Krajowa Informacja Skarbowa udzieliła 16 września 2022 r. odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania odnośnie zwolnienia z podatku od spadków i darowizn dla najbliższej rodziny oraz zgłoszenia SD-Z2.
Zwolnienie z podatku od spadków i darowizn dla najbliższej rodziny. Zgłoszenie SD-Z2 - termin złożenia
Pytanie podatnika:
W 2021 roku zmarł mój ojciec. Jestem jedynym spadkobiercą. W jakim terminie i w jaki sposób powinienem zawiadomić organ podatkowy o nabytym spadku (nieruchomości, rzeczy ruchome znajdujące się w Polsce)?
Odpowiedź KIS:
W przypadku dziedziczenia rzeczy znajdujących się na terytorium Polski lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Polski po osobie z kręgu najbliższej rodziny (czyli po małżonku, zstępnym, wstępnym, pasierbie, rodzeństwie, ojczymie lub macosze) istnieje możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn.
Warunkiem jest zgłoszenie nabytego spadku właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia:
- uprawomocnienia się orzeczenia sądu o nabyciu spadku,
- zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia,
- wydania europejskiego poświadczenia spadkowego.
Nie ma potrzeby złożenia zgłoszenia SD-Z2, gdy wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty 9.637 zł.
Zwolnienie stosuje się, jeżeli spadkobierca w chwili otwarcia spadku – śmierci spadkodawcy posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub terytorium takiego państwa.
Ważne!
Zwolnienie nie dotyczy sytuacji, gdy śmierć spadkodawcy nastąpiła przed 1 stycznia 2007 r.
Podstawa prawna:
- art. 4 ust. 4, art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r., poz. 1043),
- art. 3 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2006 r. nr 222, poz. 1629).
Zgłoszenie SD-Z2 – czy trzeba załączać dokumenty?
Pytanie podatnika:
Czy do składanego zgłoszenia SD-Z2 muszę załączyć dodatkowe dokumenty np.: potwierdzające nabycie?
Odpowiedź KIS:
Nie. Do składanego zgłoszenia SD-Z2 nie ma obowiązku dołączania dodatkowych dokumentów.
Niezależnie od powyższego organ podatkowy może m.in. w ramach czynności sprawdzających wezwać do przedłożenia określonych dokumentów w celu weryfikacji stosowania zwolnienia.
Podstawa prawna:
- rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 2060).
Nieruchomość darowana przez brata w formie aktu notarialnego a złożenie SD-Z2
Pytanie podatnika:
Tytułem darowizny otrzymałem od brata nieruchomość. Umowa została zawarta w formie aktu notarialnego. W jakim terminie powinienem zgłosić darowiznę do organu podatkowego na formularzu SD-Z2?
Odpowiedź KIS:
Darowizna nieruchomości otrzymana od rodzeństwa (ale także od małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, ojczyma lub macochy) korzysta z całkowitego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn. Gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego, osoba obdarowana nie ma obowiązku zgłoszenia nabycia do organu podatkowego. Odpis aktu notarialnego umowy darowizny przekazuje do urzędu skarbowego notariusz.
Podstawa prawna:
- art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r., poz. 1043).
Czym jest zgłoszenie SD-Z2?
Formularz zgłoszenia SD-Z2 mają obowiązek złożyć osoby z najbliższej rodziny, spadkodawcy lub darczyńcy jeżeli chcą skorzystać ze zwolnienia podatkowego określonego w art. 4a ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Aktualny wzór formularza SD-Z2 (wersja 6) obowiązuje od 1 stycznia 2016 r. I jest dostępny w urzędach skarbowych albo na Portalu Podatkowym podatki.gov.pl.
Kto może złożyć zgłoszenie SD-Z2?
Zgłoszenie SD-Z2 jest przeznaczony dla małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki itd.), wstępnych (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, itd.), pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochy (spadkodawcy lub darczyńcy), które otrzymały pieniądze, rzeczy, nieruchomości i inne prawa majątkowe) w drodze np. spadku i darowizny (choć nie tylko - zobacz poniżej inne formy nabycia majątku objęte podatkiem od spadków i darowizn) i chcą skorzystać ze zwolnienia podatkowego z ww. art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Trzeba też wiedzieć, że zgodnie z art. 14 ust. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn - za zstępnych w rozumieniu tej ustawy uważa się również osoby, które przebywają lub przebywały w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2020 r. poz. 821 oraz z 2021 r. poz. 159), a za wstępnych także odpowiednio osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.
