Odwołanie od decyzji podatkowej. Jedną z kluczowych zasad postępowania administracyjnego jest zasada dwuinstancyjności, wyrażona wprost w art. 15 k.p.a., gdzie ustawodawca stwierdził, że postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Przechodząc na grunt przepisów stricte podatkowych, w art. 220 Ordynacji podatkowej ustawodawca potwierdził, że od decyzji organu podatkowego (decyzja pierwszej instancji) służy odwołanie. Istota tego rozwiązania polega na możliwości skorzystania z dwukrotnego rozpatrzenia tej samej sprawy i wydania rozstrzygnięcia przez dwa różne organy. Wiedząc o tym uprawnieniu strona, która nie zgadza się z treścią wydanej wobec niej decyzji podatkowej, może więc wnieść odwołanie. Jak prawidłowo przygotować taki dokument? Na co zwrócić uwagę? Gdzie szukać informacji oraz wskazówek?
Odwołanie od decyzji podatkowej - podstawy prawne
Kodeks postępowania administracyjnego
Podstawy postępowania administracyjnego w zakresie odwołań, znalazły się w art. 15 i 16 kpa - są to zasady ogólne, następnie rozszerzane w innych ustawach szczególnych. Normy k.p.a. stwierdzają, że postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne, ale przepis szczególny może wpływać na to rozwiązanie (może stanowić inaczej). Decyzje od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji (lub nie służy od nich wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy), są ostateczne. Ponownie, uchylenie lub ich zmiana, a także ewentualne stwierdzenie nieważności czy wznowienie postępowania, może znaleźć się w innych przypadkach (w tym w uregulowaniach szczególnych).
Ordynacja podatkowa
Postępowanie podatkowe, zobowiązania podatkowe i informacje podatkowe, normuje ustawa Ordynacja podatkowa. Zgodnie z jej normami, od decyzji podatkowej pierwszej instancji można się odwołać. Zgodnie z ogólną normą, właściwym do odwołania jest organ podatkowy wyższego stopnia, ale w przypadkach decyzji (pierwszej instancji) wydanych przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, dyrektora Izby Administracji Skarbowej, samorządowe kolegium odwoławcze, naczelnika urzędu celno-skarbowego, decyzji, o której mowa w art. 83 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej - odwołanie rozpatrzy ten sam organ podatkowy, stosując odpowiednio przepisy o postępowaniu odwoławczym.
Postępowanie przed sądami administracyjnymi
Po zakończonym trybie administracyjnym, decyzje mogą być jednak zaskarżane do sądu administracyjnego. Zasadniczo, główne normy postępowania sądowego w tym zakresie, będzie normowała ustawa prawo o postepowaniu przed sądami administracyjnymi. Decyzje, których nie można zaskarżyć do sądu są ostateczne.
Zasadnicze elementy, treść i termin odwołania
Zakres i treść odwołania od decyzji podatkowej został wskazany przez ustawodawcę w art. 222 Ordynacji podatkowej, gdzie wskazał, że odwołanie powinno zawierać:
Zarzuty przeciw decyzji;
Określać istotę żądania będącego przedmiotem odwołania;
Określać zakres żądania będącego przedmiotem odwołania;
Wskazywać dowody uzasadniające żądanie.
W praktyce, pojawiają się wątpliwości przy konstruowaniu treści odwołania - co i jaki sposób należy opisać. Poza przepisami prawa, dobrym źródłem praktycznej wiedzy może być orzecznictwo – Sądy w swoich wyrokach niejednokrotnie wskazują, jak przygotować prawidłowe odwołanie i co warto w nich opisać. Jednym z najnowszych z nich, jest wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego, z dnia 2 lutego 2021 r. (II FSK 2744/18), w którym Sąd podkreślił wagę precyzyjnego sformułowania odwołania:
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
z dnia 2 lutego 2021
wyciąg z orzeczenia teza (aktualna):
Faktycznym skutkiem wniesienia nieprecyzyjnego i niejasnego odwołania bywa często jego niekorzystne, w relacji do źle sformułowanych bądź ukrytych roszczeń strony, załatwienie. Z tego powodu, nie można wymagań wynikających z art. 222 o.p. uważać wyłącznie za zbędną i uciążliwą formalistykę, a tym bardziej ignorować ich wnosząc ogólnikowe, nieprecyzyjne, nie zawierające istotnej treści odwołania, których uzasadnieniem bywa niekiedy tylko zasadniczo nieskuteczne prawnie wyrażenie subiektywnego uczucia niezadowolenia, czy też skrzywdzenia decyzją w sprawie podatkowej.
