PCC od umowy sprzedaży
W zamkniętym katalogu umów i czynności prawnych opodatkowanych podatkiem od czynności cywilnoprawnych znajduje się też umowa sprzedaży rzeczy i praw majątkowych (zwana czasem potocznie „umową kupna-sprzedaży”). Umowa sprzedaży jest regulowana przez art. 535-602 Kodeksu cywilnego.
Warto od razu zastrzec, że PCC podlegają umowy sprzedaży zawierane przez osoby prywatne, które nie są przedsiębiorcami ani podatnikami VAT. Bowiem zgodnie z art. 2 pkt 4 ustawy o PCC nie podlegają opodatkowaniu PCC umowy sprzedaży:
a) w zakresie, w jakim są opodatkowane VAT,
b) jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona z VAT z tytułu dokonania tej czynności.
Czyli jak kupujemy samochód z salonu, czy z komisu samochodowego, to taka transakcja jest opodatkowana VAT, bo sprzedawca (jako podatnik VAT) płaci od tej transakcji VAT należny), a kupujący płaci VAT zawarty w cenie samochodu i nie musi już płacić PCC.
Podstawę opodatkowania PCC przy umowie sprzedaży stanowi wartość rynkowa sprzedanej rzeczy lub prawa majątkowego.
Stawka podatku od czynności cywilnoprawnych od umowy sprzedaży:
a) nieruchomości, rzeczy ruchomych (np. samochodu), prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym – wynosi 2% podstawy opodatkowania (czyli wartości rynkowej),
b) innych praw majątkowych – wynosi 1% podstawy opodatkowania.
Obowiązek podatkowy w PCC ciąży przy umowie sprzedaży na kupującym. Jeżeli kupujących (na współwłasność) jest dwóch (dwoje) lub więcej, to wszyscy kupujący są zobowiązani solidarnie do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (zob. art. 4 pkt 1 i art. 5 ustawy o PCC). Solidarnie zobowiązani, to znaczy, że wystarczy, że jeden z nich uiści cały podatek, by zobowiązanie podatkowe wszystkich wygasło dzięki tej zapłacie. Ewentualne roszczenia tego współwłaściciela, który zapłacił za wszystkich podatek do innych współwłaścicieli to już kwestia prawa cywilnego a nie podatkowego.
Zwolnienie z PCC dla niepełnosprawnych kupujących
Jednym ze zwolnień z podatku od czynności cywilnoprawnych jest zwolnienie dla osób niepełnosprawnych, którzy kupują pojazdy i sprzęt rehabilitacyjny na własne potrzeby. Na podstawie bowiem art. 8 pkt 6 ustawy o PCC, zwolnione są z tego podatku osoby nabywające na potrzeby własne sprzęt rehabilitacyjny, wózki inwalidzkie, motorowery, motocykle lub samochody osobowe, zaliczone, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, do grupy osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności bez względu na rodzaj schorzenia, oraz osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności w związku ze schorzeniami narządów ruchu.
Czyli w przypadku kupna ww. rzeczy (w tym samochodów) na własne potrzeby, osoby o stwierdzonym znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności są zwolnione z PCC bez względu na rodzaj schorzenia.
Natomiast osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności korzystają z tego zwolnienia podatkowego o ile ich niepełnosprawność wynika ze schorzeń narządów ruchu.
Z tego zwolnienia mogą korzystać jedynie osoby zaliczone do grupy osób o znacznym, umiarkowanym lub lekkim stopniu niepełnosprawności w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 573) i posiadające orzeczenie o niepełnosprawności wydane na podstawie przepisów tej ustawy lub w zgodzie z jej przepisami.
Niepełnosprawny kupuje samochód na współwłasność
Zdarzają się sytuacje, że niepełnosprawny kupuje (w obrocie prywatnym) samochód na współwłasność z pełnosprawnym małżonkiem, czy członkiem rodziny. Powstaje wówczas pytanie, czy w takiej sytuacji może skorzystać ze zwolnienia z PCC.
Okazuje się, że nie.
Zdaniem organów podatkowych w sytuacji kupna samochodu na współwłasność przez niepełnosprawnego z inną osobą (niebędącą osobą niepełnosprawną) nie jest spełniona podstawowa przesłanka zwolnienia podatkowego określonego w art. 8 pkt 6 ustawy o PCC. Tak stwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w indywidualnej interpretacji podatkowej z 22 kwietnia 2021 r.
Dyrektor KIS stwierdził, że, gdy nabycie następuje na współwłasność, a tylko jednym z podmiotów nabywających jest osoba niepełnosprawna, to taka czynność podlega podatkowi, zaś zobowiązanym do zapłaty podatku w pełnej wysokości jest podmiot nabywający samochód osobowy na współwłasność, który nie korzysta ze zwolnienia.
Zdaniem organu podatkowego nie ma tu znaczenia znaczenia (odnośnie obowiązku podatkowego z tytułu PCC), czy osobą nabywającą samochód osobowy na współwłasność z niepełnosprawnym jest jego współmałżonek, czy inny członek rodziny.
Organy podatkowe często podkreślają, że wszystkie ulgi i zwolnienia są wyjątkami od zasady powszechności opodatkowania wynikającej z art. 84 Konstytucji RP, który to przepis stanowi, że każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Dlatego, zdaniem fiskusa, wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą wyraźnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Jest to określane jako zakaz tzw. wykładni rozszerzającej ulg i zwolnień podatkowych.
Źródło: Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 22 kwietnia 2021 r., sygn. 0111-KDIB2-2.4014.6.2021.1.MM.
Paweł Huczko