Ponadto, aby można było mówić o uchybieniu terminu, musi on rozpocząć swój bieg np. poprzez upłynięcie daty, po której dokonanie czynności jest w ogóle możliwe.
Często momentem, od którego termin rozpoczyna swój bieg jest doręczenie pisma od właściwego organu. Jeśli doręczenie nie było skuteczne - tzn. osoba zainteresowana z nie swojej winy nie otrzymała pisma, to bieg się nie rozpocznie.
Regulacje dotyczące przywrócenia terminu znajdują się w art. 162- 164 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (Dz.U.2005.8.60 ze zmianami), zwana dalej ordynacją
Przywrócenie terminu w postępowaniu podatkowym - warunki
1. Aby przywrócić termin do dokonania czynności, należy złożyć odpowiedni wniosek w tej sprawie. Wniosek o przywrócenie terminu powinna złożyć osoba zainteresowana, czyli osoba, która uchybiła danemu terminowi. Może nią strona, świadek lub biegły.
Naczelny Sąd Administracyjny (do 2003.12.31) w Poznaniu w wyroku z dnia 18 czerwca 1998 roku (sygnatura I SA/ Po 1911/97) orzekł, że Organy administracyjne nie mogą bez wyraźnego wniosku zainteresowanego przywrócić terminu do dokonania określonej czynności.
Organ postępowania nie ma obowiązku informowania strony o prawie do wniesienia przez nią wniosku o przywrócenie terminu. Podkreślił to również Naczelny Sąd Administracyjny (do 2003.12.31 w Poznaniu) w wyroku z dnia 29 października 1996 (sygnatura I SA/Po 233/ 96) Trudno wymagać, aby organ podatkowy z własnej inicjatywy pouczał stronę o przysługującym jej prawie wniesienia prośby o przywrócenie terminu, tym bardziej, że na tym etapie postępowania nie była temu organowi znana data ustania przyczyny uchybienia terminu.
Wyjątek mogą stanowić szczególne sytuacje, dotyczące przedmiotu postępowania lub cech strony (np. nie ma ona podstawowej wiedzy o przepisach prawa).
Polecamy: Doręczenia w postępowaniu podatkowym
Polecamy: Jak radzić sobie w postępowaniu podatkowym?
2. Wniosek należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia, kiedy ustały przyczyny uchybienia terminowi (przyczyną może być zarówno kataklizm, wypadek samochodowy, który spowodował nagły pobyt w szpitalu, powódź jak i usprawiedliwione działanie w subiektywnym przeświadczeniu, że czynność dokonywana jest w terminie).
Zatem, jeśli strona uzyska informację, że nie dokonała czynności w wyznaczonym terminie, to dniem, od którego należy liczyć siedmiodniowy termin do wniesienia wniosku, jest dzień uzyskania tej informacji.
Termin ten powinien być bezsporny, jeśli jego uchybienie nastąpiło z powodu niewiedzy o wydaniu decyzji, dla której dany termin jest przewidziany (np. decyzji, dla której termin na odwołanie się od niej wynosi 7 dni).
3. We wniosku trzeba uprawdopodobnić, że niedotrzymanie terminu wynikło z przyczyn niezależnych od woli i wiedzy podatnika (strony), które istniały cały czas, aż do wniesienia wniosku o przywrócenie terminu. Uprawdopodobnienie (uwiarygodnienie) oznacza, strona nie musi przedstawiać dowodu, ale środek, który taki dowód może zastąpić (dający prawdopodobieństwo istnienia danego faktu).
Brak dokonania czynności przez stronę w wyznaczonym terminie będzie niezawiniony, gdy przyczyną tego było pojawienie się przeszkody nie do przezwyciężenia.
Strona nie poniesie winy np. w przypadku, gdy udowodni, że pismo zostało jej nieprawidłowo doręczone, nagłej choroby, wystąpienia zakłóceń w wysyłaniu podania złożonego za pomocą środków komunikacji elektronicznej (poczta elektroniczna).
Niedbalstwo czy brak staranności w postępowaniu danej osoby (np. w zapoznaniu się z treścią pouczeń zawartych w doręczonych decyzjach, popełnienia pomyłki przy wyliczaniu upływu terminu) świadczy o jej winie. Strona powinna działać w tych sprawach z ‘należytą starannością’.