W praktyce warto zwrócić uwagę na kilka aspektów, związanych z czterema głównymi elementami odwołania od decyzji:
Zarzuty
Zarzuty należy rozumieć w szerokim znaczeniu, w tym sensie, że mogą odnosić się zarówno do samej decyzji, jak i do poprzedzającego ją postępowania podatkowego.
Istota żądania
Odwołujący musi wskazać, jakie chciałby uzyskać rozstrzygnięcie. Rodzaje rozstrzygnięć organu odwoławczego zostały określone wprost w art. 233 ordynacji podatkowej i wskazują przede wszystkim możliwości:
uchyla decyzję organu pierwszej instancji i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy lub uchylając tę decyzję - umarza postępowanie w sprawie;
uchyla decyzję organu pierwszej instancji w całości i sprawę przekazuje do rozpatrzenia właściwemu organowi pierwszej instancji, jeżeli decyzja ta została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości.
Zakres żądania
Odwołujący musi wskazać, czy odwołuje się od decyzji w całości, czy w części – a jeżeli w części, to w jakiej części.
Dowody
Gospodarzem postępowania podatkowego jest organ. Ustawodawca zdecydował więc, że Strona ma wskazać dowody – a nie koniecznie je przedstawić osobiście. Dobrym przykładem może być konieczność przesłuchania świadka czy uzyskania dokumentu będącego w posiadaniu innego podmiotu – Strona wskazuje te dowody, ale to organ będzie dokonywać tych czynności, czy uzyskiwać je w praktyce.
Sposób wniesienia odwołania
Odwołanie należy wnieść do właściwego organu odwoławczego, ale za pośrednictwem organu podatkowego, który wydał decyzję. Oznacza to w praktyce, że w główce pisma należy wskazać jako adresata organ odwoławczy i dodać dopisek za pośrednictwem organu pierwszej instancji, a przesyłkę wysłać do organu pierwszej instancji.
Termin
Zasadniczo odwołanie od decyzji podatkowej, na gruncie art. 223 Ordynacji podatkowej, wynosi 14 dni od doręczenia stronie decyzji lub zawiadomienia określonego w art. 103 § 1.
Wzór odwołania od decyzji podatkowej
W każdej indywidualnej sprawie, odwołanie powinno być dostosowane do konkretnego przypadku. Można jednak wskazać pewien zasadniczy schemat dokumentu, z którego mogą skorzystać podatnicy.
Miejscowość, data
Dane dotyczące podatnika
Imię Nazwisko
Adres
Dane organu II instancji
(w niektórych przypadkach tego samego organu)
za pośrednictwem (jeżeli dotyczy)
Dane organu I instancji
Numer sprawy / decyzji
ODWOŁANIE
od decyzji z dnia ... takiego i takiego organu (tutaj wpisać dane organu)
w przedmiocie ...
Ja niżej podpisany/a … (imię i nazwisko) na podstawie art. 220 § 1, art. 222 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (uwaga podstawy odwołania mogą różnić się w zależności od konkretnej sprawy)
niniejszym wnoszę odwołanie od decyzji z dnia ... wydanej przez ... w przedmiocie... odebraną w dniu ... (tutaj uwaga na termin do odwołania)
i zaskarżam niniejszą decyzję... (tutaj wpisać zakres żądania – w całości lub w określonej części)
zarzucając organowi pierwszej instancji ... (tutaj wpisać zarzuty)
i na tej podstawie wnoszę o ... (tutaj wpisać istotę żądania)
UZASADNIENIE
... tutaj podać odpis sprawy, wyliczenie błędów organu ich analizę oraz uzasadnienie wniosków wraz z opisem dowodów
podpis
załączniki:
- odpowiednia liczba odpisów
- inne
Źródła opracowania:
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U.2020.1325 tj. z dnia 2020.07.31) (zwana dalej „Ordynacja podatkowa”);
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U.2020.256 tj. z dnia 2020.02.18) (zwana dalej „kpa” lub „k.p.a”);
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U.2019.2325 tj. z dnia 2019.11.28) (zwana dalej "ppsa");
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 września 2016 r. II SA/Wa 24/16 Istota zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego (teza aktualna LEX nr 2137451);
Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 lutego 2021 r. II FSK 2744/18 (teza aktualna).