13 stycznia 2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych (Dz. U. poz. 2491) tzw. ustawa STIR.
Najważniejszym celem ustawy STIR jest ograniczenie luki w podatku VAT. Luka ta jest spowodowana wyłudzeniami skarbowymi dokonywanymi najczęściej przez zorganizowane grupy przestępcze. Następuje to poprzez generowanie sztucznych tzw. transakcji karuzelowych za pomocą transferów pieniężnych na rachunkach bankowych. Faktycznym celem tych transakcji jest wyłudzenie podatku w postaci nienależnego zwrotu VAT, co powoduje znaczne straty Skarbu Państwa.
Polecamy: VAT 2018. Komentarz
Nowoczesna analiza sektorowa
Ustawa STIR przewiduje stopniowe uruchomienie systemu analizy i przekazywania informacji w celu zapobiegania wyłudzeniom skarbowym. Na podstawie przepisów wprowadzonych tą ustawą Szef Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) będzie otrzymywał informacje o rachunkach podmiotów kwalifikowanych w rozumieniu ustawy STIR (tj. innych niż rachunki osób fizycznych, służące do celów prywatnych), a także o wszystkich transakcjach tych podmiotów dokonywanych za pośrednictwem objętych tym systemem rachunków bankowych lub rachunków spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (SKOK). W oparciu o te informacje system informatyczny Szefa KAS będzie dokonywał analizy ryzyka wystąpienia wyłudzenia skarbowego. Wszystkie informacje będą przesyłane automatycznie i elektronicznie za pośrednictwem izby rozliczeniowej.
Podstawowe skutki ustawy
Niezwłoczna analiza ryzyka Szefa KAS przy pomocy nowoczesnych narzędzi informatycznych umożliwi szybką reakcję organów KAS. Przewidziana przez ustawę STIR blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego zapobiegnie transferom środków pochodzącym z wyłudzeń. Blokada rachunku będzie możliwa na 72 godz. z opcją przedłużenia o 3 miesiące, po spełnieniu ściśle określonych warunków. Powyższe nie dotyczy rachunków bankowych osób fizycznych, służących do ich prywatnych rozliczeń. Dokładna i kompleksowa analiza pozwoli ponadto na zminimalizowanie ryzyka niechcianych konsekwencji dla uczciwych przedsiębiorców.
Polecamy: Należyta staranność w VAT
Efektem prewencyjnego oddziaływania wprowadzanego systemu analizy ryzyka i możliwości szybkiej reakcji organów skarbowych powinno być istotne ograniczenie wyłudzeń skarbowych, poprawa warunków prowadzenia działalności gospodarczej dla wszystkich podatników poprzez przywrócenie uczciwej konkurencji na rynku oraz umocnienie pewności prawa w wyniku upublicznienia informacji o zarejestrowanych i wykreślonych podatnikach VAT.
Wykazy podmiotów niezarejestrowanych oraz wykreślonych i przywróconych do rejestru VAT
W wyniku wejścia w życie ustawy STIR, w dniu 13 stycznia 2018 r. Ministerstwo Finansów udostępniło wykazy podmiotów niezarejestrowanych oraz wykreślonych i przywróconych do rejestru VAT. Ich publikacja jest pierwszym istotnym elementem wchodzących w życie zmian wynikających z ustawy STIR. Wykazy zawierają informacje przydatne dla uczciwych podatników VAT.
Możliwość wyszukania informacji na temat podmiotów niezarejestrowanych, wykreślonych lub przywróconych do rejestru VAT ułatwi ocenę i umożliwi weryfikację rzetelności aktualnych i potencjalnych kontrahentów. Praktyka pokazuje, że także rzetelni podatnicy mogą stać się ofiarami oszustów podatkowych. Dostęp do informacji publikowanych w wykazach zminimalizuje ryzyko nieświadomego udziału w karuzelach VAT. Jest to istotne wsparcie dla przedsiębiorców w prawidłowym wykonywaniu obowiązków podatkowych.
Polecamy: Instrukcje księgowego. 53 praktyczne procedury z serwisem internetowym
Wykazy zawierają listy podmiotów:
- dla których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji (zgodnie z art. 96 ust. 4a)
- które zostały wykreślone przez naczelnika urzędu skarbowego z rejestru jako podatnicy VAT (zgodnie z art. 96 ust. 9 albo 9a)
- których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona (zgodnie z art. 96 ust. 9h-j).
Informacje w wykazach można wyszukiwać według numeru NIP lub fragmentu nazwy wyszukiwanego podmiotu.
Wyszukiwarka podmiotów niezarejestrowanych oraz wykreślonych i przywróconych do rejestru VAT znajduje się na stronie Biuletynu Informacji Publicznej MF.
Jak przeszukiwać wykazy
Wyszukiwanie jest możliwe według numeru NIP lub fragmentu nazwy wyszukiwanego podmiotu. Fragment nazwy musi zawierać co najmniej 5 następujących po sobie znaków. NIP należy wpisywać w formacie 9999999999.
