Kary i środki karne w przypadku przestępstw skarbowych

Kara grzywny w stawkach dziennych

Wymierzając karę grzywny, sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej. Jeżeli Kodeks karny skarbowy (dalej: kodeks) nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa – 720. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności.

Minimalne wynagrodzenie jest to wynagrodzenie za pracę ustalone na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679, z późn. zm.). Z kolei zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 września 2015 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2016 r. (Dz.U.z 2015 r. poz. 1385), od dnia 1 stycznia 2016 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1.850 zł.

Zatem w 2016 r. sąd może ustalić wysokość stawki dziennej w granicach od 61,666 zł (1/30 minimalnego wynagrodzenia) do 24.664,40 zł (400 x 1/30 minimalnego wynagrodzenia). Z kolei najniższa możliwa do orzeczenia przez sąd kara grzywny wynosi 616,66 zł (10 x najniższa stawka dzienna), natomiast najwyższa kara grzywny może wynieść 17.758.368 zł (720 x najwyższa stawka dzienna).

Instytucja odpowiedzialności posiłkowej

Za karę grzywny odpowiedzialnością posiłkową, w całości albo w części, obarcza się podmiot (osobę fizyczną, osobę prawną albo jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną), jeżeli sprawcą czynu zabronionego jest zastępca tego podmiotu prowadzący jego sprawy jako pełnomocnik, zarządca, pracownik lub działający w jakimkolwiek innym charakterze, a zastępowany podmiot odniósł albo mógł odnieść z popełnionego przestępstwa skarbowego jakąkolwiek korzyść majątkową. Instytucja ta ma na celu zabezpieczenie interesów Skarbu Państwa w sytuacji, gdy sprawca czynu zabronionego nie jest w stanie zapłacić nałożonej grzywny.

Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik

Kara ograniczenia wolności

Jeżeli przestępstwo skarbowe jest zagrożone karą pozbawienia wolności, sąd może orzec zamiast niej karę ograniczenia wolności, w szczególności jeżeli orzeka równocześnie środek karny. Sąd może także wymierzyć karę grzywny grożącą za to przestępstwo obok kary pozbawienia wolności.

Do określenia wymiaru kary ograniczenia wolności stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu karnego. Polega ona na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne lub potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd.

W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany obowiązany jest do niezmieniania  bez zgody sądu miejsca stałego pobytu i udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 2 lata, a wymierza się ją w miesiącach i latach.

Zobacz: Sprawy karne

Kara pozbawienia wolności

Jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, kara pozbawienia wolności trwa najkrócej 5 dni, najdłużej – 5 lat, a wymierza się ją w dniach, miesiącach i latach.

Zaniechanie ukarania sprawcy przestępstwa lub wykroczenia skarbowego

Środki karne

Środkami karnymi są:

1) dobrowolne poddanie się odpowiedzialności (więcej informacji w artykule: Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności karnej skarbowej);

2) przepadek przedmiotów;

3) ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów;

4) przepadek korzyści majątkowej;

5) ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej;

6) zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, wykonywania określonego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska;

7) podanie wyroku do publicznej wiadomości;

8) pozbawienie praw publicznych;

9) środki związane z poddaniem sprawcy próbie:

a) warunkowe umorzenie postępowania karnego,

b) warunkowe zawieszenie wykonania kary,

c) warunkowe zwolnienie.

Przepadek przedmiotów

Przepadek przedmiotów dotyczy przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa skarbowego, narzędzia lub inne przedmioty stanowiące mienie ruchome, które służyło lub było przeznaczone do popełnienia przestępstwa skarbowego, opakowanie oraz przedmioty połączone z przedmiotem przestępstwa skarbowego w taki sposób, że nie można dokonać ich rozłączenia bez uszkodzenia któregokolwiek z tych przedmiotów oraz przedmioty, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione.

Przedmioty objęte przepadkiem przechodzą na własność Skarbu Państwa z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia (więcej na ten temat: Przepadek przedmiotów w prawie karnym skarbowym cz. 1).

Ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów

W razie niemożności orzeczenia w całości albo w części przepadku, gdy przedmiot został zniszczony, zgubiony, ukryty lub z innych przyczyn faktycznych lub prawnych nie może być objęty w posiadanie, sąd orzeka środek karny ściągnięcia równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów, chyba że przepadek dotyczy przedmiotów, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione.

Przepadek korzyści majątkowej

Jeżeli sprawca osiągnął z popełnienia przestępstwa skarbowego, chociażby pośrednio, korzyść majątkową niepodlegającą przepadkowi przedmiotów, sąd orzeka środek karny przepadku tej korzyści. Jeżeli nie można orzec przepadku korzyści majątkowej, orzeka się środek karny ściągnięcia jej równowartości pieniężnej.

W razie skazania za przestępstwo skarbowe, z którego popełnienia sprawca osiągnął, chociażby pośrednio, korzyść majątkową dużej wartości, uważa się, że mienie, które sprawca objął we władanie lub do którego uzyskał jakikolwiek tytuł w czasie popełnienia przestępstwa skarbowego lub po jego popełnieniu, do chwili wydania chociażby nieprawomocnego wyroku, stanowi korzyść majątkową uzyskaną z popełnienia przestępstwa skarbowego, chyba że sprawca lub inna zainteresowana osoba przedstawi dowód przeciwny.

Zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, wykonywania określonego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska

Zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej oraz pozbawienie praw publicznych można orzec tylko wtedy, gdy kodeks tak stanowi na przykład gdy podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, a także kto naraża finanse publiczne na uszczuplenie poprzez nienależną wypłatę, pobranie lub niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie dotacji lub subwencji.

Podstawa prawna:

- ustawa z dnia 10 września 1999 r.- Kodeks karny skarbowy (ostatnia zmiana: Dz.U. z 2016 r., poz. 1228)

- ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz.U. 2016 poz. 1137)