Ustawa w tej sprawie została już opublikowana w Dzienniku Ustaw, jest to ustawa z dnia 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dziennik Ustaw rok 2019 poz. 1018). Wchodzi w życie z dniem 1 września 2019 r.
Nowy jednolity wykaz zastąpi dotychczas funkcjonujące wykazy podatników VAT. Obecnie bowiem podatnik ma do dyspozycji kilka odrębnych rejestrów, tj. można skorzystać z wyszukiwania kontrahenta, po wpisaniu NIP lub nazwy przedsiębiorcy:
- w wykazie czynnych podatników VAT,
- w wykazie podatników niezarejestrowanych lub wykreślonych (tzw. czarna lista podatników VAT),
- w wykazie podatników przywróconych do rejestru VAT.
Po wprowadzeniu zmian zawartych w nowelizacji, począwszy od 1 września 2019 r., ma funkcjonować jeden wspólny wykaz podatników VAT, który będzie obejmował dane podmiotów w odniesieniu do których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji albo które wykreślił z rejestru jako podatników VAT oraz podmiotów zarejestrowanych jako podatnicy VAT, w tym podmiotów, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona.
Polecamy: Najnowsze zmiany w VAT. Sprawdź!
Polecamy: Praktyczny przewodnik po zmianach w VAT. Sprawdź!
Jakie dane będzie zawierała biała lista podatników VAT?
Biała lista podatników VAT będzie zawierała następujące dane tak zdefiniowanych przez ustawodawcę podmiotów, tj.:
- firmę (nazwę) lub imię i nazwisko;
- numer, za pomocą którego podmiot został zidentyfikowany na potrzeby podatku, jeżeli taki numer został przyznany;
- status podmiotu:
a) w odniesieniu do którego nie dokonano rejestracji albo który wykreślono z rejestru jako podatnika VAT,
b) zarejestrowanego jako „podatnik VAT czynny” albo „podatnik VAT zwolniony”, w tym podmiotu, którego rejestracja została przywrócona;
- numer identyfikacyjny REGON, o ile został nadany;
- numer PESEL, o ile podmiot posiada;
- numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, o ile został nadany;
- adres siedziby – w przypadku podmiotu niebędącego osobą fizyczną;
- adres stałego miejsca prowadzenia działalności albo adres miejsca zamieszkania, w przypadku nieposiadania stałego miejsca prowadzenia działalności – w odniesieniu do osoby fizycznej;
- imiona i nazwiska osób wchodzących w skład organu uprawnionego do reprezentowania podmiotu oraz ich numery identyfikacji podatkowej lub numery PESEL;
- imiona i nazwiska prokurentów oraz ich numery identyfikacji podatkowej lub numery PESEL;
- imię i nazwisko lub firmę (nazwę) wspólnika oraz jego numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL;
- daty rejestracji, odmowy rejestracji albo wykreślenia z rejestru oraz przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT;
- podstawę prawną odpowiednio odmowy rejestracji, wykreślenia z rejestru oraz przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT;
- numery rachunków rozliczeniowych, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, lub imiennych rachunków w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której podmiot jest członkiem, otwartych w związku z prowadzoną przez członka działalnością gospodarczą – wskazanych w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym i potwierdzonych przy wykorzystaniu STIR w rozumieniu art. 119zg pkt 6 Ordynacji podatkowej.
Dlaczego trzeba sprawdzać numer rachunku kontrahenta w nowym wykazie?
Bardzo istotny dla przedsiębiorców jest ten ostatni punkt wykazu danych, czyli „numery rachunków rozliczeniowych”. Wyjaśnijmy, że numery rachunków podatników VAT wykazane zostaną na białej liście na podstawie danych deklarowanych przez przedsiębiorców w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub w zgłoszeniu aktualizacyjnym (NIP, CEIDG).
Ustawodawca wprowadza jednocześnie obowiązek weryfikacji numeru rachunku bankowego kontrahenta z tym, jaki znajduje się na otrzymanej fakturze. A zatem przelewy na wskazane na liście rachunki stanął się obowiązkiem, zapewniającym m.in. bezpieczeństwo transakcji. Ważna będzie przy tym, czy rachunek był zarejestrowany w wykazie w dniu przelewu; decydującym będzie dzień zlecenia przelewu, a nie obciążenia rachunku nabywcy czy uznania rachunku sprzedawcy.
W praktyce oznacza to, że każdy przedsiębiorca, przed dokonaniem płatności o wartości powyżej 15 tys. zł (zgodnie z art. 19 ustawy - Prawo przedsiębiorców), a najpóźniej w ciągu trzech dni od dnia dyspozycji przelewu, powinien sprawdzić, czy numer wskazany przez wystawcę faktury jest zgodny z numerem w wykazie.
Niedotrzymanie tego obowiązku będzie wiązało się z sankcjami. Od 1 stycznia 2020 r. wejdą bowiem w życie nowe regulacje na gruncie ustawy o PIT oraz ustawy o CIT, zgodnie z którymi podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie zaliczą do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy - Prawo przedsiębiorców:
1) została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub
2) została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podatników VAT - w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług, potwierdzonych fakturą, dokonanych przez dostawcę towarów lub usługodawcę zarejestrowanego na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny.
Natomiast w przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji została dokonana z naruszeniem przepisów (tj. zapłata została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podatników VAT), podatnicy w tej części:
1) zmniejszają koszty uzyskania przychodów albo
2) w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów - zwiększają przychody
- w miesiącu, w którym odpowiednio została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego albo został zlecony przelew.
Powyższych kar można uniknąć, o czym wyżej już wspomniano, jeżeli podatnik dokonujący przelewu na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie, złoży zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu.
Sankcje mogą wystąpić nie tylko na gruncie ustaw o podatku dochodowym, ale również w VAT. Otóż, przedsiębiorcy dokonujący przelewu na inny rachunek niż wskazany na białej liście będą odpowiedzialni solidarnie za niezapłacony przez swojego kontrahenta VAT należny, związany z konkretną dostawą towarów lub świadczeniem usług, za które płatność nie została dokonana na rachunek podatnika widniejący w wykazie.
Polecamy: VAT 2019. Komentarz
Przy czym, podobnie jednak jak ma to miejsce w przypadku kosztów, podatnik będzie mógł uniknąć odpowiedzialności solidarnej, jeżeli w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu zawiadomi właściwy dla kontrahenta urząd skarbowy. Od odpowiedzialności uwalnia ponadto dokonanie przelewu przy wykorzystaniu mechanizmu podzielonej płatności (split payment).
Co istotne, w okresie od 1 września 2019 r. do 1 stycznia 2020 r. powyższe sankcje nie będę miały jeszcze zastosowania.
Jak udostępniana będzie biała lista podatników VAT?
Biała lista podatników VAT będzie udostępniana w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych w sposób umożliwiający sprawdzenie, czy podmiot znajduje się w wykazie na wybrany dzień, przypadający nie wcześniej niż w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym podmiot jest sprawdzany. Dane podmiotu są udostępniane według stanu na wybrany dzień, z wyjątkiem danych, o których mowa w art. 96b. ust. 3 pkt 1-3 ustawy, które są udostępniane według stanu na dzień sprawdzenia.
Dostęp do bazy podatników będzie możliwy także za pośrednictwem systemu teleinformatycznego Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Podatnika VAT będzie można wyszukać na liście nie tylko po numerze NIP, ale również po fragmencie nazwy lub nazwiska podmiotu.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dziennik Ustaw rok 2019 poz. 1018).