Dochody z pracy za granicą osiągnięte w 2008 r. rozliczymy w zeznaniu rocznym składanym w terminie do 30 kwietnia 2009 r. na formularzu PIT-36, do którego musimy dołączyć załącznik PIT/ZG. Jeśli w zeznaniu rocznym składanym za 2008 r. będziemy rozliczać dochody zagraniczne metodą odliczenia proporcjonalnego, możemy skorzystać ze specjalnej ulgi abolicyjnej
Kto może złożyć wniosek o abolicję
Z dobrodziejstwa ustawy abolicyjnej mogą skorzystać wszyscy ci podatnicy, którzy w Polsce podlegali nieograniczonemu obowiązkowi podatkowaniu i którzy w latach 2002-2007 osiągali przychody z pracy za granicą w krajach, z którymi dwustronne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidują metodę proporcjonalnego odliczenia .
Podleganie nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce oznacza, że obowiązkiem podatkowym objęte są wszystkie dochody (przychody) podatnika bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów.
W latach, których dotyczy abolicja (czyli w latach 2002-2007) metoda proporcjonalnego odliczenia obowiązywała w umowach z następującymi krajami
- Armenią, Australią, Austrią - od 1 stycznia 2006 r.,
- Belgią - od 1 stycznia 2005 r.,
- Chile - od 1 stycznia 2004 r.,
- Danią, Egiptem, Finlandią, Gruzją - od 1 stycznia 2007 r.,
- Holandią - od 1 stycznia 2004 r.,
- Iranem - od 1 stycznia 2007 r.,
- Islandią, Kazachstanem, Kirgistanem - od 1 stycznia 2005 r.,
- Koreą Południową, Macedonią, Malezją, Mołdową, Rosją, Stanami Zjednoczonymi, Syrią - od 1 stycznia 2004 r.,
- Szwecją - do 1 stycznia 2006 r
- Tadżykistanem - od 1 stycznia 2005 r.,
- Uzbekistanem i Wielką Brytanią - do 1 stycznia 2007 r.
Ponieważ jednak metoda proporcjonalnego odliczenia ma również zastosowanie do dochodów osiąganych w krajach, z którymi Polska nie zawarła dwustronnej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, co do zasady takie dochody również mogą zostać objęte abolicją (np. Arabia Saudyjska, Libia, Afganistan, Brazylia).
Ustawa abolicyjna nie ma jednak zastosowania w odniesieniu do dochodówosiągniętych w krajach i na terytoriach stosujących szkodliwąkonkurencję podatkową (czyli w tzw. rajach podatkowych). Wykaz tychkrajów i terytoriów jest publikowany w rozporządzeniuMinistra Finansów w sprawie określenia krajów i terytoriów stosującychszkodliwą konkurencję podatkową dla celów podatku dochodowego od osóbfizycznych z 16 maja 2005 r.
Abolicja nie dotyczy natomiast osób osiągających przychody z pracy w krajach, z którymi dwustronne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidują metodę wyłączenia z progresją. W takim przypadku dochody są bowiem w Polsce zwolnione z opodatkowania, a w polskim rozliczeniu podatkowym są one uwzględniane tylko w celu wyliczenia stopy procentowej podatku, według której następnie opodatkowane są pozostałe dochody podlegające opodatkowaniu w Polsce.
Tabela państw, z którymi Polska zawarła umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania ze wskazaniem metody unikania podwójnego opodatkowania:
Kraje od A do E
Kraje od F do Z
Wykaz i teksty umów o unikaniu podwójnego opodatkowania
(źródło: Ministerstwo Finansów)
Abolicja podatkowa nie dotyczy również tych podatników, którym wzwiązku z wyjazdem za granicę zmieniła się rezydencja podatkowa. Ichzagraniczne dochody z pracy podlegają w takim przypadku opodatkowaniu wkraju ich nowej rezydencji podatkowej.
W Polsce takie osoby są objęte ograniczonym obowiązkiem podatkowym. Oznacza to że mają obowiązek rozliczyć się tylko z dochodów osiąganych na jej terytorium.
Jakie dochody obejmuje abolicja
Ustawa abolicyjna ma zastosowanie wyłącznie do przychodów z pracy za granicą. Za „przychody z pracy za granicą” zostały uznane następujące rodzaje przychodów:
- ze stosunku pracy lub/i
- z działalności wykonywanej osobiście lub/i
- z pozarolniczej działalności gospodarczej, opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób fizycznych według skali podatkowej, 19% stawki podatku lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, lub/i
- z praw majątkowych w zakresie praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, z wykonywanej poza terytorium Polski działalności artystycznej, literackiej, naukowej, oświatowej i publicystycznej, z wyjątkiem dochodów (przychodów) uzyskanych z tytułu korzystania z tych praw lub rozporządzania nimi.
