Podatek od nieruchomości związanych z prowadzeniem biznesu - obecny stan prawny
Jego analiza wskazuje, że w zakresie w jakim ustawa o podatkach i opłatach lokalnych uzależnia zakwalifikowanie gruntów, budynków i budowli podlegających opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości do kategorii gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (co skutkuje obowiązkiem zapłaty podatku od nieruchomości w wyższej stawce) wyłącznie od faktu prowadzenia przez osobę fizyczną (będącą właścicielem nieruchomości) działalności gospodarczej, niezależnie od tego czy grunty, budynki i budowle faktycznie są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przez osobę fizyczną – jest sprzeczne z konstytucją RP.
Wynika z tego, że w obecnym stanie prawnym sam fakt posiadania nieruchomości przez przedsiębiorcę powoduje obowiązek zapłaty wyższego podatku od nieruchomości, niezależnie czy faktycznie są one wykorzystywane w działalności. W ocenie TK nie może tak być, aby o związaniu gruntu, budynku lub budowli z prowadzeniem działalności gospodarczej decydowało wyłączenie posiadanie gruntu, budynku lub budowli przez przedsiębiorcę. Taki stan rzeczy jest sprzeczny z porządkiem prawnym i ratio legis odpowiednich przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.
Czy każda nieruchomość przedsiębiorcy jest zajęta na prowadzenie działalności? Skarga konstytucyjna
Problem przedstawiony w skardze konstytucyjnej dotyczył automatycznego kwalifikowania nieruchomości, będących w posiadaniu osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, do kategorii gruntów, budynków lub budowli związanych z prowadzeniem tej działalności. Osoby fizyczne prowadzące taką działalność występują bowiem na gruncie prawa podatkowego w dwojakim charakterze – jako przedsiębiorcy i jako osoby prywatne (w zakresie swojego majątku osobistego). Skarżący podnosił, że niezgodne z Konstytucją jest zakwalifikowanie gruntów znajdujących się w posiadaniu takich osób do gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej i – w konsekwencji – objęcie ich wyższą stawką podatkową niezależnie od tego, czy są one faktycznie związane z prowadzeniem takiej działalności.
Przepisy art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a) oraz art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b) ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (u.p.o.l.) uzależniają opodatkowanie podatkiem od nieruchomości w wyższej stawce, która jest przypisana nieruchomościom związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej, wyłącznie od posiadania gruntu, budynku lub budowli przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą. Przepis art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l., w swoim literalnym brzmieniu, nie uwzględnia przy tym tego czy dana nieruchomość jest faktycznie lub może być potencjalnie wykorzystywana na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej. Ustawodawca nie odróżnia zatem dla celów zapłaty podatku od nieruchomości sytuacji podatników posiadających nieruchomości i wykorzystujących je do prowadzenia działalności gospodarczej oraz podatników posiadających nieruchomości, którzy nie wykorzystują ich do prowadzenia działalności gospodarczej. Obie grupy przedsiębiorców będą zobowiązane do zapłaty podatku w stawce wyższej, przypisanej nieruchomościom związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej. Brak tego rozróżnienia dotyka szczególnie przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, które występują w obrocie prawnym w dwojakim charakterze: jako osoby prywatne (a więc w zakresie swojego majątku osobistego) oraz jako przedsiębiorcy.
Treść orzeczenia TK
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego (wyrok z 24 lutego 2021 r. - sygn. SK 39/19) przedsiębiorcy nie mogą być obciążani wyższą stawką podatku jedynie z powodu posiadania nieruchomości, które nie służą im do prowadzenia działalności gospodarczej. Opodatkowanie wyższą stawką podatku od nieruchomości gruntów lub budynków – niewykorzystywanych i niemogących być potencjalnie wykorzystywanymi do prowadzenia działalności gospodarczej – wyłącznie ze względu na posiadanie ich przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą jest niezgodne z Konstytucją. W konsekwencji powoduje to nieproporcjonalne obciążenie podatkowe polegające na nieodróżnianiu sytuacji podatkowej podatników posiadających nieruchomości, ale niewykorzystujących i niemogących ich wykorzystać do prowadzenia działalności gospodarczej oraz podatników wykorzystujących posiadane nieruchomości do prowadzenia działalności gospodarczej.
Jak odzyskać podatek po wyroku TK?
Przesłanki do wznowienia – wyrok został ogłoszony w dniu 24.02.2021 r., natomiast opublikowany w dniu 03.03.2021 r. Zgodnie z art. 241 Ordynacji podatkowej termin do wznowienia postępowania podatkowego zakończonego ostateczną decyzją wynosi miesiąc od dnia wejścia w życie orzeczenia. Jeżeli przyjąć, że wejście w życie nastąpiło z dniem opublikowania, termin na wznowienie upłynął 03.04.2021r. (sobota), najpóźniej minął w pierwszym dniu roboczym 06.04.2021 r. Wynika z tego, że termin do wznowienia już upłynął. Pozostają więc inne możliwości odzyskania zapłaconego podatku od nieruchomości.
Wniosek o stwierdzenie nadpłaty. Składając wniosek zawsze musimy pamiętać o ograniczeniu wynikającym z upływu 5 letniego terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych, objętych wnioskiem o nadpłatę.
Niezależnie od powyższego, w pełni zasadnym jest wystąpienie do organu gminy o zmianę (redukcję) bieżących stawek podatku od nieruchomości od gruntów, budynków i budowli, które nie są wykorzystywane w działalności gospodarczej.
W obu jednak przypadkach trzeba jednak mieć na uwadze ograniczenia wynikające z uzasadnienia prawnego wyroku TK, z którego wynika, że obniżona stawka podatku powinna znaleźć zastosowanie wyłącznie do nieruchomości niewykorzystywanych i niemogących być potencjalnie wykorzystywanymi do prowadzenia działalności gospodarczej. Jeżeli więc przedsiębiorca nie wykorzystuje posiadanych nieruchomości, ale nie ma żadnych przeszkód faktycznych, technicznych, czy prawnych aby mógł je wykorzystać w bieżącej działalności, teza orzeczenia TK nie będzie miała do niego zastosowania.
Tomasz Szymański, doradca podatkowy
Artykuł pochodzi z bloga kontrolapodatkowa.pl