Odpłatne zbycie nieruchomości
Rozpatrując kwestię opodatkowania zamiany nieruchomości wyjaśnijmy przede wszystkim, że w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c), źródłem przychodów jest odpłatne zbycie:
- nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
- spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
- prawa wieczystego użytkowania gruntów,
jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.
A zatem, zgodnie z generalną zasadą sformułowaną przez ustawodawcę, odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie powoduje obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego.
Oznacza to, że gdy odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości nastąpi po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce nabycie, nie jest źródłem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a dochód uzyskany z odpłatnego zbycia nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości w ogóle nie podlega opodatkowaniu (jest to tzw. ulga mieszkaniowa).
Odpłatne zbycie a zamiana nieruchomości
Jak należy zatem interpretować użyte przez ustawodawcę pojęcie „odpłatnego zbycia”? Organy podatkowe wskazują, że oznacza ono przeniesienie prawa własności lub innych praw majątkowych w zamian za korzyść majątkową.
NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!
W związku z powyższym „odpłatne zbycie” obejmuje swoim zakresem nie tylko umowę sprzedaży, ale również umowę zamiany. Podkreśla się bowiem, że aby dana czynność miała charakter odpłatnej nie musi jej towarzyszyć świadczenie pieniężne i przepływ gotówkowy.
Umowa zamiany
Odnosząc się natomiast do regulacji dotyczących umowy zamiany, należy sięgnąć do art. 603 Kodeksu cywilnego, gdzie wskazuje się, że jest to umowa w wyniku której każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. A takie działanie również stanowi odpłatne zbycie rzeczy. Przy czym ekwiwalentem w tym wypadku jest inna rzecz, a nie wartości pieniężne.
Zamiana jest więc umową o podobnym charakterze co sprzedaż. Świadczy o tym między innymi fakt, że ustawodawca nie reguluje odrębnie tej umowy, a jedynie w art. 604 Kodeksu cywilnego podaje, że do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży.
Różnica pomiędzy umową sprzedaży a umową zamiany polega jedynie na tym, że w umowie zamiany nie występuje świadczenie pieniężne, a formę zapłaty stanowi inna rzecz. Zamiana więc podobnie jak umowa sprzedaży stanowi formę odpłatnego zbycia.
Opodatkowanie zamiany nieruchomości
Wracając do kwestii opodatkowania, należy więc uznać, że zamiana nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości stanowi źródło przychodu podlegające opodatkowaniu, jeżeli zamiana ma miejsce przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.
Natomiast z ulgi mieszkaniowej przy zamianie można skorzystać po 5 latach od nabycia lub wybudowania, podobnie jak ma to miejsce przy sprzedaży nieruchomości. Innymi słowy, jeżeli zamiana nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości następuje po upływie tego pięcioletniego okresu, wówczas przychód z zamiany nie podlega w ogóle opodatkowaniu podatkiem dochodowym.