Oznacza to, że inne rodzaje dochodów osiągniętych za granicą nie mogą zostać objęte abolicją – np. dochody z zagranicznych odsetek, dywidend, funduszy inwestycyjnych.
W jakich formach można skorzystać z abolicji
W zależności od tego, czy przychody z pracy za granicą zostały rozliczone w Polsce, czy też zostały zatajone przed polskim fiskusem możliwe jest wystąpienie o zastosowanie jednej z następujących form abolicji:
- umorzenie zaległości podatkowej w podatku dochodowym od osób fizycznych, powstałej za dany rok podatkowy, którego dotyczy wniosek, w wysokości stanowiącej różnicę między podatkiem należnym wynikającym z zeznania podatkowego albo z decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego, a kwotą odpowiadającą podatkowi obliczonemu za ten rok podatkowy przy zastosowaniu do przychodów z pracy zasad określonych w art. 27 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym, czyli metody wyłączenia z progresją (umorzenie zaległości), lub
- zwrot kwoty stanowiącej różnicę między podatkiem należnym wynikającym z zeznania podatkowego albo z decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego, a kwotą odpowiadającą podatkowi obliczonemu za dany rok podatkowy, którego dotyczy wniosek, przy zastosowaniu do przychodów z pracy zasad określonych w art. 27 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym (czyli metody wyłączenia z progresją) - w przypadku dokonania wpłaty podatku dochodowego należnego za ten rok podatkowy wynikającego ze złożonego zeznania podatkowego albo z decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego (zwrot), lub
- umorzenie zaległości i dokonanie zwrotu za dany rok podatkowy - przy czym łączna kwota umorzenia zaległości i zwrotu nie może przekroczyć kwoty stanowiącej różnicę między podatkiem należnym wynikającym z zeznania podatkowego albo z decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego, a kwotą odpowiadającą podatkowi obliczonemu za ten rok podatkowy przy zastosowaniu do przychodów z pracy zasad określonych w art. 27 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym (czyli metody wyłączenia z progresją).
Umorzenie zaległości powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę wtakiej części, w jakiej została umorzona zaległość, natomiast zwrotobejmuje również wpłacone odsetki za zwłokę, w części odpowiadającejkwocie zwrotu. Analogiczne reguły stosuje się do opłaty prolongacyjnej.
Warto zwrócić uwagę, że podatek należny wynikający z zeznania podatkowego albo z decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego to podatek obliczony zgodnie z obowiązującymi w danym roku przepisami prawa podatkowego.
Kiedy trzeba złożyć wniosek o abolicję
Termin składania wniosków abolicyjnych w odniesieniu do dochodów osiągniętych w latach 2003-2007 upływa 6 lutego 2009 r. Jest to termin materialnoprawny, a zatem niepodlegający przywróceniu w razie spóźnienia.
Termin złożenia wniosku abolicyjnego dotyczącego przychodówosiągniętych w roku 2002 upłynął 6 października 2008 r. Szczególnycharakter tego terminu wynikał z terminu przedawnienia zobowiązaniapodatkowego za ten rok. Dlatego decyzja dotycząca wniosków złożonych za2002 r. musiała zostać wydana do 30 listopada 2008 r.
Ponieważ ustawa abolicyjna w sprawach w niej nieuregulowanych nakazuje odpowiednie stosowanie przepisów Ordynacji podatkowej, to nie ma niebezpieczeństwa że w razie skierowania przed 6 lutego wniosku do niewłaściwego urzędu termin ten przepadnie.
W takim bowiem przypadku wniosek zostanie przekazany właściwemu urzędowi do rozpatrzenia, a za datę jego złożenia będzie uznana nie data przekazania wniosku do urzędu właściwego, lecz data jego pierwotnego złożenia w niewłaściwym urzędzie.
Jak złożyć wniosek o abolicję
Wnioski abolicyjne można składać osobiście w urzędzie skarbowym bądź nadać w polskim urzędzie pocztowym. W tym drugim przypadku data stempla pocztowego będzie datą złożenia wniosku. Taki sam skutek będzie miało złożenie wniosku za granicą w polskim urzędzie konsularnym. Tutaj również liczyć się będzie data złożenia wniosku.
Jeśli wniosek abolicyjny zostanie nadany za granicą na zagranicznejpoczcie, to za datę złożenia wniosku będzie uznana nie data jegonadania na takiej poczcie, lecz data wpływu listu z wnioskiem dopolskiego urzędu skarbowego.
Decydując się więc na złożenie wniosku spoza granic Polski „w ostatniej chwili” zachowamy termin tylko w przypadku przekazania wniosku za pośrednictwem polskiego urzędu konsularnego.
