Takie stanowisko wyraził Trybunał Sprawiedliwości UE w postanowieniu z 21 czerwca 2016 r. (sygn. C‑393/15).
Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz
Oddział Spółki, zarejestrowany w Polsce na potrzeby podatku VAT, produkował na rzecz słowackiej spółki, w ramach wewnętrznych transakcji (niepodlegających opodatkowaniu podatkiem VAT) elementy oprogramowania, sprzedawane przez Spółkę na terytorium Słowacji, gdzie Spółka ta uiszczała należny podatek VAT. Ponadto sporadycznie dokonywał wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów i usług, a także podlegających opodatkowaniu dostaw towarów i świadczeń usług w Polsce.
Organ podatkowy odmówił prawa do odliczenia VAT argumentując, że z braku czynności opodatkowanych na terytorium RP polski oddział nie mógł odliczyć na podstawie art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT kwoty podatku naliczonego.
WSA w Krakowie uwzględnił skargę polskiego oddziału i uchylił ową decyzję. Organ podatkowy wniósł od tego wyroku skargę kasacyjną do NSA, które zwróciło się z pytaniem prejudycjalnym do TSUE.
Polecamy: Biuletyn VAT
NSA podkreślił, że rozstrzygnięcie sporu zależy od kwestii, czy art. 169 lit. a) dyrektywy 2006/112 ma charakter autonomiczny w stosunku do art. 168 tej dyrektywy, czyli pozwala na odliczenie podatku naliczonego na terytorium państwa członkowskiego, w którym podatnik ponosi wydatki, niezależnie od tego, czy podatnik ten dokonuje czynności opodatkowanych w tym państwie, czy – wręcz przeciwnie – ma charakter akcesoryjny względem prawa do odliczenia z art. 168, co oznacza, że art. 169 lit. a) ma zastosowanie do podatnika, który prowadzi część swojej opodatkowanej działalności poza terytorium wspomnianego państwa członkowskiego.
Prawo odliczenia podatku VAT
W postanowieniu TSUE przypomniał, że ustanowiony w dyrektywie 2006/112 system odliczeń ma na celu całkowite uwolnienie przedsiębiorcy od ciężaru podatku VAT należnego lub zapłaconego w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Wspólny system podatku VAT ma zapewnić całkowitą neutralność działalności gospodarczej w zakresie obciążeń podatkowych, bez względu na jej cel i rezultaty, pod warunkiem że ona sama podlega co do zasady opodatkowaniu podatkiem VAT.
Trybunał podkreślił przy tym, że prawo do odliczenia stanowi integralną część mechanizmu podatku VAT i nie może co do zasady podlegać ograniczeniu.
Art. 169 lit. a) w związku z art. 170 lit. a) dyrektywy 2006/112 stanowi, że każdy podatnik ma prawo do odliczenia lub zwrotu podatku VAT w stopniu, w jakim towary lub usługi, w odniesieniu do których podatek ten został naliczony, są wykorzystywane do transakcji związanych z działalnością gospodarczą, dokonywanych poza terytorium państwa członkowskiego, w którym podatek był należny lub został zapłacony, w odniesieniu do których to transakcji podatek VAT podlegałby odliczeniu, gdyby zostały one dokonane na terytorium tego państwa członkowskiego
W takich okolicznościach art. 169 lit. a) i art. 170 owej dyrektywy tworzą ramy prawne, na mocy których rozróżnienie między przypadkami dającymi prawo do odliczenia podatku VAT a tymi dającymi prawo do zwrotu tego podatku zależy wyłącznie od miejsca siedziby podatnika.
Sposób odzyskania podatku VAT zależy od siedziby podatnika
W odniesieniu do sposobu odzyskania podatku VAT istnieją wyłącznie dwie kategorie podatników:
1) podatnicy mający siedzibę w państwie członkowskim, w którym nabywają towary i usługi lub importują towary podlegające VAT — mają prawo do odliczenia podatku VAT
2) podatnicy niemający siedziby w tym państwie członkowskim — mają prawo do zwrotu tego podatku
Zatem zwrot podatku VAT zapłaconego w danym państwie członkowskim jest możliwy tylko wtedy, gdy żadna podlegająca opodatkowaniu transakcja nie została dokonana w tym państwie w okresie zwrotu.
Czynności opodatkowane były dokonywane na terytorium Polski przez polski oddział sporadycznie. Wobec tego korzysta on z prawa do odliczenia podatku VAT (ale już nie może otrzymać zwrotu).
Zakres prawa do odliczenia nie musi spełniać przesłanki terytorialności
Art. 169 lit. a) ww. dyrektywy stanowi, że poza prawem do odliczenia, o którym mowa w art. 168, podatnik ma prawo do odliczenia podatku VAT określonego w tym artykule, jeżeli towary i usługi są wykorzystywane do celów transakcji podatnika związanych z działalnością gospodarczą, dokonywanych poza terytorium państwa członkowskiego, w którym podatek jest należny lub został zapłacony, w odniesieniu do których to transakcji podatek VAT podlegałby odliczeniu, gdyby zostały one dokonane na terytorium tego państwa członkowskiego.
Użycie wyrazu „poza” we wskazanym art. 169 lit. a) oznacza, że przepis ten przewiduje odliczenie podatku VAT w sytuacjach, które nie spełniają przesłanki terytorialności określonej w art. 168 dyrektywy 2006/112. Ponadto art. 9 ust. 1 akapit drugi tej dyrektywy, do którego odsyła art. 169 lit. a) definiuje pojęcie „działalności gospodarczej” w sposób szeroki, bez zawężania jego zakresu przez kryterium miejsca prowadzenia rozpatrywanej działalności gospodarczej.
W konsekwencji zakres prawa do odliczenia, o którym mowa w art. 169 lit. a) wspomnianej dyrektywy, nie może podlegać ograniczeniu jedynie do sytuacji, w których podatek naliczony jest związany z transakcjami opodatkowanymi w państwie członkowskim, w którym podatnik występuje o odliczenie tego podatku VAT.
Opracowała Iga Kucharska