Według dotychczasowych przepisów (które obowiązują do końca października 2019 r.) nie jest możliwe opłacanie w ramach split payment zaliczek nieudokumentowanych fakturami. Sytuacja ta dotyczy płatności zaliczkowych dokonywanych na podstawie otrzymanych:
- faktur pro forma,
- not księgowych,
- wezwań do zapłaty.
Wystawianie takich dokumentów wynika z historycznych przepisów, obowiązujących przed 2014 r., które w istocie pozwalały wystawić fakturę dopiero po otrzymaniu płatności (w ciągu 7 dni).
Obecnie faktura dotycząca płatności zaliczkowej może być wystawiona nawet do 30 dni przed otrzymaniem zaliczki (powstaniem obowiązku podatkowego) i do 15 dnia miesiąca następnego po jej otrzymaniu (art. 106i ust. 2 i ust. 7 pkt 2 ustawy o VAT).
Polecamy: VAT Zmiany od 1 września i 1 listopada 2019 r.
Polecamy: Split payment od 1 listopada 2019 r.
Także w wydanych Objaśnieniach MF dotyczących dobrowolnego MPP zostało potwierdzone, że:
Mechanizm ten może być również stosowany do regulowania przedpłat, zaliczek, zadatków, czy rat, jednakże tylko wtedy, gdy nabywca przed dokonaniem płatności otrzyma na tę okoliczność fakturę.
Sytuacja ta ulegnie zmianie wraz z wprowadzeniem z dniem 1 listopada 2019 r. obligatoryjnego MPP oraz grupy nowych regulacji dotyczących split payment.
Z początkiem listopada MPP będzie mógł być również stosowany do płatności zaliczkowych, tj. płatności całości lub części wynagrodzenia otrzymanego przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi, które nie są udokumentowane przez sprzedającego fakturami zaliczkowymi (art. 108a ust. 1c ustawy o VAT).
W praktyce tego typu płatności mogą przybierać postać przedpłaty, zaliczki, zadatku, raty.
UWAGA! Od 1 listopada 2019 r. split payment (i dobrowolny, i obowiązkowy) będzie mógł być stosowany również do płatności zaliczkowych.
Co istotne, płatności zaliczkowe możliwe są w ramach zarówno dobrowolnego, jak i obligatoryjnego MPP.
Od 1 listopada 2019 r. w przypadku zastosowania dobrowolnego MPP do płatności zaliczkowej podatnik powinien również, co do zasady, korzystać z ochrony w zakresie odpowiedzialności solidarnej, dodatkowego zobowiązania oraz podwyższonych odsetek od zaległości.
Natomiast w odniesieniu do obligatoryjnego MPP zastosowanego do płatności zaliczkowej nieudokumentowanej fakturą w rozumieniu ustawy o VAT podatnik dokonujący płatności nie powinien podlegać karom i sankcjom za niedopełnienie odpowiednich obowiązków w ramach split payment.
Z perspektywy technicznej, jeżeli podatnik będzie dokonywał wpłaty takiej zaliczki, wówczas w komunikacie przelewu w miejsce numeru faktury będzie wpisywał „zaliczka”. Wydaje się też, że w przypadku dokonywania płatności zaliczkowej udokumentowanej fakturą w komunikacie przelewu należy wpisać numer tej faktury (a nie termin „zaliczka”).
Zgodnie ze stanowiskiem MF w przypadku zapłaty zaliczki w podzielonej płatności podatnik powinien być jednak w stanie udowodnić, że płacona przez niego zaliczka dotyczy konkretnej faktury, którą otrzyma po zapłacie zaliczki. Jeżeli podatnik nie będzie w stanie powiązać konkretnej płatności zaliczki z konkretną fakturą dokumentującą tę zaliczkę, powstanie wątpliwość, czy podatnik wywiązał się z obowiązku zapłaty w podzielonej płatności, jeżeli taki obowiązek u niego powstał w związku z tą zaliczką.