Z orzeczeń sądów wynika, że samo posiadanie zwolnienia lekarskiego nie powoduje, że dana osoba nie ponosi winy. Podobnie nieskuteczne będzie powoływanie się na przyczynienie się osoby trzeciej do powstania zwłoki, trudności w prowadzeniu działalności gospodarczej i inwestycyjnej, pomoc żonie w prowadzeniu firmy, kłopoty w kontaktowaniu się z doradcą podatkowym, nieprawidłowości organizacyjne, nieznajomość prawa czy niemożność odnalezienia w terminie stosownego dokumentu.
Sąd oceniając pod tym względem zachowanie strony bierze pod uwagę obiektywne czynniki np. okoliczności faktyczne niedokonania danej czynności. Wobec profesjonalnego pełnomocnika strony (np. radca prawny) kryteria należytej staranności są wyższe.
4. Wraz ze złożeniem wniosku trzeba wykonać czynność, dla której był określony termin (tzn. wraz ze złożeniem wniosku lub w czasie 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi). Oznacza to, że jeżeli uchybiony termin był wyznaczony dla wniesienie odwołania, to razem z wnioskiem należy złożyć odwołanie.
Polecamy: Przywracanie terminów - postępowanie podatkowe
Polecamy: Czy podatnik ponosi odpowiedzialność za zaniedbanie swoich pracowników?
Niedopełnienie tego wymogu powoduje brak formalny podania. Wtedy organ podatkowy właściwy do rozpoznania odwołania powinien wezwać stronę do usunięcia takiego braku w terminie 7 dni. Jeżeli strona nie uzupełni braku, to podanie nie zostanie rozpatrzone.
Organ właściwy do rozpatrzenia wniosku
Jeśli chodzi o sprawy dotyczące przywrócenia terminu, to właściwy do rozpatrzenia wniosku jest organ podatkowy, który prowadzi postępowanie (sprawę w danej instancji) i wobec którego dokonywana byłaby czynność, dla której uchybiono terminu. Bez znaczenia jest to, czy postępowanie odbywa się przed organem pierwszej, czy drugiej instancji.
Organ po rozpatrzeniu wniosku wydaje postanowienie, w którym może odrzucić wniosek (uznające go bezzasadnym) lub go uwzględnić. Od wydanego postanowienia można złożyć zażalenie.
Wyjątkiem jest sytuacja, gdy wniosek o przywrócenie terminu dotyczył terminu dla złożenia zażalenia lub odwołania. W tym przypadku postanawia ostatecznie organ podatkowy właściwy do rozpatrzenia odwołania lub zażalenia. Na postanowienie organu odwoławczego odmawiające przywrócenia terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia przysługuje skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 19 listopada 2009 roku (sygnatura I SA/Gd478/09) orzekł, że W przypadku wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania, organ nie może uzależniać swojego rozstrzygnięcia od oceny prawidłowości zaskarżonej spóźnionym odwołaniem decyzji.
Wstrzymanie wykonania decyzji lub postanowienia
Z powodu niedokonania danej czynności w terminie (np. wniesienia odwołania, zażalenia na wydaną decyzję), decyzja stanie się ostateczna i zostanie wykonana, co może wiązać się z negatywnymi konsekwencjami dla strony. W związku z tym, podatnikowi przysługuje prawo do żądania, aby wykonanie decyzji zostało wstrzymane.
Wstrzymanie decyzji może nastąpić tylko na wniosek strony.
Jednak możliwe jest wstrzymanie wykonania tylko aktów administracyjnych (decyzji i postanowień), które można zaskarżyć poprzez wniesienie odwołania lub zażalenia. Jeśli od danego aktu nie można się odwołać, to również nie można żądać, aby jego wykonanie zostało wstrzymane.
O wstrzymaniu wykonania postanowienia lub decyzji orzeka organ pierwszej instancji, wedle własnego uznania, ale może wziąć pod uwagę wszelkie racje i powody wskazane przez stronę. Organ wydaje w tym celu postanowienie, na które nie przysługuje zażalenie.
Zgodnie z art. 214 ordynacji, termin uważa się za zachowany, gdy strona została błędnie pouczona co do prawa odwołania, wniesienia powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego albo wówczas gdy takiego pouczenia nie zastosowano. Strona nie musi wtedy składać wniosku o przywrócenie terminu, który w takim przypadku nie biegnie.