Strona główna » Księgowość » Podatki » Urząd Skarbowy » Kontrola skarbowa » Zaniechanie ukarania sprawcy przestępstwa lub wykroczenia skarbowego

Zaniechanie ukarania sprawcy przestępstwa lub wykroczenia skarbowego

19 września 2016, 09:39

Dołącz do grona ekspertów

Katarzyna Różaniecka

Zaniechanie ukarania sprawcy przestępstwa lub wykroczenia skarbowego /Fot. Fotolia

Fotolia

Mimo wypełnienia kodeksowych znamion przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego nie zawsze dochodzi do ukarania sprawcy. Kodeks karny skarbowy wymienia przypadki, gdy następuje takie zaniechanie, a mianowicie w sytuacji stwierdzenia czynnego żalu, dobrowolnego poddania się odpowiedzialności, złożenia korekty deklaracji podatkowej lub odstąpienia przez sąd od wymierzenia kary.

Instytucja „czynnego żalu”

Szczególnie istotna dla sprawców przestępstw skarbowych lub wykroczeń skarbowych jest instytucja tzw. „czynnego żalu" unormowana w art. 16 Kodeksu karnego skarbowego (kks). Zgodnie z tym przepisem, nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe ten, kto po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu. Przepis ten ma jednak zastosowanie tylko wtedy, gdy w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną uszczuploną popełnionym czynem zabronionym. Jeżeli czyn zabroniony nie polega na uszczupleniu tej należności, a orzeczenie przepadku przedmiotów jest obowiązkowe, sprawca powinien złożyć te przedmioty, natomiast w razie niemożności ich złożenia - uiścić ich równowartość pieniężną.

Należy przy tym zauważyć, iż przedmiotowe zawiadomienie jest bezskuteczne, jeżeli zostało złożone:

1) w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego,

2) po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.

Uprawnienia organów skarbowych podczas czynności sprawdzających

Jednocześnie instytucja tzw. „czynnego żalu" nie może być stosowana wobec sprawcy, który:

1) kierował wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego,

2) wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, polecił jej wykonanie ujawnionego czynu zabronionego,

3) zorganizował grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego albo taką grupą lub związkiem kierował, chyba że przedmiotowego zawiadomienia dokonał ze wszystkimi członkami grupy lub związku,

4) nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o ten czyn zabroniony.

Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności

Zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności może udzielić sąd, jeżeli wina sprawcy i okoliczności popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a jednocześnie:

1) uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną, jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie tej należności;

2) sprawca uiścił kwotę odpowiadającą co najmniej najniższej karze grzywny grożącej za dany czyn zabroniony;

3) sprawca wyraził zgodę na przepadek przedmiotów co najmniej w takim zakresie, w jakim ten przepadek jest obowiązkowy, a w razie niemożności złożenia tych przedmiotów – uiścił ich równowartość pieniężną;

4) uiszczono co najmniej zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania.

Zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności jest niedopuszczalne w sytuacji, gdy:

1) przestępstwo skarbowe zagrożone jest karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności;

2) przestępstwo skarbowe zagrożone tylko karą grzywny popełniono w warunkach określonych w art. 37 § 1 kks ( czyli m. in. gdy popełnia umyślnie przestępstwo skarbowe, powodując uszczuplenie należności publicznoprawnej dużej wartości albo popełnia umyślnie przestępstwo skarbowe, a wartość przedmiotu czynu zabronionego jest duża lub uczynił sobie z popełniania przestępstw skarbowych stałe źródło dochodu) lub art. 38 § 2 kks (nadzwyczajne obostrzenie kary);

Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik

3) zgłoszono interwencję co do przedmiotu podlegającego przepadkowi, chyba że zostanie ona cofnięta przez interwenienta do czasu wniesienia aktu oskarżenia do sądu.

Jeżeli sąd udzieli zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, równocześnie orzeka:

1) tytułem kary grzywny kwotę uiszczoną przez sprawcę;

2) przepadek przedmiotów tylko w takich granicach, w jakich sprawca wyraził na to zgodę, a w razie niemożności ich złożenia – uiścił ich równowartość pieniężną.

Należy dodać, że prawomocny wyrok o zezwoleniu na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności nie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego, a uiszczenie określonej kwoty tytułem kary grzywny za przestępstwo skarbowe w drodze dobrowolnego poddania się odpowiedzialności nie stanowi przesłanki recydywy skarbowej określonej w art. 37 § 1 pkt 4 kks.

Zobacz: Sprawy karne

Zaniechanie ukarania w skutek złożenia korekty deklaracji podatkowej

Kolejna instytucja związana z zaniechaniem ukarania sprawcy uregulowana została w art. 16a kks. Przepis ten stanowi, iż nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną, w rozumieniu przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa lub ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2011 r. Nr 41, poz. 65, z późn. zm.), korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie.

Odstąpienie od wymierzenia kary

Ostatnia instytucja odnoszącą się do zaniechania ukarania sprawcy jest związana z możliwością odstąpienia przez sąd od wymierzenia kary.

Zgodnie z art. 19 § 1 kks sąd może odstąpić od wymierzenia kary, co jednak nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu środka karnego, jeżeli zachodzą warunki jego orzeczenia i cele kary zostaną przez ten środek spełnione, w szczególności w wypadkach przewidzianych w Kodeksie.

Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności karnej skarbowej

Ponadto sąd może odstąpić od wymierzenia kary:

1) za przestępstwa skarbowe - zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat lub karą łagodniejszą, gdy stopień społecznej szkodliwości popełnionego czynu nie jest znaczny (przepisu tego nie stosuje się do sprawcy przestępstwa skarbowego popełnionego w warunkach nadzwyczajnego obostrzenia kary),

2) za wykroczenia skarbowe - w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie, biorąc pod uwagę charakter i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz jego zachowanie się po popełnieniu tego wykroczenia.

Podstawa prawna:

- ustawa z dnia 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy (ostatnia zmiana: Dz.U. z 2016 r., poz. 1228)

Chcesz dowiedzieć się więcej, sięgnij po nasze publikacje