Wyżej wymienione osoby mogą skorzystać ze zwolnienia poprzez złożenie zgłoszenia SD-Z2 jeżeli nabyły (w jednej z niżej wymienionych form) rzeczy i prawa majątkowe (majątek), które są w Polsce.
Jeśli te rzeczy i prawa majątkowe (np. prawo własności nieruchomości) znajdują się za granicą – to omawiane zwolnienie dotyczy danej osoby (spadkobiercy, czy obdarowanego) tylko jeśli jest obywatelem Polski albo Polska jest jego stałym miejscem zamieszkania w chwili zawarcia umowy darowizny albo w momencie śmierci spadkodawcy.
Zatem zgłoszenie SD-Z2 może złożyć osoba, która spełnia wszystkie 3 poniższe warunki:
1) nabyła majątek w formie:
- dziedziczenia,
- zapisu zwykłego, dalszego albo windykacyjnego,
- polecenia testamentowego,
- zachowku,
- dyspozycji bankowej wkładem na wypadek śmierci,
- dyspozycji uczestnika otwartego funduszu inwestycyjnego albo specjalistycznego otwartego funduszu inwestycyjnego,
- nieodpłatnego zniesienia współwłasności,
- darowizny albo polecenia darczyńcy,
- nieodpłatnej renty, czyli regularnie dostaje od kogoś pieniądze albo rzeczy,
- nieodpłatnego użytkowania,
- nieodpłatnej służebności,
2) nabyła majątek od jednej z poniższych osób:
- żony, męża,
- córki, syna, wnuczki, wnuka, prawnuczki, prawnuka,
- matki, ojca, babci, dziadka, prababci, pradziadka,
- pasierbicy, pasierba,
- siostry, brata,
- macochy, ojczyma,
3) ma obywatelstwo albo mieszka na stałe w jednym z poniższych krajów:
- Polska,
- inny kraj Unii Europejskiej
- Islandia,
- Liechteinstein,
- Norwegia.
Kto nie musi składać zgłoszenia SD-Z2?
Zgłoszenia SD-Z2 nie muszą składać (by skorzystać z ww. zwolnienia podatkowego dla najbliższej rodziny) osoby, które nabyły majątek na podstawie zawartych u notariusza umowy darowizny albo umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności. W tych sytuacjach to notariusz składa to zgłoszenie do urzędu skarbowego zamiast podatnika.
Ponadto nie trzeba składać zgłoszenia SD-Z2 jeżeli nabyty został majątek (w ciągu 5 lat od jednej osoby łącznie - i z darowizny, i ze spadku) o wartości nieprzekraczającej 9637 zł.
Jak złożyć SD-Z2?
Zgłoszenie SD-Z2 można złożyć:
1) Przez internet (w formie elektronicznej) - formularz SD-Z2 jest dostępny na Portalu Podatkowym (podatki.gov.pl) w usłudze e-Deklaracje. Można go podpisać:
- danymi autoryzującymi lub
- kwalifikowanym podpisem elektronicznym
oraz wysłać do urzędu skarbowego przez internet.
2) W urzędzie skarbowym (są tam dostępne druki tego formularza) albo wysłać pocztą (w formie papierowej).
Do jakiego urzędu skarbowego trzeba złożyć SD-Z2?
Formularz SD-Z2 można złożyć osobiście w odpowiednim urzędzie skarbowym. Który urząd skarbowy jest tym odpowiednim?
Jeśli majątek został nabyty w formie spadku, przez zapis, polecenie testamentowe albo zachowek - wtedy trzeba złożyć zgłoszenie SD-Z2 w urzędzie skarbowym odpowiednim (czyli właściwym miejscowo) dla:
1) miejsca położenia nieruchomości – jeśli przynajmniej jedna z rzeczy to:
- nieruchomość,
- użytkowanie wieczyste,
- spółdzielcze własnościowe prawo do mieszkania,
- spółdzielcze prawo do pomieszczenia użytkowego,
- prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
- prawo do wkładu mieszkaniowego w spółdzielni mieszkaniowej,
- prawo do nieodpłatnego użytkowania nieruchomości lub służebność,
2) ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy – w pozostałych przypadkach.
