Luka w VAT i powszechne wyłudzenia podatkowe
Rząd szacuje, że luka VAT (różnica między szacowanymi a faktycznymi wpływami z VAT do budżetu państwa) w Polsce w 2013 r. wyniosła ok. 42,5 mld zł. Według wyliczeń jednej z firm doradczych w tym samym roku utracone dochody VAT z powodu szarej strefy wyniosły 24 mld zł. Drugim istotnym komponentem luki VAT w Polsce są wyłudzenia podatkowe.
Zakładając, że w Polsce udział wyłudzeń podatkowych w całkowitej luce VAT jest taki sam jak przeciętnie w Unii Europejskiej, można oszacować ich wartość w 2013 r. na poziomie ok. 15,3 mld zł. Od 1 stycznia 2015 r. dzięki działaniom kontroli skarbowej stwierdzono uszczuplenie wpływów budżetowych na kwotę ok. 19,8 mld zł w wyniku tylko wyłudzeń podatku VAT. Stąd konieczność pilnego i zdecydowanego przeciwdziałania popełnianiu przestępstw skarbowych, w szczególności w zakresie VAT, a także innych przestępstw z nimi związanych (np. polegających na wystawianiu pustych faktur). Nawet częściowe ograniczenie wyłudzeń VAT może istotnie poprawić sytuację finansów publicznych w Polsce.
Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz
Po co jest potrzebna nowa ustawa
Jak wskazuje rząd, istotą planowanej ustawy jest przeciwdziałanie wyłudzeniom skarbowym oraz ułatwienie bankom oraz spółdzielczym kasom oszczędnościowo kredytowym (SKOK) wywiązywanie się z już istniejących obowiązków przeciwdziałania określonym przestępstwom (art. 106 Prawa bankowego oraz art. 15 ustawy o SKOK) oraz zawiadamiania o przestępstwach w tym o charakterze skarbowym (art. 106a Prawa bankowego oraz art. 16 ustawy o SKOK).
Nastąpi to m. in. poprzez analizy ryzyka wykorzystania sektora bankowego do wyłudzeń skarbowych na podstawie obiektywnych kryteriów ustawowych. Szef KAS będzie wykorzystywał wyniki tych analiz (nie zawierające tajemnicy bankowej) oraz inne informacje będące na podstawie istniejących procedur w posiadaniu organów KAS w celu stwierdzenia, czy faktycznie istnieje ryzyko związane z wykorzystaniem sektora bankowego do wyłudzeń skarbowych. W razie wątpliwości będzie mógł podjąć dalsze działania, na przykład zażądać dodatkowych informacji.
Ponadto ustawa ma wprowadzić obowiązek ujawniania listy podmiotów skreślonych z rejestru VAT w celu udostępnienia wszystkim przedsiębiorcom informacji o aktywnych podatnikach VAT, w celu umożliwienia im uniknięcia przyjęcia faktury wystawionej przez podmiot niezarejestrowany jako podatnik VAT. Ustawa przewiduje szereg przepisów o charakterze technicznym umożliwiających wykonywanie tych zadań.
Cele ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywania sektora finansowego dla wyłudzeń skarbowych
Celem tej nowej ustawy jest przeciwdziałanie wykorzystywaniu przez zorganizowane grupy przestępcze (art. 258 kk) działalności banków lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami VAT i przestępstwami z nimi związanych. Cel ustawy będzie realizowany poprzez wymianę informacji i współpracę pomiędzy organami KAS a izbą rozliczeniową w rozumieniu art. 67 ustawy – Prawo bankowe oraz bankami i spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi. Informacje będą przetwarzane w systemie teleinformatycznym izby rozliczeniowej w rozumieniu art. 67 Prawa bankowego. Będą to wyłącznie informacje dotyczące rachunków przedsiębiorców.
Efektem wymiany informacji będzie wynik analizy ryzyka, który będzie stanowił jedną z przesłanek do podjęcia działań przez organy Krajowej Administracji Skarbowej. Wynik analizy ryzyka będzie także przekazywany bankom i spółdzielczym kasom oszczędnościowo-kredytowym w celu realizacji ich ustawowych obowiązków.
