatki bezpośrednio związane z uzyskaniem przychodu z prowadzonej działalności gospodarczej. Jednakże w sytuacji, gdy ww. cysterna nie została dostarczona Wnioskodawcy na skutek oszustwa nieuczciwego kontrahenta, wydatki poniesione na jej zakup utraciły charakter wydatków bezpośrednio związanych z uzyskaniem przychodów ze sprzedaży, a więc utraciły charakter kosztów bezpośrednio związanych z uzyskaniem przychodów z prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. W konsekwencji nie mogły pozostawać w tych kosztach jako koszty bezpośrednie, ujęte w podatkowej księdze przychodów i rozchodów w kol. 10 zakup towarów handlowych.
W sytuacji niedostarczenia cysterny oraz braku zwrotu środków pieniężnych, wydatki na jej zakup mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodu jako strata w środkach obrotowych. W momencie, gdy postępowanie w sprawie oszustwa zostało zakończone i potwierdzone zostało przez organy ścigania, powstała strata stanowi koszt uzyskania przechodu.
Zatem, w przypadku poniesienia straty w środkach obrotowych dotyczących towarów handlowych zaewidencjonowanych w kol. 10 zakup towarów handlowych podatkowej księgi przychodów i rozchodów, Wnioskodawca winien zmniejszyć (wystornować) koszty zakupu w kol. 10 o pełną wysokość straty i jednocześnie wpisać tą samą kwotę do kol. 13 Pozostałe wydatki w momencie, w którym uzyskał ostateczną informację o niemożliwości odzyskania cysterny, bądź zapłaconych za nią środków pieniężnych.
Dyrektor Krajowej Izby Skarbowej uznał, że biorąc powyższe zapisy pod uwagę stwierdzić należy, że w sytuacji gdy w 2017 r. powstała u Wnioskodawcy strata w środkach obrotowych w postaci cysterny, której podstawę stanowi uzyskana informacja o niemożności odzyskania cysterny, ani zapłaconych za nią środków pieniężnych, potwierdzona właściwymi dokumentami, z których wynika, że postępowanie w sprawie oszustwa jest zakończone, wówczas poniesioną stratę w środkach obrotowych zaewidencjonowaną uprzednio w kol. 10 zakup towarów handlowych podatkowej księgi przychodów i rozchodów, Wnioskodawca winien zmniejszyć (wystornować) z kosztów zakupu o wartość poniesionej straty i jednocześnie zaksięgować tę samą kwotę do kol. 13 Pozostałe wydatki.