Wątpliwości dotyczą momentu rozliczenia podatku wynikającego z przedwcześnie wystawionej faktury, tj. czy w takiej sytuacji podatek VAT należy wykazać w chwili wystawienia samej faktury, pomimo braku powstania obowiązku podatkowego, czy też dopiero w chwili otrzymania opóźnionej płatności, która powoduje jego powstanie. Problematyczna jest również kwestia obowiązku korekty faktury wystawionej z naruszeniem ustawowych terminów. Ponadto pojawia się pytanie, czy istnieje ryzyko uznania przez organy podatkowe przedwcześnie wystawionej faktury za „fakturę pustą”, która dokumentuje transakcję fikcyjną.
Ustawa o VAT reguluje zasady dotyczące określenia momentu powstania obowiązku podatkowego, w tym sytuacji otrzymania przez podatnika całości lub części należności przed wykonaniem usługi. Zgodnie z art. 19a ust. 1 ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje, co do zasady, z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. W przypadku otrzymania całości lub części zapłaty przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania należności w odniesieniu do otrzymanej kwoty (art. 19a ust. 8 ustawy o VAT).
Fakturę, co do zasady, wystawia się nie wcześniej niż 30. dnia przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi lub otrzymaniem całości lub części zapłaty dotyczącej czynności opodatkowanej (art. 106i ust. 7 przedmiotowej ustawy).
Powyższa regulacja, mimo że jasna, nie przynosi odpowiedzi na pytanie, co w sytuacji, gdy podatnik naruszy termin i wystawi fakturę wcześniej niż 30 dni przed dokonaniem dostawy towaru/wykonaniem usługi lub otrzymaniem wynagrodzenia. Czy wtedy będzie zobowiązany do zapłaty podatku?
W mojej ocenie ustawowy termin na wystawienie faktury decyduje wyłącznie o formalnych warunkach wystawiania faktur. Natomiast kwestia momentu powstania obowiązku podatkowego to kwestia materialnoprawna, niezależna od regulacji dotyczących fakturowania, która nie może wpływać na materialne prawa i obowiązki podatników (takie stanowisko potwierdza m. in. wyrok WSA w Warszawie z 24 lutego 2012 r., sygn. III SA/Wa 1239/11).
Wydawać by się mogło, że kwestia oddzielenia formalnego obowiązku wystawienia faktury od materialnoprawnych regulacji dotyczących powstania obowiązku podatkowego jest oczywista i niepodważalna. Niestety w niektórych interpretacjach indywidulanych (np. wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Podatkowej z 6 listopada 2017 r. o sygn. 0111-KDIB3-2.4012.400.2017.2.MD) organy podatkowe prezentują bardziej restrykcyjne stanowisko, z którego wynika, że wystawienie faktury wcześniej niż 30 dni przed dostawą towarów lub wykonaniem usługi jest niezgodne z ustawą o VAT i zobowiązuje podatnika do dokonania stosownej korekty. W przeciwnym razie, w ocenie organów, podatnik będzie zobligowany do wykazania podatku VAT na podstawie regulacji dotyczących „pustych faktur”.
Polecamy: VAT 2018. Komentarz
Zgodnie z przywołaną wyżej regulacją dotyczącą tzw. „pustych faktur”, w przypadku gdy podatnik wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązany do jego zapłaty (art. 108 ustawy o VAT). Co to w praktyce oznacza? Sądy administracyjne od lat podejmują próby zdefiniowania pojęcia „pustej faktury”. Dominująca linia interpretacyjna i orzecznicza wskazuje, że pustymi fakturami są faktury, które choć zostały wprowadzone do obrotu gospodarczego, to nie dokumentują rzeczywistej transakcji. W konsekwencji, art. 108 ustawy o VAT nie dotyczy sytuacji, gdy faktura została wystawiona z naruszeniem ustawowych terminów do jej wystawienia. W mojej opinii pojęcie „pustych faktur” należy odnosić jedynie do transakcji fikcyjnych, które grożą uszczupleniem podatku należnego Skarbowi Państwa. Tym samym zbyt wczesne wystawienie faktury VAT przez podatnika nie powinno narażać go na zarzut dokumentowania sprzedaży za pomocą „pustych faktur” jeżeli transakcja została faktycznie przeprowadzona, a ryzyko uszczuplenia dochodów Skarbu Państwa nie wystąpiło (podobnie wypowiedział się NSA w wyroku z 13 lutego 2014 r. o sygn. I FSK 351/13).
Podsumowując, przedwczesne wystawienie faktury dokumentującej faktycznie przeprowadzaną transakcję nie powoduje obowiązku zapłaty podatku, ani tym bardziej nie rodzi ryzyka uznania takiej transakcji za fikcyjną. Natomiast opisane wyżej stanowisko organu podatkowego, chodź jednostkowe, stoi w sprzeczności z zasadą neutralności VAT, jak również nie znajduje potwierdzenia w dotychczasowej linii orzeczniczej.