Ostatnie zmiany w przepisach dotyczących ulgi rehabilitacyjnej
Na wstępie przypomnijmy, że od 1 stycznia 2018 r. obowiązują nowe, korzystne dla podatników zmiany w przepisach dotyczących zasad rozliczania ulgi rehabilitacyjnej, które dotyczą już oczywiście rozliczeń dokonywanych za obecny rok podatkowy. Zostały one wprowadzone ustawą z dnia 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o ryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. poz. 2175).
Jedna ze zmian polega na podwyższeniu z 9120 zł do 10 080 zł limitu dochodu niepełnosprawnego, umożliwiającego opiekunowi (np. małżonkowi, rodzicowi) odliczenie wydatków w ramach ulgi rehabilitacyjnej.
Rozszerzeniu uległ także krąg osób, które mogą obecnie odliczyć wydatki na psa asystującego. Ulga rehabilitacyjna obejmuje bowiem wszystkie osoby niepełnosprawne (bez względu na grupę) posiadające psa asystującego (także psa sygnalizującego).
Ponadto, zniesione zostały ograniczenia w odliczaniu wydatków na użytkowanie samochodu osobowego. Został bowiem zlikwidowany wymóg przejazdów na zabiegów leczniczo-rehabilitacyjne. Wystarczy, że auto służy wykonywaniu wszelkich czynności życiowych, takich jak np. przejazdy do lekarza, do pracy, na zakupy. Ponadto wydatki te mogą odliczać wszystkie osoby niepełnosprawne, bez względu na grupę.
Wydatki na psa asystującego, jak i na samochód są limitowane - można odliczyć maksymalnie 2280 zł. Nie jest konieczne posiadanie dokumentów stwierdzających ich wysokość, ale na żądanie organu podatkowego trzeba okazać dokumenty potwierdzające prawo do odliczenia. A zatem, jeśli w ramach ulgi podatnik chce odliczyć wydatki na psa, to musi przedstawić certyfikat potwierdzający, że jest to pies asystujący. Natomiast, odliczając wydatki na użytkowanie samochodu, urząd może poprosić o okazanie dowodu jego własności (współwłasności).
Wydatki na adaptację mieszkania
Jeżeli chodzi o przepisy określające zasady stosowania ulgi rehabilitacyjnej, należy wskazać, że zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT, podstawę obliczenia podatku, z pewnymi zastrzeżeniami, stanowi dochód (ustalony zgodnie z art. 9, art. 24 ust. 1, 2, 3b-3e, 4-4e i 6 lub art. 24b ust. 1 i 2, lub art. 25) po odliczeniu kwot wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne.
Przechodząc do kwestii wydatków na adaptację mieszkania (w świetle art. 26 ust. 7a pkt 1), za wydatki na cele rehabilitacyjne uważa się wydatki poniesione na adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności.
Wydatki te podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. Natomiast w przypadku, gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami, a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.
Polecamy: Komplet podatki 2019
Wysokość wydatków ustala się na podstawie dokumentu stwierdzającego ich poniesienie, zawierającego w szczególności: dane identyfikujące kupującego (odbiorcę usługi lub towaru) i sprzedającego (towar lub usługę), rodzaj zakupionego towaru lub usługi oraz kwotę zapłaty.
Warunkiem odliczenia wydatków na adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:
- orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
- decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
- orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów.
Zakresu wydatków podlegających odliczeniu
Adaptacją mieszkania lub budynku mieszkalnego musi ułatwiać osobie niepełnosprawnej egzystowanie w tym lokalu (budynku), biorąc pod uwagę rodzaj niepełnosprawności. Stąd też w przypadku każdego niepełnosprawnego, wydatki na adaptację, w tym wyposażenie lokalu mieszkalnego mogą być inne, gdyż powinny odzwierciedlać potrzeby wynikające z niepełnosprawności.
Podatnicy niejednokrotnie zastanawiają się, które wydatki na adaptację można traktować jako te spełniające warunki określone przez ustawodawcę, gdyż nie ma określonego ściśle katalogu takich wydatków. W tym miejscu warto więc przywołać stanowiska sądów, na które powołują się często organy podatkowe w wydawanych interpretacjach podatkowych. I tak w wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 29 czerwca 2011 r., sygn. akt I SA/Wr 667/11, czytamy, że dokonując wykładni zawartego w art. 26 ust. 7a pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, pojęcia adaptacji i wyposażenia mieszkań oraz budynków mieszkalnych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności wskazać należy, że w doktrynie zwraca się uwagę, że przez adaptację i wyposażenie, o których mowa w powyższym przepisie, należy rozumieć takie przystosowanie mieszkania (budynku), które umożliwia lub ułatwia życie w nim osobie niepełnosprawnej. Należy zwrócić uwagę, że pojęcie „adaptacja” rozumieć należy jako „przystosowanie”, które jednak niekoniecznie oznaczać musi „ulepszenie”, czy „przekształcenie” zaistniałego stanu rzeczy – w tym przypadku warunków mieszkaniowych dla potrzeb osoby niepełnosprawnej.
W sprawie tej wypowiedział się również NSA w Szczecinie w wyroku z dnia 10 kwietnia 1997 r., sygn. akt SA/Sz 696/96, w którym stwierdził, że dokonanie adaptacji mieszkania do innych potrzeb i jego wyposażenie w nowe elementy rzeczowe ma – dla uznania wydatków poniesionych na nie za wydatki na cele rehabilitacyjne – znaczenie tylko o tyle, o ile u podstaw takiej adaptacji lub wyposażenia leżą potrzeby wynikające z niepełnosprawności podatnika lub osoby pozostającej na jego utrzymaniu.