Powierzenie izbie rozliczeniowej, o której mowa w art. 67 ustawy - Prawo bankowe, przetwarzania danych wiąże się z zapewnieniem najwyższego poziomu bezpieczeństwa tych danych. Zgodnie z profilem prowadzonej działalności KIR SA dostarcza usług rozliczeniowych o najwyższych parametrach w zakresie niezawodności i bezpieczeństwa. Wprowadzenie analizy rachunków będzie dzięki temu miało charakter sektorowy, tj. obejmie rachunki prowadzone w bankach i SKOK-ach, żeby nie wprowadzać możliwości „arbitrażu regulacyjnego” tj. poszukiwania najsłabszego ogniwa w systemie.
Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM
Szczegóły projektowanej ustawy
Aktualnie przewiduje się, że w ustawie o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywania sektora finansowego dla wyłudzeń skarbowych znajdą się następujące rozwiązania:
1) przetwarzanie automatyczne w systemie teleinformatycznym izby rozliczeniowej w rozumieniu art. 67 Prawa bankowego danych przedsiębiorców w celu dokonywania analizy ryzyka wykorzystywania banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do popełniania przestępstw skarbowych, w szczególności wyłudzeń VAT przez zorganizowane grupy przestępcze (art. 258 kk) oraz przestępstw z nimi związanych (np. wystawianie pustych faktur) oraz automatyczne przekazywanie informacji o wynikach analizy ryzyka (nr rachunku i procentowy wskaźnik ryzyka); zapewnienie najwyższego poziomu bezpieczeństwa przetwarzanych danych,
2) nałożenie na banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe obowiązku przekazywania izbie rozliczeniowej informacji stanowiących odpowiednio tajemnicę bankową lub tajemnicę zawodową SKOK dotyczących rachunków przedsiębiorców w celu dokonywania analizy ryzyka,
3) zapewnienie izbie rozliczeniowej stałego, automatycznego dostępu do danych z Centralnego Rejestru Podmiotów - Krajowej Ewidencji Podatników (CRP KEP) nie stanowiących tajemnicy skarbowej, w tym znajdujących się w CRP KEP danych z KRS i CEIDG w celu dokonywania analizy ryzyka,
4) przekazywanie przez izbę rozliczeniową wyników analizy ryzyka:
a) bankom i spółdzielczym kasom oszczędnościowo-kredytowym w zakresie dotyczącym przedsiębiorcy, dla którego bank lub kasa prowadzi lub zamierza prowadzić rachunek w celu realizacji obowiązków ustawowych (m. in. obowiązki z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, analiza ryzyka operacyjnego),
b) Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej oraz na wniosek innym uprawnionym organom (np. służbom specjalnym); uprawnienie Szefa KAS do uzyskania na wniosek dodatkowych informacji związanych z wykonaną analizą ryzyka,
5) określenie:
a) zakresu danych przekazywanych przez banki i SKOKi w celu dokonywania analizy ryzyka,
b) kryteriów istotnych przy dokonywaniu analizy ryzyka (ekonomiczne, geograficzne, przedmiotowe, behawioralne, powiązań),
c) zasad kontroli wypełniania obowiązków przez izbę rozliczeniową oraz banki i SKOki (sprawuje Szef Krajowej Administracji Skarbowej, odpowiednie stosowanie przepisów o kontroli celno-skarbowej),
d) zasad blokady rachunku przedsiębiorcy m. in w związku z wynikiem analizy ryzyka,
e) terminów przesłania danych inicjalnych i zmienianych do systemu teleinformatycznego izby rozliczeniowej.
6) prowadzenie elektronicznie wykazów podmiotów, które nie zostały zarejestrowane jako podatnicy VAT lub zostały wykreślone z rejestru z urzędu bez konieczności zawiadamiania tego podmiotu; wykazy będą udostępniane w BIP MF.
Źródło: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów