Zabezpieczenie zobowiązania podatkowego na majątku podatnika
Obecna sytuacja gospodarcza wywołana przez wiele czynników (m.in. pandemię, wojnę w Ukrainie czy wzrost wydatków na politykę socjalną), doprowadziła do sukcesywnego wzrostu inflacji. Wzrost cen i kosztów życia, przy zdecydowanie mniejszym wzroście płac czy dochodów, prowadzi do znacznego wyhamowania gospodarki.
W takich warunkach kasa Fiskusa robi się coraz bardziej pusta. To z kolei jest katalizatorem do podjęcia bardziej represyjnych działań wobec podatników. Efektem jest coraz częstsze dokonywanie zabezpieczeń na majątku podatników, co zdarza się już nawet w trakcie trwającej kontroli. Warto w takiej sytuacji zastanowić się, jak można dalej sprawnie funkcjonować, zapewniając sobie jednocześnie możliwość dalszego prowadzenia działalności, pomimo dokonanych zabezpieczeń i kontroli w toku.
Zabezpieczenie dobrowolne – co to takiego?
Organ prowadzą kontrole czy postępowanie podatkowe, może wydać decyzję zabezpieczającą, w której określi przybliżoną kwotę zobowiązań wraz z odsetkami za zwłokę obliczonymi na dzień wydania takiej decyzji.
Na podstawie decyzji zabezpieczającej, organ jest uprawniony do prowadzenia postępowania zabezpieczającego, w toku którego może dokonać zajęć na majątku podatnika. Najczęstszym i najwygodniejszym sposobem realizacji tych uprawnień, jest blokada rachunku bankowego, co z kolei może oznaczać dla podatnika poważne utrudnienia w prowadzeniu działalności, a w skrajnych sytuacjach prowadzić nawet do jej zakończenia.
Niemniej, w takiej sytuacji podatnik może się zwrócić do organu z wnioskiem o dokonanie zabezpieczenia kwoty podatku oraz odsetek za zwłokę wskazanych w decyzji zabezpieczającej, w inny sposób, który może być dla niego mniej dotkliwy. Umożliwi mu to dalsze prowadzenie biznesu, nie narażając go przy tym na negatywne skutki takich działań organów. Środkiem warunkującym takie działanie jest tzw. dobrowolne zabezpieczenie.
Sposoby zabezpieczenia dobrowolnego – czyli co podatnik może zaproponować organowi
Wniosek o zabezpieczenie dobrowolne musi zawierać określenie dokonania sposobu takiego zabezpieczenia. Mamy tu katalog zamknięty i podatnik może wskazać na następujące możliwości:
- gwarancja bankowa lub ubezpieczeniowa;
- poręczenie banku;
- weksel z poręczeniem wekslowym banku;
- czek potwierdzony przez krajowy bank wystawcy czeku;
- zastaw rejestrowy na prawach z papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski – według ich wartości nominalnej;
- uznanie kwoty na rachunku depozytowym organu podatkowego;
- sporządzone na piśmie, nieodwołalne upoważnienie organu podatkowego, potwierdzone przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową,
do wyłącznego dysponowania środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku lokaty terminowej.
Dokonując wyboru formy zabezpieczenia, strona powinna tę formę w sposób precyzyjny określić we wniosku dotyczącym dobrowolnego zabezpieczenia. Powinna również dołączyć do takiego wniosku dokumenty, z których wynikałoby dokonanie zabezpieczenia w wybranej formie – jak dla przykładu umowa zastawu rejestrowego, w przypadku optowania za takim sposobem zabezpieczenia we wniosku.
Przedmiotem dobrowolnego zabezpieczenia może być również należność wynikająca z decyzji nieostatecznej organu podatkowego, której nie nadano rygoru natychmiastowej wykonalności. Zatem, dysponując taką decyzją organu, podatnik także może skorzystać z omawianego wniosku.
Bez względu na to, na jakim etapie znajduje się postępowanie wymiarowe, właściwym do rozpatrzenia wniosku o zabezpieczenie jest organ podatkowy I instancji.
Prośba podatnika – priorytetem dla organu
Wniosek o dokonanie zabezpieczenie dobrowolnego wyklucza zabezpieczenie przymusowe. Zabezpieczenie dobrowolne, korzysta bowiem z pierwszeństwa przed zabezpieczeniem dokonywanym w trybie przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Jeżeli, więc został złożony wniosek o zabezpieczenie dobrowolne, to zabezpieczenie w trybie przepisów wspomnianej ustaw możliwe jest dopiero po wydaniu postanowienia o odmowie przyjęcia zabezpieczenia wnioskowanego przez podatnika.
Ponadto w przypadku, gdy wniosek o zabezpieczenie dobrowolne został złożony już po ustanowieniu zabezpieczenia w trybie przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, zakres zabezpieczenia ustanowionego w tym trybie podlega uchyleniu lub zmianie w takim zakresie, w jakim przyjęte zostało zabezpieczenie na wniosek.
Podsumowując
Jeśli podatnik otrzymał decyzję o zabezpieczeniu lub posiada decyzję organu I instancji (nieostateczną), uprzedzając działania Fiskusa może skorzystać z instytucji zabezpieczenia dobrowolnego.
W takiej sytuacji powinien złożyć wniosek, ze wskazaniem jednej z dopuszczalnych form dokonania takiego zabezpieczenia na jego majątku. Trzeba przypomnieć, że aby wniosek był skuteczny i szybko zrealizowany, powinien zawierać poza formalnymi kwestiami, informacje w zakresie właściwego udokumentowania sposobu zabezpieczenia, wybranego przez podatnika, w czym może pomóc profesjonalny pełnomocnik.
Zatem, warto podjąć uzgodnienia z organem podatkowym co do sposobu zabezpieczenia na majątku, gdyż przemyślana forma dokonania dobrowolnego zabezpieczenia, pozwala na dalsze prowadzenie działalności, wykluczając chociażby utrudnienia w zakresie przyjmowania i dokonywania płatności. Ponadto, daje to możliwość oswojenia się z nową sytuacją i zaplanowania dalszego, racjonalnego prowadzenia firmy, biorąc pod uwagę zaistniałe, jak i możliwe w przyszłości ryzyka.
Monika Wolska-Bryńska, Radca prawny, Menedżer w Zespole Postępowań w Mariański Group Kancelaria Prawno-Podatkowa Sp.k.