Zmiany w podatku od spadków i darowizn 2022/2023. Wyższe kwoty wolne i zmienione przedziały skal podatkowych

[Aktualizacja z 13 października 2022 r.]
Rozporządzenie Ministra Finansów (którego projekt został omówiony w niniejszym artykule) zostało opublikowane bez zmian w Dz. U. z 12 października 2022 r. poz. 2084  i weszło w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia - tj. 13 października 2022 r.

Autopromocja

Kwoty zwolnione z podatku od spadków i darowizn – aktualny (do 12 października 2022 r.) stan prawny

Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się z podatku nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 9637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19 274 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami.

Kwoty niepodlegające opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn (kwoty wolne od podatku) – aktualny (do 12 października 2022 r.) stan prawny

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

9637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;

Autopromocja

Konferencja: Podatki 2025
przegląd zmian i nowelizacja przepisów w 2025 roku

Sprawdź

7276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;

4902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Skale podatkowe w podatku od spadków i darowizn – aktualny (do 12 października 2022 r.) stan prawny

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według następujących skal:

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Mechanizm waloryzacji kwot w ustawie o podatku od spadków i darowizn

Na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

- kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnione od podatku, określone w art. 4 ust. 1 pkt 5, oraz niepodlegające opodatkowaniu, określone w art. 9 ust. 1, a także

- przedziały nadwyżki kwot wartości rzeczy i praw majątkowych podlegających opodatkowaniu, określone w art. 15 ust. 1 (skale podatkowe)

podwyższa się w przypadku wzrostu cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku o ponad 6%, w stopniu odpowiadającym wzrostowi tych cen.

Wzrost cen obliczany jest na podstawie skumulowanego indeksu wskaźników kwartalnych publikowanych w komunikatach Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego ogłoszonych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” w terminie 30 dni po upływie każdego kwartału.

Kwoty wolne, kwoty niepodlegające opodatkowaniu i przedziały skal podatkowych wzrosną (jeszcze w 2022 roku) o 8,27%

Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w komunikacie z 15 lipca 2022 r.  w sprawie wskaźnika cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku w II kwartale 2022 r. (M.P. poz.708) opublikował wskaźnik cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku w II kwartale 2022 r. w stosunku do I kwartału 2022 r., który wyniósł 103,1 (wzrost cen o 3,1%).

Minister Finansów ustalił (na podstawie komunikatów Prezesa GUS w sprawie wskaźnika cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku - ogłaszanych od pierwszego kwartału 2003 r. do drugiego kwartału 2022 r.), że skumulowany indeks wskaźników wynosi 108,27 – co oznacza wzrost cen o 8,27%.

W konsekwencji Minister Finansów przygotował projekt rozporządzenia w którym znajdują się wyższe o 8,27%:

a) kwoty pieniędzy i kwoty wartości innych rzeczy zwolnionych od podatku od spadków i darowizn, określone w art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn,

b) kwoty czystej wartości rzeczy i praw majątkowych niepodlegających opodatkowaniu, określone w art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn,

c) przedziały nadwyżki kwot wartości rzeczy i praw majątkowych podlegających opodatkowaniu, określone w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (skale podatkowe).

Kwoty zwolnione z podatku od spadków i darowizn – po wejściu w życie nowego rozporządzenia

Kwoty pieniędzy lub kwoty wartości innych rzeczy zwolnione od podatku od spadków i darowizn, określone w art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zostaną ustalone w nowej wysokości:

a) do 10 434 zł – od jednego darczyńcy,

b) do 20 868 zł – od wielu darczyńców łącznie;

Kwoty niepodlegające opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn (kwoty wolne od podatku) – po wejściu w życie nowego rozporządzenia

Kwoty czystej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych niepodlegające opodatkowaniu, określone w art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zostaną ustalone w nowej wysokości:

10 434 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,

7 878 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,

5 308 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Skale podatkowe w podatku od spadków i darowizn – po wejściu w życie nowego rozporządzenia

Omawiany projekt rozporządzenia przewiduje, że (po wejściu w życie tego rozporządzenia) skale podatkowe w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zostaną ustalone w następującym brzmieniu:

Od kiedy będą stosowane nowe kwoty wolne i nowe przedziały skal podatkowych?

Przepisy omawianego rozporządzenia mają wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia z uwagi na treść art. 15 ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z tym przepisem przy ustalaniu wysokości podatku przyjmuje się kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych określone w art. 4 ust. 1 pkt 5 i w art. 9 ust. 1 tej ustawy oraz skale podatkowe określone w ust. 1 art. 15, obowiązujące w dniu powstania obowiązku podatkowego, z zastrzeżeniem ust. 4. 

Dlatego też podwyższone kwoty zwolnione z podatku i niepodlegające opodatkowaniu oraz ustalone rozporządzeniem skale podatkowe będą miały zastosowanie do przypadków, w których obowiązek podatkowy powstał od dnia następującego po opublikowania rozporządzenia w Dzienniku Ustaw.

Źródło: Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek

Jeszcze wyższe kwoty wolne od podatku od spadków i darowizn od 2023 roku - projekt sejmowej Komisja Nadzwyczajna do spraw deregulacji

W dniu 22 września 2022 r. sejmowa Komisja Nadzwyczajna do spraw deregulacji (NDR) skierowała do Marszałka Sejmu projekt ustawy o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (druk sejmowy nr 2628), w którym proponuje (jeszcze wyższą niż Minister Finansów w ww. projekcie rozporządzenia) podwyżkę kwot wolnych od podatku od spadków i darowizn. W projekcie tym Komisja proponuje podniesienie (od początku 2023 roku) tych kwot do 12-krotności, 9-krotności i 6-krotności aktualnego minimalnego wynagrodzenia za pracę (3010 zł).

Zgodnie z art. 5 tego projektu, art. 9 ust. 1 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn ma otrzymać następujące brzmienie:
„1. Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
1) 36120 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
2) 27090 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
3) 18060 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.”.

Komisja NDR podkreśla w uzasadnieniu tego projektu, że ta zmiana ma na celu urealnienie kwot wolnych od podatku przewidzianych w ustawie o podatku od spadków i darowizn. Komisja wskazała,że obecnie obowiązujące kwoty wolne obowiązują od niemal 20 lat, tj. od 1 stycznia 2003 r., kiedy to wynosiły one odpowiednio około 12- krotność, 9-krotność i 6-krotność ówczesnego minimalnego wynagrodzenia za pracę (800 zł w 2003 r.). Ten projekt został 27 września 2022 r. skierowany przez Marszałka Sejmu do pierwszego czytania na posiedzeniu Sejmu.
Omawiany projekt Komisji NDR zakłada, że nowe kwoty wolne od podatku od spadków i darowizn będą obowiązywały od 1 stycznia 2023 r.

Źródło: Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (druk sejmowy nr 2628) - przebieg procesu legislacyjnego w Sejmie.

oprac. Paweł Huczko