W tym kontekście warto też wskazać, że wydatki na adaptację i wyposażenie mieszkań (budynków mieszkalnych), w przeciwieństwie do wydatków z tytułu zakupu sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych, nie muszą mieć indywidualnego charakteru. Pogląd ten potwierdził m.in. WSA w Łodzi w wyroku z dnia 17 lutego 2012 r., sygn. akt I SA/Łd 1541/11, stwierdzając, że nie można zgodzić się z tą częścią dokonanej przez organ wykładni art. 26 ust. 7a pkt 1 i 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wedle której wydatki na adaptację i wyposażenie mieszkań muszą mieć, tak samo jak sprzęt rehabilitacyjny, indywidualny charakter. Z gramatycznego brzmienia pierwszego unormowania wynika bowiem, że wymóg „indywidualnego przeznaczenia” w ogóle nie dotyczy wydatków na adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych. Jedynym warunkiem zastosowania tego odliczenia, stosownie do treści art. 26 ust. 7a pkt 1 ww. ustawy, jest to by adaptacja (wyposażenie) mieszkania (budynku) odpowiadała potrzebom wynikającym z niepełnosprawności.
Różne rodzaje wydatków na adaptację - przykłady
Organy podatkowe niejednokrotnie wypowiadały się w kwestii możliwości odliczenia wydatków poniesionych na adaptację mieszkania w ramach ulgi rehabilitacyjnej. Oto kilka przykładowych rozstrzygnięć.
Czy w ramach ulgi rehabilitacyjnej podatnik może odliczyć koszty związane z adaptacją i wyposażeniem pomieszczenia na łazienkę?
Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 5 lipca 2016 r., sygn. ITPB2/4511-360/16/BK, wskazał: „przy spełnieniu warunków wynikających z art. 26 ust. 7b i 7d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - wydatki poniesione na adaptację pomieszczenia na łazienkę, za wyjątkiem lustra, obejmujące zakup zestawu WC (muszli, deski, spłuczki, stelażu), wanny, zlewu, baterii, płytek ceramicznych, rur, kleju do płytek, fug stanowią wydatki na cele rehabilitacyjne, o których mowa w art. 26 ust. 7a pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i w konsekwencji podlegają odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej”.
Czy wydatek na zakup kotła C.O. z automatycznym podajnikiem paliwa stałego z towarzyszącą mu instalacją i montażem uprawnia podatnika do skorzystania z ulgi w podatku dochodowym od osób fizycznych?
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 12 stycznia 2018 r., sygn. 0113-KDIPT3.4011.332.2017.3.KC, uznał, że „wydatek poniesiony na zakup kotła C.O. z automatycznym podajnikiem paliwa stałego z towarzyszącą mu instalacją i montażem stanowi wydatek na przystosowanie budynku mieszkalnego, odpowiadający potrzebom wynikającym z niepełnosprawności Wnioskodawcy. Zatem ww. wydatek, można uznać za wydatek poniesiony na adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, który podlega odliczeniu od dochodu w ramach ulgi rehabilitacyjnej, o której mowa w art. 26 ust. 7a pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych o ile Wnioskodawca posiada dokument potwierdzający jego poniesienie”.
Czy w ramach wydatków na cele rehabilitacyjne podatnik może dokonać odliczenia od dochodu kwoty wydatków związanych z remontem budynku mieszkalnego, polegającym na ociepleniu budynku, w którym mieszka?
Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 18 lutego 2016 r., sygn. ILPB2/4511-1-1160/15-5/WM, stwierdził, że "wydatek z tytułu ocieplenia budynku nie stanowi tytułu uprawniającego do skorzystania z odliczenia od dochodu w ramach tzw. ulgi rehabilitacyjnej. Należy bowiem zauważyć, że brak ocieplenia zamieszkiwanej nieruchomości jest uciążliwe dla każdej osoby zamieszkującej w podobnych warunkach. Z kolei, prace związane z dociepleniem budynku są podyktowane w każdym przypadku potrzebą remontu i modernizacji nieruchomości bez względu na to, kim są mieszkańcy budynku. A skoro tak, to brak jest podstaw do uznania, że wydatek na ocieplenie budynku spełnia przesłankę określoną w art. 26 ust. 7a pkt 1 ustawy”.
Czy zakres adaptacji i wyposażenia mieszkania, eliminujący zagrożenie zdrowia stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności polegający na m.in. wymianie drzwi wejściowych do kuchni, wymianie okładziny podłogowej, wymianie mebli kuchennych, wymianie piekarnika, wymianie płyty grzewczej może zostać odliczony od dochodu w ramach ulgi rehabilitacyjnej?
Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 3 marca 2016 r., sygn. ILPB2/4511-1-1233/15-2/MK, pozwolił na odliczenie powyższych wydatków, uznając, że stanowią one zarówno wydatki na przystosowanie mieszkania, jak i jego wyposażenie odpowiadające potrzebom wynikającym z niepełnosprawności dziecka podatnika. Organ przyznał, że zmiany w kuchni pozwoliły ograniczyć ryzyko uszczerbku na zdrowiu wynikające z jego nieświadomości istniejących zagrożeń.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1509).