Rodzaje zobowiązań podatkowych
Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych, w Polsce mamy do czynienia z dwoma podstawowymi rodzajami obowiązków podatkowych. Są to z zasady:
- nieograniczony obowiązek podatkowy – dotyczy osób fizycznych, które mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Obowiązek ten dotyczyć będzie wszelkich przychodów bez względu na źródło ich pochodzenia (czy w kraju czy za granicą);
- ograniczony obowiązek podatkowy – dotyczy osób fizycznych, które nie mają miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Na jego podstawie opodatkowaniu w Polsce, będą podlegały dochody osiągane w kraju.
Uwaga praktyczna:
W tym miejscu zauważyć należy, że miejsce zamieszkania na terytorium Polski jest określeniem prawnym. Co za tym idzie nie zawsze pokrywać się będzie z potocznym znaczeniem i rozumieniem zamieszkiwania w danym miejscu. Aby prawidłowo zakwalifikować osobę do odpowiedniego obowiązku podatkowego, należy rozważyć kwestie tak zwanej rezydencji podatkowej.
Rezydencja podatkowa i jej skutki
Dla określenia rodzaju obowiązków podatkowych, fundamentalne znaczenie ma wskazanie miejsca rezydencji podatkowej. W uproszczeniu - rezydencja to określenie miejsca zamieszkania danej osoby, oraz głównego kraju wobec, którego należy regulować zobowiązania podatkowe.
Za osobę, która posiada miejsce zamieszkania na terytorium Polski, należy według ustawodawcy uznać:
- osobę fizyczną, która przebywa na terytorium Polski dłużej niż połowę roku – czyli dłużej niż 183 dni w roku podatkowym;
- osobę fizyczną, która posiada na terytorium Polski swoje centrum życiowe – czyli ośrodek interesów życiowych.
O ile pierwsze kryterium wydaje się proste do zweryfikowania, drugie przynosi więcej kłopotów. Nie ma jednoznacznej definicji prawnej określającej, czym jest ośrodek interesów życiowych. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą polskich sądów powszechnych, ocenę miejsca zamieszkania przeprowadza się poprzez analizę koncentracji centrum, zarówno zawodowych jak i życiowych interesów, a także uwzględnia się związki zawodowe, ekonomiczne i osobiste, a nawet więzi rodzinne, towarzyskie oraz działalność zawodową, polityczną, kulturalną i inną.
Uwaga praktyczna:
W celu potwierdzenia posiadania rezydencji podatkowej można uzyskać specjalny dokument – Certyfikat Rezydencji Podatkowej. O jego wydanie może ubiegać się każda osoba, bez względu na pochodzenie, jeżeli spełnia kryteria ustawowe. Certyfikat ułatwia możliwość korzystania z zasad unikania podwójnego opodatkowania.
NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!
Polecamy: INFORLEX Biznes
Podwójne opodatkowanie i sposoby jej unikania
Jak widać z powyższych rozważań, w przypadku pracy w różnych krajach lub po prostu mieszkania w innym kraju niż ojczysty, może dojść do sytuacji, że jedna osoba będzie zobowiązana do odprowadzania podatków wobec organów skarbowych różnych krajów. Podwójne opodatkowanie może powodować więc dwukrotne zapłacenie podatku przez tą samą osobę, z tytułu tego samego przedmiotu opodatkowania. W XXI wieku, gdzie coraz więcej osób podróżuje, ustawodawcy większości państw przewidzieli takie sytuacje. W chwili obecnej nie ma jednego, generalnego uregulowania wiążącego wszystkie państwa, jednak funkcjonują specjalne porozumienia międzynarodowe ustalające zasady tak zwanego unikania podwójnego opodatkowania. Z założenia pozwalają na rozliczanie i odprowadzanie podatków do organów podatkowych miejsca rezydencji podatkowej. W każdym przypadku warto więc sprawdzić aktualne zasady, kształtujące współpracę Polski z konkretnym krajem.
Przykład praktyczny:
Pani Tatiana Kostiuk ma obywatelstwo ukraińskie, przeprowadziła się do Polski na stałe i pracuje w polskiej firmie, w ramach umowy o prace. Czy Pani Tatiana jako Ukrainka musi odprowadzać podatki w Polsce?
Tak. Pani Tatiana ma stałe miejsce zamieszkania w Polsce, pracuje w ramach umowy o pracę. Będzie więc miała obowiązek podatkowy wobec Polskich organów podatkowych. Polska firma powinna w ramach umowy o prace odprowadzać zaliczki tak samo, jak za pracownika Polskiego, a do końca lutego wystawić Pani Tatianie PIT-11. Jest to dokument, na podstawie którego Pani Tatiana rozliczy własny PIT (np. PIT-37).
Jak widać w powyższym przykładzie, rozliczanie osób zagranicznych z podatku w Polsce, zależy przede wszystkim od dwóch głównych czynników:
- posiadania statusu rezydenta (miejsca zamieszkania),
- rodzaju umowy na podstawie której rozliczane są podatki.
Podsumowanie i rekomendacje
Każda osoba osiągająca jakiekolwiek przychody na terenie Polski lub tutaj zamieszkująca, powinna zweryfikować swoje obowiązki wobec polskich oraz zagranicznych organów podatkowych. Należy sprawdzić, czy podatnik ma obowiązek odprowadzania podatków, ale również jakie wiążą go obowiązki zeznaniowe, na jakich formularzach i kiedy należy je złożyć. W przypadku planowanych wyjazdów, trzeba przygotować oraz złożyć dokumenty odpowiednio wcześniej. W takim przypadku rozwiązaniem dla osób często podróżujących, mogą być nowoczesne systemy e-administracji, pozwalające na złożenie np. PIT’ów za pomocą elektronicznych e-deklaracji przez Internet. W każdym wypadku jednak, przed wyjazdem należy upewnić się, czy mamy możliwość odpowiedniego złożenia takiego dokumentu (w szczególności podpisania go w sposób elektroniczny). Dla podmiotu zatrudniającego cudzoziemca, rekomendowanym rozwiązaniem jest najpierw zweryfikowanie: rodzaju współpracy – umowa o pracę lub stosunek cywilnoprawny, a następnie: posiadania lub nie statusu rezydenta danej osoby.