Jeśli nie ma takiego miejsca – to zgłoszenie SD-Z2 trzeba złożyć w urzędzie skarbowym właściwym miejscowo dla ostatniego miejsca jego pobytu. Dotyczy to też sytuacji, gdy nabyto np. 2 nieruchomości położone w różnych miejscowościach.
Kiedy trzeba złożyć SD-Z2?
Aby móc skorzystać z ww. zwolnienia podatkowego z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, trzeba złożyć zgłoszenie SD-Z w ciągu 6 miesięcy od momentu, gdy powstał obowiązek podatkowy w tym podatku. Ten moment zależy od sposobu, w jaki nabywa się spadek lub darowiznę.
| Forma nabycia majątku | Kiedy powstaje obowiązek podatkowy |
| Dziedziczenie | Od dnia, kiedy:
|
| Zapis zwykły, dalszy, polecenie testamentowe, polecenie darczyńcy | Od dnia ich wykonania, na przykład od dnia, kiedy z polecenia zostaje przeniesiona na ciebie własność nieruchomości. |
| Zapis windykacyjny | Od dnia, kiedy:
|
| Zachowek | Od dnia, gdy zostanie zaspokojone roszczenie lub jego część, na przykład od dnia wypłaty zachowku. |
| Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci | Od dnia śmierci właściciela tego wkładu. |
| Dyspozycja uczestnika funduszu inwestycyjnego na wypadek śmierci | Od dnia śmierci uczestnika funduszu. |
| Darowizna, która została zawarta w innej formie niż akt notarialny | Od dnia, gdy zostanie spełnione przyrzeczone świadczenie (na przykład w przypadku darowizny pieniędzy od dnia ich otrzymania przez ciebie). |
| Nieodpłatna służebność, renta oraz użytkowanie | Od dnia, gdy zostaną ustanowione te prawa. |
| Nieodpłatne zniesienie współwłasności | Od dnia, gdy zawarto taką umowę lub ugodę albo uprawomocniło się orzeczenie sądu. |
Co zrobić jeżeli minął termin 6 miesięcy na złożenie SD-Z2?
Ministerstwo Finansów i KAS informują, że jeśli obdarowany lub spadkobierca dowie się, że został mu przekazany spadek lub darowizna już po upływie 6 miesięcy – wyjątkowo może skorzystać ze zwolnienia z podatku. Powinien wtedy złożyć zgłoszenie SD-Z2 do 6 miesięcy od dnia, w którym się o tym dowie. Razem z formularzem SD-Z2 powinien dostarczyć do urzędu skarbowego dokument, który potwierdzi, kiedy została tej osobie przekazana informacja o spadku lub darowiźnie.
MF wskazuje tu następujący przykład: umarł twój ojciec i dostajesz po nim spadek. Formularz w tej sprawie został przez ciebie złożony terminowo. Rok później dostajesz list polecony, w którym bank informuje cię, że ojciec był właścicielem jeszcze jednego konta w banku. Konto to nie było jednak wymienione w zaświadczeniu, który wydał ci bank miesiąc po śmierci ojca. Składasz więc dodatkowy formularz SD-Z2 do 6 miesięcy od dnia, w którym dotarła do ciebie informacja z banku.
Ważne!
Jeśli obdarowany lub spadkobierca nie złoży w ww. terminie 6 miesięcy zgłoszenia SD-Z2, złoży SD-2 po terminie albo nie udokumentuje otrzymania pieniędzy (w ramach darowizny) przelewem lub przekazem pocztowym - to ma obowiązek zapłacić podatek i złożyć zeznanie podatkowe SD-3.
Ważne!
Jeśli dopiero w trakcie kontroli urzędu skarbowego albo urzędu celno-skarbowego obdarowany lub spadkobierca przyzna się do majątku, który nabył w formie darowizny lub polecenia darczyńcy – to zapłaci podatek w wysokości 20% wartości tego majątku.
oprac. Paweł Huczko