Aby rozpocząć wyszukiwanie, w polu „Wykaz” zaznacz jedno z pól:
- wykaz "o którym mowa w art. 96b ust. 1 pkt 1", czyli wykaz podatników w odniesieniu do których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji lub które zostały wykreślone z rejestru jako podatnicy VAT
lub
- wykaz "o którym mowa w art. 96b ust. 1 pkt 2" - wykaz podatników, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona
W polu "NIP" wpisz:
- numer NIP wyszukiwanego podmiotu, a jeśli brak NIP
w polu "Nazwa pełna" wpisz:
- fragment nazwy pełnej podmiotu (co najmniej 5 kolejnych znaków),
- fragment nazwiska i imienia podatnika (co najmniej 5 kolejnych znaków).
Wyniki wyszukiwania zawierają:
- firmę (nazwę) lub imię i nazwisko,
- numer, za pomocą którego podmiot został zidentyfikowany na potrzeby podatku, jeżeli taki numer został przyznany,
- numer identyfikacyjny REGON, o ile został nadany
- numer PESEL, o ile podmiot posiada,
- numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, o ile został nadany,
- adres siedziby – w przypadku podmiotu niebędącego osobą fizyczną,
- adres głównego miejsca prowadzenia działalności albo adres rejestracyjny, w przypadku braku adresu głównego miejsca prowadzenia działalności – w odniesieniu do osoby fizycznej,
- imiona i nazwiska osób wchodzących w skład organu uprawnionego do reprezentowania podmiotu oraz ich numery identyfikacji podatkowej lub numery PESEL,
- imiona i nazwiska prokurentów oraz ich numery identyfikacji podatkowej lub numery PESEL,
- imię i nazwisko lub firmę (nazwę) wspólnika oraz jego numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL
- daty rejestracji, odmowy rejestracji albo wykreślenia z rejestru oraz przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT,
- podstawę prawną odmowy rejestracji albo wykreślenia z rejestru oraz przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT (patrz niżej w tabeli).
Jeśli podmiot nie figuruje w wykazie, pojawi się komunikat: „W wykazie nie odszukano podmiotu według wskazanych kryteriów”
Wykazy podmiotów VAT - podstawa prawna
| Podstawa prawna wykreślenia podatnika z rejestru podatników VAT | |
| Art. 96 ust. 9 pkt 1 ustawy o VAT | podatnik nie istnieje |
| Art. 96 ust. 9 pkt 2 ustawy o VAT | mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem |
| Art. 96 ust. 9 pkt 3 ustawy o VAT | dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym VAT-R są niezgodne z prawdą |
| Art. 96 ust. 9 pkt 4 ustawy o VAT | podatnik albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celno-skarbowego, dyrektora izby administracji skarbowej lub Szefa Krajowej Administracji Skarbowej |
| Art. 96 ust. 9a pkt 1 ustawy o VAT | podatnik zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy |
| Art. 96 ust. 9a pkt 2 ustawy o VAT | podatnik będąc obowiązanym do złożenia deklaracji, o której mowa w art. 99 ust. 1, 2 lub 3 ustawy o VAT, nie złożył takich deklaracji za 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały |
| Art. 96 ust. 9a pkt 3 ustawy o VAT | podatnik składał przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały deklaracje, o których mowa w art. 99 ust. 1, 2 lub 3 ustawy o VAT, w których nie wykazał sprzedaży lub nabycia towarów lub usług z kwotami podatku do odliczenia |
| Art. 96 ust. 9a pkt 4 ustawy o VAT | podatnik wystawiał faktury lub faktury korygujące, dokumentujące czynności, które nie zostały dokonane |
| Art. 96 ust. 9a pkt 5 ustawy o VAT | podatnik prowadząc działalność gospodarczą wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że dostawcy lub nabywcy biorący udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie tego samego towaru lub usługi uczestniczą w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej |
| Podstawa prawna niedokonania rejestracji podmiotu jako podatnika VAT | |
| Art. 96 ust. 4a pkt 1 ustawy o VAT | dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym są niezgodne z prawdą |
| Art. 96 ust. 4a pkt 2 ustawy o VAT | podmiot ten nie istnieje |
| Art. 96 ust. 4a pkt 3 ustawy o VAT | mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z tym podmiotem albo jego pełnomocnikiem |
| Art. 96 ust. 4a pkt 4 ustawy o VAT | podmiot albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego |
| Podstawa prawna przywrócenia podatnika jako podatnika VAT | |
| Art. 96 ust. 9h ustawy o VAT | jeżeli podatnik, o którym mowa w ust. 9 i ust. 9a pkt 2, udowodni, że prowadzi opodatkowaną działalność gospodarczą oraz, w przypadku niezłożenia deklaracji pomimo takiego obowiązku, niezwłocznie złoży brakujące deklaracje |
| Art. 96 ust. 9i ustawy o VAT | jeżeli podatnik, o którym mowa w ust. 9a pkt 4, wykaże że prowadzi działalność gospodarczą, a wystawienie faktury lub faktury korygującej, o których mowa w ust. 9a pkt 4, było wynikiem pomyłki lub nastąpiło bez wiedzy podatnika |
| Art. 96 ust. 9j ustawy o VAT | jeżeli podatnik, o którym mowa w ust. 9 pkt 5, udowodni że prowadzone przez niego działania nie są realizowane z zamiarem, o którym mowa w ust. 9 pkt 5, albo wyjdą na jaw inne okoliczności lub dowody, z których wynikał brak tego zamiaru |