Zaniechanie ukarania sprawcy przestępstwa lub wykroczenia skarbowego

Instytucja „czynnego żalu”

Szczególnie istotna dla sprawców przestępstw skarbowych lub wykroczeń skarbowych jest instytucja tzw. „czynnego żalu" unormowana w art. 16 Kodeksu karnego skarbowego (kks). Zgodnie z tym przepisem, nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe ten, kto po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu. Przepis ten ma jednak zastosowanie tylko wtedy, gdy w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną uszczuploną popełnionym czynem zabronionym. Jeżeli czyn zabroniony nie polega na uszczupleniu tej należności, a orzeczenie przepadku przedmiotów jest obowiązkowe, sprawca powinien złożyć te przedmioty, natomiast w razie niemożności ich złożenia - uiścić ich równowartość pieniężną.

Należy przy tym zauważyć, iż przedmiotowe zawiadomienie jest bezskuteczne, jeżeli zostało złożone:

1) w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego,

2) po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.

Uprawnienia organów skarbowych podczas czynności sprawdzających

Jednocześnie instytucja tzw. „czynnego żalu" nie może być stosowana wobec sprawcy, który:

1) kierował wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego,

2) wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, polecił jej wykonanie ujawnionego czynu zabronionego,

3) zorganizował grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego albo taką grupą lub związkiem kierował, chyba że przedmiotowego zawiadomienia dokonał ze wszystkimi członkami grupy lub związku,

4) nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o ten czyn zabroniony.

Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności

Zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności może udzielić sąd, jeżeli wina sprawcy i okoliczności popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a jednocześnie:

1) uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną, jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie tej należności;

2) sprawca uiścił kwotę odpowiadającą co najmniej najniższej karze grzywny grożącej za dany czyn zabroniony;

3) sprawca wyraził zgodę na przepadek przedmiotów co najmniej w takim zakresie, w jakim ten przepadek jest obowiązkowy, a w razie niemożności złożenia tych przedmiotów – uiścił ich równowartość pieniężną;

4) uiszczono co najmniej zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania.

Zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności jest niedopuszczalne w sytuacji, gdy:

1) przestępstwo skarbowe zagrożone jest karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności;

2) przestępstwo skarbowe zagrożone tylko karą grzywny popełniono w warunkach określonych w art. 37 § 1 kks ( czyli m. in. gdy popełnia umyślnie przestępstwo skarbowe, powodując uszczuplenie należności publicznoprawnej dużej wartości albo popełnia umyślnie przestępstwo skarbowe, a wartość przedmiotu czynu zabronionego jest duża lub uczynił sobie z popełniania przestępstw skarbowych stałe źródło dochodu) lub art. 38 § 2 kks (nadzwyczajne obostrzenie kary);

Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik

3) zgłoszono interwencję co do przedmiotu podlegającego przepadkowi, chyba że zostanie ona cofnięta przez interwenienta do czasu wniesienia aktu oskarżenia do sądu.

Jeżeli sąd udzieli zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, równocześnie orzeka:

1) tytułem kary grzywny kwotę uiszczoną przez sprawcę;

2) przepadek przedmiotów tylko w takich granicach, w jakich sprawca wyraził na to zgodę, a w razie niemożności ich złożenia – uiścił ich równowartość pieniężną.

Należy dodać, że prawomocny wyrok o zezwoleniu na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności nie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego, a uiszczenie określonej kwoty tytułem kary grzywny za przestępstwo skarbowe w drodze dobrowolnego poddania się odpowiedzialności nie stanowi przesłanki recydywy skarbowej określonej w art. 37 § 1 pkt 4 kks.

Zobacz: Sprawy karne