Instytucja dobrowolnego poddania się odpowiedzialności przez podatnika

Jednak nie każdy może skorzystać z dobrowolnego poddania się odpowiedzialności. Z dobrodziejstwa omawianej instytucji mogą skorzystać osoby, które spełniają szereg przesłanek, o których mowa w art. 17 § 1 Kodeksu karnego skarbowego (dalej „KKS”). Wskazuje on, że dla zastosowania dobrowolnego poddania się zastosowania:

- wina sprawcy nie może budzić wątpliwości, oraz

- okoliczności popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego nie mogą budzić wątpliwości.

Przestępstwa i wykroczenia skarbowe jako formy czynów zabronionych

Te dwie przesłanki są najważniejsze i dopiero po ich stwierdzeniu (oraz niewystąpieniu przesłanek negatywnych, o których będzie mowa niżej), można rozpatrzeć pozostałe. A są to:

- uiszczenie w całości wymagalnej należności publicznoprawnej, jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie tej należności,

- uiszczenie przez sprawcę kwoty odpowiadającej co najmniej najniższej karze grzywny grożącej za dany czyn zabroniony,

- wyrażenie przez sprawcę zgody na przepadek przedmiotów co najmniej w takim zakresie, w jakim ten przepadek jest obowiązkowy, a w razie niemożności złożenia tych przedmiotów – uiszczenie ich równowartości pieniężnej,

- uiszczenie co najmniej zryczałtowanej równowartości kosztów postępowania.

Jednakże, jak już wspomniano, nie każdej osobie można udzielić zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. Przesłanki negatywne określa art. 17 § 2 KKS. Udzielenie takiego zezwolenia (na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności) jest niedopuszczalne, jeżeli:

- przestępstwo skarbowe zagrożone jest karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności,

- przestępstwo skarbowe zagrożone tylko karą grzywny popełniono w warunkach, kiedy sąd stosuje nadzwyczajne obostrzenie kary (sytuacje te są wymienione w art. 37 § 1 i 38 § 2 KKS),

- zgłoszono interwencję co do przedmiotu podlegającego przepadkowi (sytuacja ta nie ma zastosowania, jeśli zostanie ona cofnięta przez interwenienta do czasu wniesienia aktu oskarżenia do sądu).

Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik

Finansowy organ postępowania przygotowawczego ma obowiązek pouczyć sprawcę przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego o prawie złożenia wniosku o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności przed jego pierwszym przesłuchaniem. Sprawca może zgłosić organowi wniosek o zezwolenie, ale tylko przed wniesieniem przez organ aktu oskarżenia. Warto jeszcze dodać, że jeśli sprawca ukończył 17 lat, ale nie ma ukończonych 18, taki wniosek w jego imieniu może zgłosić przedstawiciel ustawowy. Wniosek można zgłosić na piśmie, albo ustnie do protokołu.

Dodatkowo przy składaniu wniosku o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, należy także, według art. 143 §1 KKS, łącznie uiścić:

- należność publicznoprawną, jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie tej należności, chyba że do chwili zgłoszenia wniosku ta wymagalna należność została w całości uiszczona,

- tytułem kary grzywny kwotę odpowiadającą co najmniej jednej trzeciej minimalnego wynagrodzenia, a za wykroczenie skarbowe - kwotę odpowiadającą co najmniej jednej dziesiątej tego wynagrodzenia,

- co najmniej zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania.

Jednakże, jeśli za czyn zabroniony, o który toczy się postępowanie, przewidziane jest obowiązkowe orzeczenie o przepadku przedmiotów, sprawca przy składaniu wniosku jest obowiązany wyrazić zgodę na przepadek tych przedmiotów, a jeśli nie jest w stanie złożyć tych przedmiotów – jest obowiązany uiścić ich równowartość pieniężną (art. 143 § 2 KKS).

Jeśli wniosek nie spełnia wymogów formalnych organ wzywa osobę, która złożyła wniosek, do usunięcia takiego braku lub braków w terminie 7 dni. Jeśli osoba uzupełni braki w terminie, wniosek wywołuje skutki od dnia jego wniesienia. W przeciwnym wypadku, wniosek uznaje się za bezskuteczny (art. 143a KKS).

Kary i środki karne w przypadku przestępstw skarbowych

Jeśli sprawca przestępstwa lub wykroczenia skarbowego wystąpi o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, finansowy organ postępowania przygotowawczego może zamiast aktu oskarżenia wnieść niezwłocznie do sądu wniosek o udzielenie takiego zezwolenia (art. 145 § 1 KKS). Reszta zależy już tylko od orzeczenia sądu.

Reasumując, można stwierdzić, że skorzystanie przez podatnika (który wie, że nie uniknie odpowiedzialności karnej skarbowej) z opisanej instytucji jest warte rozważenia ponieważ pozwala ona zaoszczędzić czas oraz umożliwia uniknąć zamieszczenia adnotacji o skazaniu w Krajowym Rejestrze Karnym.

Autor: Michał Zdanowski, Konsultant podaktowy w Russell Bedford Poland

Artykuł pochodzi z RB Magazine wydawanego przez Russell Bedford