Zgodnie z projektem ustawy z 22 września 2016 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, przygotowany przez Ministerstwo Finansów, w przypadku gdy podatnik w deklaracji podatkowej VAT wykaże kwotę podatku niższą od należnej oprócz obowiązku zapłaty podatku w prawidłowej wysokości, będzie musiał zapłacić karę w wysokości odpowiadającej 30 proc. kwoty zaniżenia zobowiązania. Dodatkowe zobowiązanie podatkowe będzie ustalone również w sytuacji, gdy podatnik nie złoży deklaracji oraz nie wpłacił kwoty zobowiązania podatkowego. Proponuje się także wprowadzenie podwyższonej stawki sankcji (w wysokości 100%) w stosunku do podatników dopuszczających się oszustw podatkowych, polegających na wystawianiu „pustych” faktur. Szczegóły tych nowych rozwiązań przedstawiamy poniżej.
Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz
Sankcji za nierzetelne rozliczanie podatku VAT
W związku z propozycją zawartą w nowelizacji, do art. 110 ustawy o VAT zostanie dodany art. 110a., zgodnie z którym w przypadku stwierdzenia, że podatnik:
1) w złożonej deklaracji podatkowej wykazał:
a) kwotę zobowiązania podatkowego niższą od kwoty należnej,
b) kwotę zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego wyższą od kwoty należnej,
c) kwotę różnicy podatku, do obniżenia podatku należnego za następne okresy wyższą, od kwoty należnej,
d) kwotę zwrotu różnicy podatku lub kwotę zwrotu podatku naliczonego, lub kwotę różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy, a powinien wykazać kwotę zobowiązania podatkowego podlegającą wpłacie do urzędu skarbowego,
2) nie złożył deklaracji podatkowej oraz nie wpłacił kwoty zobowiązania podatkowego
– naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej określa odpowiednio wysokość tych kwot w prawidłowej wysokości oraz ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego lub 30% kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy.
Polecamy: Praktyczny leksykon VAT 2016
Powyższej sankcji fiskus nie będzie jednak stosował w określonych przypadkach, tj.:
1) jeżeli przed dniem wszczęcia kontroli podatkowej przez naczelnika urzędu skarbowego lub postępowania kontrolnego przez organ kontroli skarbowej podatnik dokonał odpowiedniej zmiany deklaracji podatkowej oraz wpłacił do urzędu skarbowego kwotę wynikającą ze zmiany deklaracji podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę;
2) w zakresie ustalania dodatkowego zobowiązania, w przypadku gdy zaniżenie kwoty zobowiązania podatkowego lub zawyżenie kwoty zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy, wiąże się z:
a) popełnionymi w deklaracji błędami rachunkowymi lub oczywistymi pomyłkami,
b) nieujęciem podatku należnego lub podatku naliczonego w rozliczeniu za dany okres rozliczeniowy, a podatek należny lub podatek naliczony został ujęty w poprzednich okresach rozliczeniowych lub w okresach następnych po właściwym okresie rozliczeniowym, jeżeli nastąpiło to przed dniem wszczęcia kontroli przez naczelnika urzędu skarbowego lub postępowania kontrolnego przez organ kontroli skarbowej;
3) w zakresie ustalenia dodatkowego zobowiązania w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe.
Stawka 23% VAT do końca 2018 roku
E-deklaracje VAT obowiązkowe dla niektórych podatników już od 2017 roku
Jak uzasadnia powyższą propozycję MF, przedmiotowe sankcje mają przede wszystkim znaczenie prewencyjne i zmierzają do przekonania podatników, iż rzetelne i staranne wypełnienie deklaracji podatkowej leży w ich interesie, ujawnienie bowiem błędu w deklaracji pociąga za sobą obowiązek zapłacenia ustalonego dodatkowego zobowiązania podatkowego.
Przypomnijmy, że w podobnym kształcie sankcje funkcjonowały w ustawie o VAT do 30 listopada 2008 r. i były zawarte w art. 109 ust. 4 - 8. Przepisy te zostały uchylone ustawą z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych iniych ustaw (Dz.U. z 2008 r. Nr 209, poz. 1320). Zdaniem resortu finansów, w związku ze skalą występujących obecnie nadużyć w podatku od towarów i usług zasadne staje się ponowne wprowadzenie tego mechanizmu mającego na celu poprawę ściągalności podatku. W wyroku z dnia 29 kwietnia 1998 r. sygn. akt K.17/97 Trybunał Konstytucyjny orzekł o zgodności takiej sankcji na gruncie wcześniej obowiązującej ustawy z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. W wyroku zaś z dnia 15 stycznia 2009 r. w sprawie C-502/07 TSUE orzekł, iż sankcja funkcjonująca w przepisach polskiej ustawy o VAT nie pozostaje w sprzeczności z przepisami dyrektywy VAT.
Sankcje za wystawianie „pustych” faktur
Kolejna zmiana w zakresie sankcji, która ma wejść w życie na początku 2017 roku, zostanie wprowadzona do ustawy o VAT nowym art. 110b. Proponuje się podwyższoną stawkę sankcji (w wysokości 100%) w odniesieniu do podatników posługujących się „pustymi” fakturami.
Zgodnie z brzmieniem zaproponowanego przepisu w razie stwierdzenia, że zawyżona kwota podatku naliczonego (w przypadkach, o których mowa wyżej, w projektowanym art. 110a ustawy o VAT) wynika z faktur, które:
1) zostały wystawione przez podmiot nieistniejący,
2) stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane - w części dotyczącej tych czynności,
3) podają kwoty niezgodne z rzeczywistością - w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,
4) potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego - w części dotyczącej tych czynności.
- stawka dodatkowego zobowiązania podatkowego w części dotyczącej podatku naliczonego wynikającego z powyższych faktur wynosi 100%.
Zmiany w zakresie mechanizmu odwróconego obciążenia VAT od 2017 r.
Przy czym, w przepisach przejściowych zaproponowano, aby nie stosować art. 110a i 110b do okresów rozliczeniowych przypadających przed 1 stycznia 2017 r. W efekcie dodatkowe zobowiązanie nie zostanie ustalone za okresy rozliczeniowe przed 1 stycznia 2017 r. (jednocześnie jednak ujęcie podatku naliczonego lub należnego może wpłynąć na wysokość zobowiązania za okresy rozliczeniowe po 31 grudnia 2016 r.).