W powyższym zakresie mogą powstać praktyczne wątpliwości związane z przypisaniem płatności do konkretnej faktury, gdy nabywca podaje w komunikacie przelewu „zaliczka”, mając de facto na myśli konkretną transakcję objętą obligatoryjnym MPP, natomiast sprzedawca zalicza tę płatność na poczet innej, np. najstarszej wymagalnej wierzytelności, która jest związana z dostawą towarów czy usług spoza załącznika nr 15 do ustawy o VAT.
UWAGA! W przypadku zapłaty zaliczki w podzielonej płatności podatnik powinien być w stanie udowodnić, że płacona przez niego zaliczka dotyczy konkretnej faktury, którą otrzyma po zapłacie zaliczki.
Jeśli strony ustaliły w tym zakresie stosowanie ogólnych zasad wskazujących, że spełnione świadczenie zalicza się przede wszystkim na poczet długu wymagalnego, a jeżeli jest kilka długów wymagalnych – na poczet najdawniej wymagalnego, to mogą powstać wątpliwości co do skuteczności przypisania przez płacącego płatności dokonywanej w ramach MPP do konkretnej transakcji. W konsekwencji mogą pojawić się pytania, o stosowanie przepisów dotyczących korzyści, które przysługują nabywcy w związku ze stosowaniem dobrowolnego MPP, określonych w art. 108c ust. 1 ustawy o VAT, czy sankcji w zakresie obligatoryjnego MPP.
Jedynie wykładnia celowościowa może dostarczać argumentów przemawiających za zachowaniem ochrony przez nabywcę, gdyż w istocie jego zamiarem była płatność za podaną przez niego fakturę, a dodatkowo cel systemu MPP został osiągnięty, gdyż kwota wpłaconego VAT wpłynęła na rachunek VAT dostawcy, a zatem nie została narażona na wyprowadzenie jej z zamkniętego obiegu podatku VAT.
Wobec powyżej opisanych wątpliwości istotne więc będzie po stronie podatników udowodnienie, że zapłacone zaliczki dotyczą konkretnej faktury, którą podatnik otrzymał po zapłacie zaliczki. Jeżeli podatnik nie będzie w stanie powiązać konkretnej płatności zaliczki z konkretną fakturą dokumentującą tę zaliczkę, powstanie wątpliwość, czy podatnik wywiązał się z obowiązku zapłaty w podzielonej płatności, jeżeli taki obowiązek u niego powstał w związku z tą zaliczką.
8.1. Do jakich płatności zaliczkowych stosować obligatoryjny MPP?
W przypadku płatności zaliczek może powstać wątpliwość, kiedy zastosować do nich obligatoryjny MPP.
Wydaje się, że w tym zakresie powinny być brane pod uwagę zasady ogólne, a więc wartość brutto faktury (otrzymanej po zapłacie zaliczki) oraz przedmiot transakcji (nabycie towarów lub usług z załącznika nr 15 do ustawy o VAT).
Sprawa nie jest jednak tak oczywista, gdyż ustawodawca w uzasadnieniu do ustawy o VAT wprowadzającej obligatoryjny MPP jednocześnie wskazał, że:
Tym samym więc o zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności decydować będzie w praktyce kwota zaliczki oraz zakres przedmiotowy transakcji, w związku z którą zaliczka jest płacona.
Przedstawione wątpliwości interpretacyjne najlepiej widać na poniższym przykładzie.
Podatnik zapłacił, na podstawie faktury pro forma, kwotę 10 000 zł na poczet dostawy elektroniki wskazanej w zamówieniu opiewającym na kwotę brutto 18 000 zł. Podatnik nie otrzyma jednak faktury dokumentującej zaliczkę na kwotę 10 000 zł brutto. Wystawiona zostanie tylko faktura na całą wartość zamówienia, tj. na 18 000 zł.
Przyjmując podejście MF, jako że zapłata zaliczki opiewa na wartość poniżej limitu wyznaczającego obligatoryjny MPP, podatnik mógłby (bez ryzyka sankcji) dokonać płatności poza komunikatem przelewu. Niemniej wydaje się, że podejście takie może się wiązać z ryzykiem jego zakwestionowania podczas ewentualnej kontroli.
Niniejszy artykuł stanowi fragment publikacji: Split payment od 1 listopada 2019 r.