Co dalej po złożeniu wniosku
Prawidłowo wypełniony, terminowo złożony wniosek wraz z wszystkimi wymaganymi załącznikami jest podstawą do wydania przez naczelnika urzędu skarbowego decyzji określającej wysokość umarzanej zaległości podatkowej bądź zwracanego podatku. Na wydanie decyzji organ podatkowy ma sześć miesięcy, licząc od dnia złożenia wniosku. Wyjątek stanowiły ww. wnioski dotyczące roku 2002 – tutaj decyzje musiały zostać wydane do 30 listopada 2008 r. Zatem termin wydania tych decyzji już upłynął.
Jeśli decyzja nie zostanie wydana we wskazanym wyżej ustawowymterminie, to kwota podatku do zwrotu podlega oprocentowaniu. Odsetkiliczone są według stawki przewidzianej dla tzw. opłaty prolongacyjnej –czyli w wysokości 50% stawki odsetek za zwłokę od zaległościpodatkowych. Oprocentowanie ustala się według stawki obowiązującej wdniu, w którym upłynął termin wypłaty kwoty zwrotu podatku.
Powyższe oprocentowanie przysługuje za okres:
1) od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin na wydanie decyzji, do dnia wypłacenia kwoty zwrotu włącznie - w przypadku gdy decyzja określająca wysokość kwoty zwrotu nie została wydana w ustawowym terminie (dwu- bądź sześciomiesięcznym),
2) od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin wypłacenia kwoty zwrotu, do dnia jej wypłacenia włącznie - w przypadku gdy kwota zwrotu nie została wypłacona w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji określającej wysokość tego zwrotu
- chyba że do opóźnienia w wydaniu decyzji lub w zwrocie kwoty przyczynił się podatnik, lub opóźnienie powstało z przyczyn niezależnych od organu podatkowego.
Zwrot podatku następuje
1) w gotówce;
2) na wskazany rachunek bankowy podatnika lub rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej
- w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji określającej wysokość kwoty zwrotu.
Kwota zwrotu wypłacana za pośrednictwem poczty na podstawie przekazu pocztowego jest pomniejszana o koszty jej przesłania.
Za dzień wypłaty zwrotu uważa się dzień:
· obciążenia rachunku bankowego organu podatkowego na podstawie polecenia przelewu;
· złożenia przekazu pocztowego;
· wypłacenia kwoty zwrotu przez organ podatkowy lub postawienia kwoty zwrotu do dyspozycji podatnika w kasie.
Kwota zwrotu nie podlega wypłacie, jeżeli posiadamy zaległościpodatkowe lub bieżące zobowiązania podatkowe. Wtedy kwota zwrotu jestzaliczana w pierwszej kolejności na ich poczet, a dopiero pozostałaróżnica (o ile taka wystąpi) jest nam zwracana.
Skutki skorzystania z abolicji
Najważniejszym skutkiem wystąpienia o zastosowanie abolicji jest niekaralność za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe dotyczące niezapłaconego w terminie podatku, jeśli organ podatkowy dokona umorzenia zaległości podatkowej. Gdy umorzenie będzie tylko częściowe, to warunkiem niekaralności będzie zapłata pozostałej części zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę.
Jeśli w sprawie zobowiązania podatkowego za rok podatkowy objęty złożonym wnioskiem abolicyjnym toczy się postępowanie podatkowe bądź postępowanie przed sądem administracyjnym, to postępowanie „abolicyjne” ulega zawieszeniu do dnia, w którym decyzja kończąca postępowanie w sprawie zobowiązania podatkowego stała się ostateczna bądź uprawomocniło się orzeczenie sądu.
Podobnie jest w przypadku, gdy zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne bądź postępowanie karne skarbowe w sprawie zobowiązania podatkowego za rok podatkowy objęty złożonym wnioskiem abolicyjnym – w tym przypadku również te postępowania są zawieszane do dnia, w którym decyzja kończąca postępowanie w sprawie zobowiązania podatkowego stała się ostateczna bądź uprawomocniło się orzeczenie sądu.
Na podstawie art. 17 ustawy abolicyjnej nie podlegają wykonaniu orzeczone prawomocnie, przed wejściem w życie ustawy, niewykonane w całości lub w części kary za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, za czyn obejmujący przychody z pracy.
Nie podlegają również wykonaniu orzeczone prawomocnie a nieuiszczone w całości lub części opłaty i koszty postępowania w sprawie o taki czyn. Skazania za te przestępstwa skarbowe ulegają zatarciu, a wpis o skazaniu usuwa się z Krajowego Rejestru Karnego. Z tego rejestru usuwa się również wpis o warunkowym umorzeniu postępowania o te przestępstwa.
Jak wypełnić wniosek abolicyjny
Anna Welsyng
radca prawny, doradca podatkowy
kancelaria welsyng.pl